Ο Μπρεχτ και ο σοσιαλισμός του

Του Γιάννη Πετρόπουλου

Λίγο ακόμα να σηκωθούμε
Λίγο ψηλότερα
Να δούμε τα μάρμαρα
Να λάμπουν στον ήλιο…..
Σικελιανός

Η Αριστερά άντεξε ως το 1989. Μετά κατέρρευσε. Δεν έμεινε τίποτα. Ούτε από την κομμουνιστική Αριστερά ούτε από την Ριζοσπαστική ούτε από την Αναρχική αριστερά. Αν επαίρεται η Αναρχία για κάτι τέτοιο, φτάνει να μπουν στον κόπο οι αναρχικοί να διαβάσουν το βιβλίο του Μπακούνιν “Ο πατριώτης”. Τα άλλα είναι για το κλικ του ματιού.

Νέα σελίδα γράφει η Κούβα

Ο Ραούλ Κάστρο, επιβεβαίωσε στην ομιλία του στο 8ο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος, ότι παραδίδει την ηγεσία στη «νέα γενιά». Ένα ιστορικό κεφάλαιο κλείνει για την Κούβα και ένα άλλο ανοίγει με το συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος να σφραγίζει το ιστορικό ραντεβού καθώς ο Ραούλ Κάστρο εξέφρασε την πρόθεση να παραδώσει την ηγεσία στη νέα γενιά.

Η χώρα που νίκησε τον κορωνοϊό: Κούβα!

O απολογισμός των θανάτων από την επιδημία του κορωνοϊού στη Λατινική Αμερική αναμένεται να φτάσει τις 388.300 ως τον Οκτώβριο, με τη Βραζιλία και το Μεξικό να μετρούν σχεδόν τα δύο τρίτα των θανάτων σύμφωνα με τις προβλέψεις του ινστιτούτου Health Metrics and Evaluation (IHME) του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον.

Το υψηλό επίπεδο φτώχειας και η έκταση της παραοικονομίας – κάτι που σημαίνει ότι πολλοί εργάτες εξαναγκάζονται να «σπάσουν» την καραντίνα και να πάνε για δουλειά – σε συνδυασμό με τις πυκνοκατοικημένες πόλεις και την ελλιπή δημόσια υγεία, κυρίως στις απομονωμένες περιοχές της υπαίθρου, ευθύνονται για το μεγάλο ποσοστό μετάδοσης και θανάτων.

Κύπρος – «Κτυπούμε το σοσιαλισμό στη ρίζα από την βρεφική ηλικία»

Κάθε χώρα έχει τον Σύνδεσμο των Βιομηχάνων της και η Κύπρος το δικό της. Ο Οργανισμός Εργοδοτών και Βιομήχανων (ΟΕΒ) ιδρύθηκε το 1960 από 19 επιχειρηματίες και σήμερα αριθμεί 10.000 μέλη. Βάσει της λειτουργικής δομής του ο δικηγόρος Μιχάλης Αντωνίου είναι ο Γενικός Διευθυντής του Οργανισμού και προΐσταται των υπηρεσιών του, εισηγείται κατευθύνσεις πολιτικής και προωθεί την υλοποίηση των αποφάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου και της Εκτελεστικής Επιτροπής των οποίων και είναι ex-officio πλήρες μέλος.

Καπιταλισμός, σοσιαλισμός & κορονοϊός

Ο Covid-19 εξαπλώνεται ραγδαία παγκοσμίως. Από πλευράς πολιτικής θεωρίας, παρουσιάζει ενδιαφέρον η ανάλυση των πολιτικών που εφαρμόζονται για να περιορίσουν τις οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες του ιού. Οι πολιτικές που προωθούν συντηρητικές κυβερνήσεις ‒ όπως η Νέα Δημοκρατία στην Ελλάδα ή οι συντηρητικοί στο Ηνωμένο Βασίλειο‒ είναι ξένες προς την ιδεολογική ταυτότητά τους και τους φέρνουν σε αντίθεση με όσα μέχρι πρότινος υποστήριζαν.

Για παράδειγμα, ο Μπόρις Τζόνσον ανέστειλε τις υπάρχουσες συμφωνίες με τις ιδιωτικές σιδηροδρομικές εταιρείες, κρατικοποιώντας ‒έστω προσωρινά‒ το δίκτυο αμαξοστοιχιών στη Μεγάλη Βρετανία. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες μεταφέρουν βιαστικά κονδύλια στα δημόσια συστήματα υγείας. Οι ίδιοι, ρητορικά τουλάχιστον, νομοθετούν για να αποτρέψουν τις απολύσεις και δεσμεύονται να καλύψουν μέρος των χαμένων εισοδημάτων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε σε αναστολή τους αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες της, προσφέροντας πρωτόγνωρη δημοσιονομική ευελιξία. Προφανώς, δεν ενστερνίστηκαν όλοι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες προσεγγίσεις κεϋνσιανής καταγωγής ή εκ νέου έλκονται από πρακτικές της σοσιαλδημοκρατίας προ της νεοφιλελεύθερης συναίνεσης.

O Τραμπ απέναντι στη «σοσιαλιστική απειλή»

Το 1961, η Αμερική βρέθηκε αντιμέτωπη με κάτι που οι συντηρητικοί θεώρησαν θανάσιμη απειλή: την προοπτική ενός εθνικού ασφαλιστικού προγράμματος υγείας για ηλικιωμένους πολίτες. Σε μια προσπάθεια να αποτρέψει την καταστροφή, ο Αμερικανικός Ιατρικός Σύλλογος επινόησε την «Επιχείρηση Καφές». Ζήτησε δηλαδή από τις συζύγους των γιατρών (βρισκόμαστε στο 1961) να προσκαλέσουν τις φίλες τους και να τους παίξουν ένα ηχογραφημένο μήνυμα όπου ο Ρόναλντ Ρίγκαν εξηγούσε ότι η κοινωνικοποίηση της ιατρικής θα κατέστρεφε την αμερικανική ελευθερία. Οι νοικοκυρές θα έγραφαν στη συνέχεια επιστολές στο Κονγκρέσο με τις οποίες θα κατήγγελλαν το Medicare.

Η πλειοψηφία των νέων Αμερικανών και των Δημοκρατικών υπέρ του Σοσιαλισμού!

Αίσθηση προκαλούν τα ευρήματα της κορυφαίας αμερικανικής εταιρείας δημοσκοπήσεων Gallup, σύμφωνα με τα οποία οι νέοι Αμερικάνοι αλλά και η πλειονότητα των Δημοκρατικών ψηφοφόρων απομακρύνονται από τις καπιταλιστικές ιδέες, εκφράζοντας την προτίμησή τους στο σοσιαλιστικό σύστημα.

Στη δημοσκόπηση της Gallup, που διεξήχθη από τις 30 Ιουλίου έως τις 5 Αυγούστου, η ερώτηση για τον «καπιταλισμό» και τον «σοσιαλισμό» δεν τέθηκε ως δίλημμα, αλλά ως ξεχωριστές υποθέσεις, για τις οποίες οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να εκφέρουν θετική ή αρνητική γνώμη για την κάθε μία.

Ο Μαρξ, ο Λένιν και ο κομμουνισμός

Τι είναι λοιπόν ο κομμουνισμός; Το ερώτημα έρχεται στην πρώτη γραμμή καθώς φέτος συμπληρώνονται τα εκατό χρόνια από την Οκτωβριανή Επανάσταση.

Για να απαντήσουμε, πρέπει πρώτα να διακρίνουμε ανάμεσα στον κομμουνισμό σαν ιδέα, σαν πρόταγμα κοινωνικό και φιλοσοφικό από τη μια, και σαν ιστορική εμπειρία, όπως αυτή εφαρμόστηκε στα καθεστώτα του “υπαρκτού”, από την άλλη.

Η πρώτη περίπτωση αφορά την ιδέα που προϋπήρξε του Μαρξ και στην οποία ο Μαρξ προσέδωσε φιλοσοφικό κύρος ή, όπως έγραψε ο Ένγκελς, πέρασε από τον ουτοπικό στον επιστημονικό σοσιαλισμό.

Η Κούβα... έχει ήδη αλλάξει

Η καθημερινή ζωή στην Κούβα αντικατοπτρίζει την απαξίωση της πολιτικής ρητορικής της, ή έτσι νομίζουν κάποιοι. Με τα παλιά αμερικανικά αυτοκίνητα, τις ξεθωριασμένες προσόψεις και την παλαιά αισθητική, το κομουνιστικό νησί φαίνεται να έχει κολλήσει στο παρελθόν.

Ο Πρόεδρος Ραούλ Κάστρο, 86 ετών πλέον, σπάνια δίνει μια ομιλία χωρίς πρώτα να σβήσει μερικά κεράκια. Το 2016 η Κούβα γιόρτασε την 55η επέτειο της διακήρυξης του σοσιαλιστικού χαρακτήρα της κουβανικής επανάστασης, κατά την έναρξη του 7ου Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κούβας. Πριν από αυτό, γιορτάστηκε η 55η επέτειος του θριάμβου της επανάστασης που σηματοδότησε το κλείσιμο της 7ης κοινοβουλευτικής περιόδου της Εθνοσυνέλευσης το 2013 και της 161ης επετείου της γέννησης του εθνικού ήρωα Χοσέ Μαρτί στα εγκαίνια του λιμανιού Μαριέλ το 2014. 

Για τον νομιναλισμό

Θυμάμαι, από την εποχή των νεανικών μου χρόνων, ορισμένους νομιναλιστικούς χλευασμούς ενάντια στους μαρξιστές: η ταξική πάλη είναι μια απλή επινόηση για τον απλό λόγο ότι οι τάξεις δεν υπάρχουν: πραγματικά είναι τα άτομα και όχι οι τάξεις.

Συνεχίζοντας τη σκέψη μας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι πραγματικά δεν είναι ούτε τα άτομα, γιατί πραγματικές είναι μόνον οι αισθήσεις που προσαρτώνται στην ατομική συνείδηση∙ σήμερα όμως δεν αξίζει τον κόπο να εμπλακούμε σε θεωρήσεις αυτού του τύπου: από προλεταριάτο, εργατική τάξη, μεσαία τάξη, αστική τάξη, μεγαλοαστική τάξη, είναι γεμάτα τα βιβλία και οι εφημερίδες κάθε πολιτικού προσανατολισμού, αν και, φυσικά, δεν παραδέχονται όλοι ότι γι’ αυτό η ταξική πάλη είναι μια αναγκαιότητα ή ένα απόλυτο καλό.

Οι νέοι Αμερικανοί αρχίζουν να ερωτεύονται την «απαγορευμένη» λέξη από «S»

Ο Ντόναλντ Τραμπ βρίσκεται στην εξουσία των ΗΠΑ και αυτό σίγουρα κάτι λέει τα «πιστεύω» μιας μεγάλης μερίδας της αμερικανικής κοινωνίας, ενώ τα αποτελέσματα της διακυβέρνησής του είναι πλέον αντιληπτά, εντός και εκτός των ΗΠΑ. Στον αντίποδα, σχεδόν ένα χρόνο μετά τις εκλογές, η Χίλαρι Κλίντον αναζητάει ακόμη τους «υπεύθυνους» της ήττας της, αδυνατώντας να αντιληφθεί τις δικές της ευθύνες και κατηγορώντας μεταξύ άλλων και τον Μπέρνι Σάντερς, τον πολιτικό, με τον οποίο «κονταροχτυπήθηκαν» για το χρίσμα των Δημοκρατικών. Ο Σάντερς απορρίπτει κατηγορηματικά αυτούς τους ισχυρισμούς, όμως αναμφισβήτητα ο γερουσιαστής του Βερμόντ έχει σημαντικό μερίδιο ευθύνης για κάτι άλλο: Είναι ο πολιτικός που οδήγησε πολλούς νέους αμερικανούς να λένε πλέον περήφανα την άλλοτε «απαγορευμένη» - στην αμερική - λέξη που αρχίζει από «S»: Τον Σοσιαλισμό.

«Yugo-stalgia»: Τώρα νοσταλγούν την ενιαία Γιουγκοσλαβία

Η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας έκανε περισσότερο κακό παρά καλό, σύμφωνα με νέα έρευνα. Η «Yugo-stalgia» και η δυσαρέσκεια που προκαλείται από τη χαμηλή απασχόληση και την πολιτική αστάθεια έχουν προκαλέσει μεγάλη νοσταλγία για τις ημέρες του σοσιαλισμού.

Το Χρήμα δεν Μυρίζει

Ήταν το 1946, όταν ο Αμερικάνος οικονομολόγος Kenneth Boulding στην 57η συνδιάσκεψη της Αμερικανικής Οικονομικής Ένωσης με κυνισμό ομολογούσε: «Ο σημερινός Κόσμος ζει κάτω από το αφόρητο καταπιεστικό δίλημμα: είτε θα διευρύνει την κατανάλωση ακολουθώντας τον δρόμο του πολέμου, είτε θα μειώνει την παραγωγή ακολουθώντας το δρόμο των κρίσεων και της ανεργίας». Δηλαδή, για να διατηρηθεί ο καπιταλισμός, οι φορείς του δεν θα διστάσουν να χρησιμοποιήσουν κάθε μορφή βίας για να τον κρατήσουν στην ζωή.

Όμως ο «δρόμος των κρίσεων και της ανεργίας» στερούνταν ιδεολογίας και ορθολογισμού. Άρα, χρειαζόταν νέα δομικά στοιχεία και εξειδίκευση, διότι οι φιλελεύθερες ορθοδοξίες του ανταγωνισμού και της ελεύθερης αγοράς είχαν χάσει, από την δεκαετία του 1930, με αφορμή το «μεγάλο Κραχ», κάθε ίχνος αξιοπιστίας.

Ρόζα Λούξεμπουργκ: Οι μελλοντικές νίκες ανθίζουν από τις ήττες, αρκεί οι μάζες να είναι στα ύψη

Εμπνευστής του «σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο», σθεναρή κριτικός της «δικτατορίας του προλεταριάτου» του Λένιν και το «καλύτερο μυαλό μετά τον Μαρξ», η Ρόζα Λούξεμπουργκ, παραμένει μέχρι σήμερα ένα σημείο αναφοράς στην παγκόσμια ιστορία του σοσιαλισμού.

Η «Κόκκινη Ρόζα», όπως την αποκαλούν ακόμα και σήμερα, γεννήθηκε στις 5 Μαρτίου του 1871 στο ρωσοκρατούμενο τμήμα της Πολωνίας από μια φτωχική οικογένεια εβραίων εμπόρων. Παρά τη σοβαρή της αναπηρία στο ένα της πόδι, από βαριά ασθένεια στην ηλικία των πέντε ετών, πολιτικοποιήθηκε έντονα, ήδη, από τα γυμνασιακά της χρόνια.

Μείναμε με τον Ολάντ στο χέρι

Η πρώτη εκλογή της αριστερής κυβέρνησης τον Ιανουάριο έφερε χαμόγελα στην ελληνική κοινωνία τα οποία «κόπηκαν» απότομα κατά τη διάρκεια των πολύμηνων διαπραγματεύσεων με τους δανειστές που κατέληξε στην υπογραφή ενός σκληρού μνημονίου. Στα πηγαδάκια δημοσιογράφων και πολιτικών αναλυτών κυκλοφορούσε συχνά η φράση περί «αλλαγής συσχετισμών» στο ευρωπαϊκό πεδίο με την ελπίδα αλλαγής να αναμένεται κυρίως από την Ισπανία και την Πορτογαλία. Στην δεύτερη εκλογή της ίδιας κυβέρνησης τον Σεπτέμβριο, και την ξεκάθαρη πλέον μνημονιακή στροφή του ΣΥΡΙΖΑ, η ευφορία περί «αλλαγής συσχετισμών» εξαφανίστηκε όχι μόνο από το ελληνικό περιβάλλον αλλά και το ευρωπαϊκό.

Ερχόμενο από το μακρινό χτες, ψάχνει στο σήμερα να δει τι αύριο θα έχει…

Η Ελλάδα είναι μια χώρα που όσον αφορά στο πολιτικό της σύστημα διακρίνεται -μέσα στα πολλά άλλα...- από ένα συγκεκριμένο είδος πρωτοτυπίας.

Διαθέτει ένα Κομμουνιστικό Κόμμα που 24 χρόνια μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ παραμένει πιστό στις αρχές του μαρξισμού-λενινισμού, αποτελώντας έτσι μια ιδιότυπη σταθερά.

Τους καιρούς που σε όλη την Ευρώπη παρατηρήθηκε στροφή προς τις σύγχρονες ευρωκομμουνιστικές αρχές, το Κ.Κ.Ε. εξακολουθεί συνειδητά να εμμένει στην ορθοδοξία ενός παραδοσιακού, άρα και συνεπούς στις θεωρητικές διακηρύξεις του, κόμματος της κομμουνιστικής παράδοσης -που επιχειρεί στο σήμερα να επαναδιατυπώσει ορισμούς του χτες για να μεταβάλλει -ως στρατηγικό στόχο- το αύριο...

Ασκώντας εδώ και πολλά χρόνια δριμεία κριτική σε κομμουνιστικά κόμματα όπως το πάλαι ποτέ της Ιταλίας, αλλά και σε εκείνο της Γαλλίας, που στο μακρινό πια παρελθόν είχαν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των εποχιακών πολιτικών συγκυριών των γεωγραφικών πεδίων στα οποία ανέπτυξαν την ιδιόμορφη -αναθεωρητικής υφής- δραστηριοποίηση τους...

Η κόρη μου η σοσιαλίστρια! - Έτσι γ…..ει ο Σοσιαλισμός

Την έχω, που να μην την είχα! Ολόιδια η Αλίκη! Σπουδαγμένη, αφίκετο μία μέρα της Άνοιξης, που τα λουλούδια ανθίζουν στο Αεροδρόμιο… Με λαχανί μαντό και καπέλο στο φούξια, να τη συνοδεύει φρικιό από τις Βρυξέλλες και ουουουου και αγκαλιές..Ο μπαμπάς, ολιγάρχης, μαυραγορίτης της Κατοχής, με πρώτη ενασχόληση εμπόριο μεταχειρισμένων ελαστικών γερμανικών αυτοκινήτων. Μάγκας και καραμπουζουκλής, τάσπαγε κάθε βράδυ στην παραλία, με το Γιάννη Καλατζή.

Αλβέρτου Αϊνστάιν «Γιατί Σοσιαλισμός»

(Δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο 1 τεύχος του Αμερικανικού περιοδικού Monthly Review, το 1949)

Ας εξετάσουμε πρώτ’ απ’ όλα το ζήτημα αυτό από την άποψη της επιστημονικής γνώσης. Μπορεί να φανεί ότι δεν υπάρχουν ουσιαστικές μεθοδολογικές διαφορές ανάμεσα στην αστρονομία και την οικονομία: οι επιστήμονες και στους δύο τομείς προσπαθούν να ανακαλύ­ψουν τους νόμους, που έχουν γενική εφαρμογή σε ορισμένες ομάδες φαινομένων; για να κά­νουν την αμοιβαία σχέση των φαινομένων αυτών όσο γίνεται πιο κατανοητή. Αλλά τέτοιες με­θοδολογικές διαφορές υπάρχουν στην πραγματικότητα. Η ανακάλυψη των γενικών νόμων στον τομέα της οικονομίας είναι δυσκολότερη γιατί τα υπό παρατήρηση οικονομικά φαινόμε­να, επηρεάζονται συχνά από πολλούς παράγοντες, που είναι πάρα πολύ δύσκολο να εκτιμη­θούν ξεχωριστά. Εκτός από αυτό, η πείρα που συγκεντρώθηκε από την αρχή της λεγόμενης πολιτισμένης περιόδου της ανθρώπινης ιστορίας, υποβάλλονταν και υποβάλλεται, ως γνω­στόν, σε σοβαρές επιδράσεις και περιορισμούς όχι μόνο οικονομικού χαρακτήρα. Για παρά­δειγμα, οι περισσότερες μεγάλες δυνάμεις στην ιστορία οφείλουν την ύπαρξη τους στις κατα­κτήσεις. Οι λαοί κατακτητές εδραιώνονταν νομικά και οικονομικά ως προνομιούχα τάξη στην κατακτημένη χώρα… Πουθενά δεν έχει ξεπεραστεί πραγματικά εκείνο που ο Βέμπλεν απο­καλεί «ληστρική φάση» ανάπτυξης της ανθρωπότητας. Ορισμένα οικονομικά γεγονότα, που παρατηρούμε, αφορούν τη φάση αυτή και μάλιστα οι νόμοι, που μπορούμε να εξάγουμε από αυτά, δεν είναι εφαρμόσιμοι σε καμιά άλλη φάση. Δεδομένου ότι ο πραγματικός σκοπός του σοσιαλισμού είναι ακριβώς να ξεπεράσει τη «ληστρική φάση» στην ανάπτυξη της ανθρωπότη­τας και να προχωρήσει προς τα εμπρός, η οικονομική επιστήμη στη σημερινή κατάστασή της μπορεί να ρίξει μόνο ένα πολύ ασήμαντο φως στη σοσιαλιστική κοινωνία του μέλλοντος.

Ο ΑΛΒΕΡΤΟΣ ΑΪΝΣΤΑΙΝ ΑΠΑΝΤΑΕΙ ΣΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ «ΓΙΑΤΙ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ;»

Τα 60 χρόνια από το θάνατο του Αλβέρτου Αϊνστάιν (1879-1955), που θα γιορταστούν φέτος, είναι μια καλή ευκαιρία για να θυμηθούμε ή να ανακαλύψουμε τον πολιτικό Αϊνστάιν που επιμελώς μας κρύβουν. Και σίγουρα, δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να γνωρίσουμε αυτόν τον «άλλο» Αϊνστάιν παρά ακούγοντάς τον να μας μιλάει με τα δικά του λόγια για το περισσότερο παρά ποτέ επίκαιρο ζήτημα… «γιατί σοσιαλισμός;».

Και όπως γράφαμε πριν από ακριβώς 10 χρόνια, όταν μεταφράζαμε και δημοσιεύαμε μεγάλα αποσπάσματα αυτού του ιστορικού κειμένου του μεγάλου Αλβέρτου:

"Μπαμπά, γιατί στο MEGA δεν μου λένε πια τί γίνεται στην Αργεντινή";...

Οταν η Αργεντινή επέλεξε το δρόμο τής επιλεκτικής χρεοκοπίας οι σαμαροβενιζέλοι και τα μιντιακά τους φερέφωνα την έκαναν παντιέρα αποτυχίας τού εναλλακτικού δρόμου. Είχαν σταθεί πάνω από την πεσμένη χώρα και γελούσαν χαιρέκακα μαζί της, όπως συνήθως κάνουν τα ανθρωπάκια όταν επιδιώκουν να ψοφήσει η κατσίκα τού γείτονα, έστω και μακρινού στην περίπτωσή μας, αφού οι ίδιοι δεν μπορούν να ταΐσουν τη δική τους. Είχαν σπεύσει να σαρκάσουν την Αριστερά και το "μακάρι να είχαμε γίνει Αργεντινή" οι νενέκοι που το μόνο που ξέρουν να κάνουν είναι να προσφέρουν το σβέρκο τους για καρπαζιές. Ευτυχώς που το Μπουένος Αϊρες είναι χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά και οι αργεντινοί δεν γνωρίζουν και τη γλώσσα μας ώστε να μπουν στον πειρασμό να υποκύψουν στην ανελέητη προπαγάνδα των ημεδαπών σαλτιμπάγκων τής δήθεν ενημέρωσης.