Γράμμα από την Μπίτολα (Μοναστήρι)

Καλεσμένος από τον γενικό πρόξενο της Ελλάδας στο Μοναστήρι της Βόρειας Μακεδονίας για ομιλία με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, καθ’ οδόν λαμβάνω μήνυμα από την Αννίτα, μια πρώην φοιτήτρια από τα Σκόπια:

Αγιοβασιλιάτικη τσίπα

Μία ευχή προς τον Αγιο Βασίλη και το νέο έτος.
Αγιε μου Βασίλη, δεν σου ’χω ξαναστείλει γράμμα γυρεύοντας κάτι από σένα. Ούτε τώρα, φέτος, θέλω να φέρεις τίποτα σε μένα, είμαι κομπλέ, να ’σαι καλά. Ομως, θα σου ζητήσω ένα δώρο για κάποιους άλλους: θέλω να φέρεις σε κάποιους συγκαιρινούς μου λίγη τσίπα, γιατί δεν έχουν καθόλου από δαύτη, κι επιπλέον δεν μπορούν ή δεν θέλουν να τη βρουν από μόνοι τους.

Ή frustratio-ψεῦσις μέσα στὴν νεοφιλελευθώ

Α] Ἀς συνδράμω στὴν εὔστικτη ἐπιφύλαξη τοῦ συναγωνιστῆ μου -καίτοι συναδέλφου- Κύρκου Δοξιάδη, γιὰ τὸ περὶ μεταφορᾶς ἀπὸ τὸ ξένο στὰ ἑλληνικὰ τῆς λέξης frustration, ὡς καθ’ ἡμᾶς «ματαίωση»: («Δὲν εἶμαι σίγουρος ὅτι συμφωνῶ» γράφει σωστά, in dubio, ὁ συνάδελφος «Ἐφ.Συν.», 3/11/2020). Καὶ ἀμφιβάλλει.

Μια ωραία πεταλούδα...

Μιλάμε για μυαλό κουκούτσι! Ούτε καν κουκούτσι -το τσόφλι απ' το κουκούτσι. Ούτε καν το τσόφλι. Το ποταπό σκουλήκι, που δεν αξιώθηκε καν να γίνει σκουληκαντέρα και που προσπαθεί, ματαίως, να μπει στη σάρκα απ' το κουκούτσι, αλλά δεν είναι ικανό να τρυπήσει καν το τσόφλι. Περί τέτοιου νου μιλάμε!

Τέτοια μυαλά είχα τω καιρώ εκείνω. Οταν τα σπίτια ήταν ακόμα χαμηλά. Σ' αυτά τα χαμηλά τα σπίτια υπήρχαν αυλές. Και στις αυλές, λουλούδια. Και κάθε που τα λουλούδια ανθίζαν, έρχονταν οι πεταλούδες. Μαζί έβγαιναν και κάτι μόμολα από τη φάτνη τους και πήγαιναν και... Και τις έπιαναν και τους έριχναν οινόπνευμα στο κεφάλι και τις βαλσάμωναν (!)

Πληρώνοντας τη Μιχαλού

«Αρχισε να πληρώνει…» τις δόσεις; όχι: «το σπίτι». Δηλαδή «άρχισε να πληρώνει το σπίτι»: απορία και πάλι: τις δόσεις του σπιτιού; Οχι:

«Το νερό άρχισε να πληρώνει τον χώρο του σπιτιού» είναι η «σωστή» φράση: δηλαδή, να γεμίζει! Μιλούσε στον φακό θύμα της πλημμύρας του ’17 στη Μάντρα Αττικής. Που δεν έκανε κάποιο σαρδάμ ή λάθος κτλ., απ’ αυτά που ευνοεί ο προφορικός λόγος. Ισα ίσα, είπε το πιο σιδερωμένο και λόγιο που ακούει και διαβάζει όλο και πιο συχνά.

Κόσοβο: Μήπως για να ζήσουμε μαζί, ν' αρχίζαμε από το να καταλαβαινόμαστε;

Μήπως για να ζήσουμε μαζί, ν' αρχίζαμε από το να καταλαβαινόμαστε; Ο δήμος της Καμένιτσα, στο ανατολικό Κόσοβο, παρακινεί τους κατοίκους να μάθουν την γλώσσα του άλλου. Ενα στοίχημα στην χώρα όπου ένας τοίχος περιφρόνησης χωρίζει τους Αλβανούς και τους Σέρβους.

Γαμήθηκα από έναν Αραβα*

Σε όλα τα πανεπιστήμια του κόσμου υπάρχει έδρα που αφορά την αρχαία Ελλάδα. Στο Πανεπιστήμιο της Λουντ, ένα από τα πιο παλιά πανεπιστήμια της Ευρώπης, οι πανεπιστημιακές σχολές έχουν ελληνικά ονόματα. «Φυσική», «Μαθηματική» κ.λπ. Από τις δεκάδες χιλιάδες μελέτες που έχουν γραφτεί για την αρχαία Ελλάδα, η συντριπτική τους πλειονότητα προέρχεται από ξένους μελετητές.

Η ελληνική συνεισφορά είναι στατιστικά ασήμαντη. Ασχετα αν έχουμε να επιδείξουμε αξιόλογους μελετητές, που κατά κανόνα έχουν κάνει τις μεταπτυχιακές τους σπουδές στο εξωτερικό. Προϋπόθεση για τη μελέτη της αρχαίας Ελλάδας είναι η γλώσσα της. Βέβαια, με ερασμιακή προφορά, που εμείς δεν την καταλαβαίνουμε.

Η γλώσσα μας και τα λογοπαίγνια

Κάποτε –από την αρχαιότητα ακόμα– τα λογοπαίγνια –πρώτη ίσως σπουδή και άσκηση στις συνθετικές δυνατότητες της γλώσσας μας– ανθούσαν στον λόγο, τον θεατρικό, ιδίως της κωμωδίας, αργότερα στην επιθεώρηση. Μετά πέρασαν και στον γραπτό· στο χρονογράφημα λόγου χάριν. Τα τελευταία χρόνια ο πειρασμός του λογοπαίγνιου έχει ανεβεί στις επιγραφές καταστημάτων, με έμφαση σε καφενεία, μπαράκια, σουβλατζίδικα και φούρνους, που ανοίγουν σωρηδόν μετά τα μνημόνια και εξαιτίας τους.

Η αλήθεια για τη γλώσσα των αρχαίων Μακεδόνων

Τι καταδεικνύει η επιστημονική έρευνα 

Επί μακρόν υπήρξε διχογνωμία αναφορικά με την ένταξη ή μη της μακεδονικής στις ελληνικές διαλέκτους, γεγονός που οφειλόταν τόσο στην ανεπάρκεια σχετικού επιγραφικού υλικού όσο και σε παράγοντες εκτός του καθαυτό επιστημονικού πλαισίου, μια και εξαρχής η διαμάχη αυτή ήταν συνυφασμένη αφενός μεν με τις πολιτικές και ιστορικές εξελίξεις στη Νότια Βαλκανική κατά τους δύο προηγούμενους αιώνες, αφετέρου δε με τις εκάστοτε εδαφικές διεκδικήσεις των λαών που κατοικούσαν σε αυτήν την περιοχή.

Περί ιθαγένειας και εθνότητας, μιλούν καθηγητές πανεπιστημίου

Ιθαγένεια και εθνότητα είναι δυο λέξεις που διχάζουν στη Συμφωνία των Πρεσπών, όπως επίσης και το θέμα της "μακεδονικής" γλώσσας.

Με ποιά επιχειρήματα; Το ΑΠΕ - ΜΠΕ ζήτησε τη γνώμη έγκριτων καθηγητών πανεπιστημίου, του Πέτρου Λιάκουρα καθηγητή, Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, του Άγγελου Συρίγου, αναπληρωτή καθηγητή, Τμήμα Διεθνών, Ευρωπαϊκών και Περιφερειακών Σπουδών, Πάντειο Πανεπιστήμιο και του Χάρη Παμπούκη, καθηγητή, Νομική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Οι σλαβικές σπουδές στην Ελλάδα και άλλα ανέκδοτα

Μετά την αισιόδοξη και θετική συμφωνία για το όνομα της γειτονικής μας χώρας, μια συμφωνία που υπόσχεται την εδραίωση σχέσεων καλής γειτονίας, φιλίας, συνεργασίας στα Βαλκάνια και μια προοπτική ανταλλαγής γνώσεων, εμπειριών, συναδέλφωσης στην ευρύτερη περιοχή, αναρωτιέται κανείς ποια και τι ποιότητας είναι η υποστήριξη που θα μπορούσαν να παράσχουν στο όραμα αυτό τα ελληνικά ΑΕΙ. Πρώτο και καλύτερο θα έπρεπε να είναι σε θέση να συνδράμει την ελληνική πολιτική σε αυτό το πραγματικά θαρραλέο βήμα το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Πολυπολιτισμικότητα: Οι αρνητές

Ο σύγχρονος κόσμος και ιδιαίτερα η Ευρώπη δομήθηκε «διοικητικά» πάνω στην «αρχή της εθνότητας» που κυριάρχησε ως ιδέα κατά τα τέλη του 18ου αιώνα και τον 19ο. Σύμφωνα με αυτή κάθε έθνος θα μπορούσε να υπάρξει ως κράτος. Το κράτος – έθνος περιέλαβε και αφομοίωσε διάφορες εθνότητες σε έναν ευρύτερο πολιτιστικό χώρο. Έτσι, σιγά –σιγά σφυρηλατήθηκε η εθνική ενότητα που χάρισε στα άτομα την ασφάλεια και το αίσθημα του «ανήκειν».

Αυτή η πρόσδεση στις αξίες και τα ιδανικά του κράτους – έθνους ομογενοποίησε κάποιες ιδιαιτερότητες των επί μέρους εθνοτήτων (γλωσσικές, πολιτισμικές….) και γενικά ενδυνάμωσε την αυτοπεποίθηση των λαών. Η καθαρότητα κάθε έθνους αποτέλεσε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα το ζητούμενο και τη φαντασίωση ηγετών και λαών.

Περί γλωσσών, διαλέκτων και άλλων δαιμονίων

Το θεμελιώδες κριτήριο βάσει του οποίου δύο γλωσσικές ποικιλίες αποτελούν γλώσσες και όχι διαλέκτους είναι το αν είναι αμοιβαία κατανοητές. Αν δεν είναι, τότε αποτελούν γλώσσες. Αν είναι, πρόκειται για διαλέκτους. Συχνά όμως, όπως φροντίζει να διευκρινίσει κάθε βιβλίο και κάθε καθηγητής Γλωσσολογίας, τα πράγματα μπερδεύονται γιατί υπεισέρχονται κοινωνικοπολιτικοί παράγοντες, που παραμερίζουν τα επιστημονικά κριτήρια.

Ετσι, παρότι τα δανέζικα, τα σουηδικά και τα νορβηγικά είναι αμοιβαία κατανοητά, θεωρούνται διαφορετικές γλώσσες, γιατί αντιστοιχούν σε διαφορετικά εθνικά κράτη. Το ίδιο συμβαίνει και με τα Hindi – Urdu (Ινδία – Πακιστάν) και πολλές άλλες γλώσσες.

Η επικοινωνία τού τίποτα και ο μέσος αναγνώστης

Η γλώσσα των εφημερίδων προκαλεί, στις εφημερίδες, ατέλειωτες συζητήσεις και συγκρούσεις και αφορισμούς. Βάζοντας στο στόχαστρο την «ακατανόητη πρόζα» ορισμένων συντακτών ή διανοουμένων ή πολιτικών, κάθε τόσο κάποιος πονηρός δημοσιογράφος ανοίγει τις εχθροπραξίες ενάντια στη γλώσσα «διά τους έχοντες εργασίαν».

Θα ήταν ένα θαυμάσιο πράγμα αν αυτές οι επιθέσεις υπηρετούσαν το να ξεκαθαρίσουν τους όρους της querelle.

Αντίθετα, πρόκειται μόνο για το κλείσιμο του ματιού προς τον «μέσο αναγνώστη», ο οποίος, υποβοηθώντας τη βαρεμάρα που βρίσκεται στον καθένα μας, οδηγείται στο να καταλάβει μόνο τα πράγματα που έχει ήδη καταλάβει και να απορρίψει, συχνά με απέχθεια, μαζί μ’ αυτά που δεν αξίζουν, ακόμη κι αυτά που θα έπρεπε να γίνουν κατανοητά.

Kindineyei h ellinikh glwssa grafontas... γκρίκλις;

Ανησυχία για το μέλλον της ελληνικής γλώσσας λόγω greeklish από εκπαιδευτικούς και γλωσσολόγους. Στην αντίπερα όχθη βρίσκουν και θετικές πλευρές τους.

Η ελληνική γλώσσα γραμμένη με λατινικούς χαρακτήρες. Αυτά είναι τα greeklish που χρησιμοποιούνται σήμερα από πλήθος ανθρώπων, κυρίως νέων, στο διαδίκτυο, στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, καθώς και στα γραπτά μηνύματα των κινητών τηλεφώνων.

Η χρήση τους έχει προκαλέσει αντιδράσεις και ατελείωτες συζητήσεις, όχι μόνο από τον ακαδημαϊκό χώρο, αλλά και από τον χώρο των σχολείων, για το εάν η χρήση τους καταστρέφει την ελληνική γλώσσα.
Πολλοί είναι οι εκπαιδευτικοί και οι γλωσσολόγοι που ανησυχούν για το μέλλον της ελληνικής γλώσσας από τη χρήση των greeklish, ενώ αρκετοί είναι κι αυτοί που βρίσκουν θετικές πλευρές στη χρήση τους.