Νεοφιλελευθερισμός... Uber Alles

Τα στοιχεία που αποκάλυψε ο Guardian για "ειδικές σχέσεις" της Uber με πολιτικούς ανα τον κόσμο από το 2014, προκαλούν συνειρμούς για την Ελλάδα και την Νέα Δημοκρατία. Προβληματίζουν οι δηλώσεις στήριξης που έκαναν -τότε- ο Κυριάκος Μητσοτάκης αλλά και στελέχη που βρίσκονται σήμερα σε κορυφαίες κυβερνητικές θέσεις.

Ιδιωτικοποιήσεις: Τεχνικές για να πετύχετε ανάπτυξη από τον αέρα

Όταν ο νομπελίστας λογοτέχνης Jose Saramago έγραφε στα Τετράδια του Λαντσαρότε για το δίκαιο των ιδιωτικοποιήσεων, προτρέποντας τους θιασώτες αυτής της πρακτικής να ιδιωτικοποιήσουν ακόμα και ότι πιο ιερό διαθέτουν, είχε ακριβώς στο μυαλό του αυτό που όλοι βλέπουμε τριγύρω μας αλλά αρκετοί αρνούμαστε να κοιτάξουμε κατάματα. Άλλοι από ιδεολογική αγκύλωση και άλλοι – λιγότεροι αυτοί – εξαιτίας του προσωπικού τους συμφέροντος, αδυνατούν να προσεγγίσουν ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της κοινωνίας. Όσο και αν αναζητήσεις ωραία λόγια και βαρύγδουπους τίτλους για να περιγράψεις την εκποίηση του κρατικού πλούτου, κάποια στιγμή η σαθρή και θνησιγενής αυτή λογική θα εμφανιστεί σε όλη της την μεγαλοπρέπεια.

Η ευτυχία του να είσαι γόνος

Ο Κ. Μητσοτάκης δεν χρειάστηκε ποτέ να παλέψει για τον βιοπορισμό του. Γιος πρωθυπουργού και μέλος μιας πολύ πλούσιας οικογένειας τα βρήκε όλα εύκολα. Το σχολείο του ήταν, φυσικά, το Κολέγιο και πήγε κατευθείαν για σπουδές στο Χάρβαρντ. Ούτε πανελλαδικές, ούτε ελληνικά ΑΕΙ με τις καταλήψεις τους, ούτε οποιαδήποτε επαφή με την ελληνική μιζέρια.

Η χειρότερη επιλογή στο τιμόνι του ΟΟΣΑ

Ο Κόρμαν είναι ένας πολιτικός γνωστός για τις νεοφιλελεύθερες απόψεις του και την αντεργατική πολιτική που εφάρμοσε.

Ο ακραία νεοφιλελεύθερος Αυστραλός Ματίας Κόρμαν εξελέγη σήμερα γενικός γραμματέας του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) από τους πρεσβευτές αυτού του Οργανισμού που αριθμεί 37 μέλη, παρά τις έντονες επικρίσεις μη κυβερνητικών οργανώσεων για την προστασία του περιβάλλοντος, καθώς και συνδικάτων.

Ο Κ. Χατζηδάκης και ο project manager

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, προεκλογικά, δεν είχε κρύψει τα σχέδιά του για ραγδαίες ιδιωτικοποιήσεις και για συρρίκνωση του κράτους ακόμη και σε ευαίσθητους τομείς όπως είναι η υγεία και η παιδεία.

Η πανδημία ανέτρεψε τον νεοφιλελεύθερο προγραμματισμό γιατί ανέδειξε, σε πλανητικό επίπεδο, τη σημασία του δημόσιου τομέα στη διαχείρισή της.

Η ΕΕ καλούσε τις κυβερνήσεις σε επεκτατικές πολιτικές, τσαλακώνοντας το δόγμα της λιτότητας που κυριάρχησε την προηγούμενη δεκαετία, χωρίς αυτοκριτική, σαν ήταν η μόνη φυσική εξέλιξη των πραγμάτων.

Αλλά ο πρωθυπουργός δεν πιστεύει ούτε στον ρυθμιστικό ρόλο του κράτους ούτε στη δωρεάν υγεία, παιδεία και πρόνοια.

Τηλεργασία, ένα όχημα ελαστικοποίησης των εργασιακών σχέσεων

Ζούμε σε μια νέα εποχή, την εποχή της σφοδρής αντεπίθεσης του νεοφιλελευθερισμού, του κεφαλαίου και της παγκοσμιοποίησης.

Με αφορμή τον covid19 η καπιταλιστική δυναμική δεν μπορεί να συμβιβαστεί με μη καπιταλιστικές ιδέες, πρακτικές οργανωτικές μορφές, θεσμούς και κοινωνικούς συμβιβασμούς. Δεν αντέχει με άλλα λόγια την λογική του περιορισμού του κέρδους.

Η καταπάτηση των εργασιακών δικαιωμάτων και η ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων είναι στην κορυφή της κυβερνητικής ατζέντας στην χώρα μας αυτή την περίοδο που διανύουμε. Δωδεκάωρη εργασία, δωρεάν υπερωρίες, τηλεργασία, αλλαγές του υπάρχοντος συνδικαλιστικού νόμου είναι μια σειρά ενεργειών προς αυτή την κατεύθυνση.

Νεοφιλελεύθερες εμμονές

Κύριε διευθυντά.

Όταν η Θάτσερ έκλεινε ή ξεπουλούσε τα ορυχεία και τους σιδηρόδρομους, όταν διέλυε το περίφημο βρετανικό σύστημα Υγείας στέλνοντας στην ανεργία, στη δυστυχία και στη μετανάστευση εκατομμύρια Βρετανών, δεν το έκανε γιατί μισούσε τον λαό της.

Μνημόνιο Πισσαρίδη

Η έκθεση Πισσαρίδη υπόσχεται λιγότερους φόρους, καλύτερες δουλειές, και ουσιαστική σύγκλιση του ελληνικού με το μέσο ευρωπαϊκό εισόδημα.

Υπόσχεται επίσης έκρηξη επενδύσεων, αλλαγή παραγωγικού μοντέλου, και μια εξαγωγική οικονομία-τούρμπο που θα αναπτύσσεται με ρυθμούς 3,5% ετησίως έως το έτος 2030. Ομνύει στον εκσυγχρονισμό, υπερχειλίζει από μεταρρυθμιστικό οίστρο, και – κατά τον πρωθυπουργό – «οραματίζεται, μια Ελλάδα που παράγει, εξάγει, καινοτομεί, δημιουργεί πολλές καλά αμειβόμενες δουλειές».

Είναι ένα κράμα έκθεσης ιδεών, παλαιών και νέων τσιτάτων – «διεύρυνση φορολογικής βάσης», «πράσινη ανάπτυξη» κ.λ.π. -, και θολού νεοφιλελευθερισμού που φλερτάρει με μνημονιακές παγίδες.

Αριστερός λόγος από κει που δεν το περιμένεις!

Αν είχατε μπροστά σας ένα πολυσέλιδο κείμενο και σας υποχρέωναν να το διαβάσετε, όπου υπήρχε αιχμηρή κριτική κατά του νεοφιλελευθερισμού, των δυνάμεων της αγοράς, της ολιγαρχίας, των κυβερνήσεων που κατηγορούνται πως δεν προστατεύουν τους φτωχούς, αλλά και κατά εκείνων των πολιτικών ηγετών που επιδιώκουν δημοτικότητα με τις ανάρμοστες και εγωιστικές κλίσεις τους ή θεσπίζουν πολιτικές μίσους και φόβου προς άλλα έθνη, και σας ζητούσαν να τοποθετήσετε τον συντάκτη του σε κάποια ιδεολογική περιοχή τι θα λέγατε; Αν, για παράδειγμα, πέφτατε πάνω σε φράσεις όπως:

Παιδική πείνα: η μεγαλύτερη ξεφτίλα του νεο-φιλελευθερισμού

Σε Βατερλό του νεοφιλελευθερισμού και του αγγλοσαξονικού μοντέλου καπιταλιστικής οικονομίας εξελίσσεται η πανδημία του κορονοϊού. Τα μέτρα κοινωνικής απομόνωσης και η τεράστια συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας το τελευταίο δίμηνο ανέδειξαν σε όλο τους το μεγαλείο τις μεγάλες μαύρες τρύπες της οικονομίας της «ελεύθερης» αγοράς και τους κινδύνους από τη λατρεία του κέρδους ως βασικού μοχλού κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας.

Κράτος νυχτοφύλακα, ξημέρωσε! Τα τοτέμ του νεοφιλελευθερισμού πήραν φωτιά

Είμαστε μπροστά σε μία κρίση της εργατικής δύναμης. Όταν ολοένα και περισσότεροι εργαζόμενοι είτε αρρωσταίνουν είτε απομονώνονται σπίτι τους και αποχωρούν από την παραγωγική αλυσίδα, τότε η πιο βασική από τις αναπαραγωγικές λειτουργίες του καπιταλισμού, σπάει.

Η κρυφή γοητεία των νεοφιλελεύθερων για τον κρατικό παρεμβατισμό δεν είναι κάτι καινούριο. 200 χρόνια οικονομικής σκέψης έχουν προσφέρει πλήθος στοχασμών πάνω στη σύγκρουση της ελεύθερης αγοράς με το δημόσιο.

Νεοφιλελευθερισμός: Ο καπιταλισμός της παρακμής και η δημόσια υγεία

«Αν υπάρξουν απολύσεις γιατρών στον ΕΟΠΥ, σας παρακαλώ αυτό δεν θέλω να το χρεωθεί η τρόικα, δεν θέλω να μου παίρνει την δόξα ο Τόμσεν για τα αυτονόητα. Οι αποφάσεις είναι δικές μου» (Άδωνις Γεωργιάδης, 13/11/2013)

Περικοπές δαπανών υγείας στην ΕΕ

Αυτό που αποδεικνύεται με την κρίση πανδημίας του κορονοϊού είναι ότι ο καπιταλισμός δεν μπορεί να προσφέρει τα στοιχειώδη που να εξασφαλίζουν το δικαίωμα στην ζωή των πολιτών ακόμη και στις ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης.

Το δόγμα και το αποτέλεσμα

Για πάνω από 40 χρόνια οι περισσότερες κυβερνήσεις της Δύσης, ασπαζόμενες το δόγμα του ακραίου οικονομικού φιλελευθερισμού, περιέκοπταν τους δημόσιους πόρους και συρρίκνωναν τις υπηρεσίες των εθνικών συστημάτων υγείας.

Μυθεύματα νεοφιλελευθερισμού για την οικονομία

Καθ’ όλη τη διάρκεια της ύστερης μεταπολίτευσης (1990) πορευτήκαμε ως χώρα με μια συγκεκριμένη οικονομική πολιτική που είχε ως βάση τις αρχές του νεοφιλελευθερισμού. Κατά τη διάρκεια της κρίσης, η πολιτική αυτή παρουσιάστηκε ως αναγκαία συνθήκη, εντάθηκε και επεκτάθηκε και σε άλλους τομείς. Ετσι διαμορφώθηκε αυτό που σχηματικά λέμε «κυρίαρχη ιδεολογία», ένα σύνολο προτάσεων-αξιωμάτων που θεωρούνται «φυσικοί νόμοι», σύμφωνα με τους οικονομολόγους των αστικών κομμάτων.

To κόκκινο ακορντεόν παίζει δεξιά

Ενα ωραίο μελαχρινό παλικάρι, με ένα κόκκινο ακορντεόν, ήταν ανάρπαστο στα πανηγύρια. Επιπλέον τραγουδούσε υπέροχα. Είχε βέβαια δάσκαλο τον Ικαρο Μπράβο, αυτόν που έβγαλε μια διασημότητα: τον Χρήστο Νικολόπουλο. Ηταν συγχωριανοί και ο τελευταίος έβαλε σε ένα τραγούδι του το «παιδί με το κόκκινο ακορντεόν» ως «ένδειξη αγάπης και φιλίας», όπως έλεγαν παλιά. Το παιδί αυτό δούλευε από τα εφτά του χρόνια στα χωράφια.

Η φιλοσοφία του νεοφιλελευθερισμού για τον άνθρωπο

Δημιουργία του Maurizio Cattelan έξω από το Χρηματιστήριο του Μιλάνο. | Photo by Simone Pellegrini

Η αλήθεια είναι ότι καπιταλιστικές χώρες δεν είναι μόνον οι χώρες της Ε.Ε., της Βόρειας Αμερικής, της Αυστραλίας και η Ιαπωνία. Είναι και οι χώρες της Αφρικής, της Ασίας, της Λατινικής Αμερικής. Οι πρώτες είναι οι χώρες της καπιταλιστικής ανάπτυξης και οι δεύτερες της καπιταλιστικής υπανάπτυξης. Ολες μαζί συγκροτούν το αναπόσπαστο όλον του καπιταλιστικού κόσμου. Αποτελούν δηλαδή τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.

Η σχέση που συνδέει τις μεν με τις δε, είναι η σχέση των άνισων ανταλλαγών, η οποία μεταφέρει τον πλούτο του Τρίτου Κόσμου στις χώρες της Δύσης. Αγοράζουν οι χώρες της καπιταλιστικής μητρόπολης σε εξευτελιστικές τιμές τις πρώτες ύλες από τις χώρες της καπιταλιστικής περιφέρειας, στις οποίες ακολούθως πωλούν πανάκριβα τα βιομηχανικά τους προϊόντα και τις υπηρεσίες. Γι' αυτό το στοιχείο που διαχώριζε ανέκαθεν τον πρώτο από τον Τρίτο Κόσμο ήταν η τεράστια διαφορά βιοτικού επιπέδου.

Η οικονομία μετά τον νεοφιλελευθερισμό

Ζούμε στην εποχή των μεγάλων και αγεφύρωτων ανισοτήτων.

Ακόμα και στην μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, την αμερικανική, οι ανισότητες όσον αφορά τα εισοδήματα και τον πλούτο έχουν ανέλθει σε δυσθεώρητα ύψη που δεν παρατηρήθηκαν από την λεγόμενη «Επίχρυση Εποχή» (Gilded Age, 1887-1893) και είναι από τις μεγαλύτερες στον ανεπτυγμένο κόσμο. Οι μέσοι μισθοί των Αμερικανών εργαζομένων έχουν παραμείνει στάσιμοι για σχεδόν 50 χρόνια.

Το 2017, το προσδόκιμο ζωής στις ΗΠΑ μειώθηκε για τρίτη συνεχόμενη χρονιά και η κατανομή της υγειονομικής περίθαλψης φαίνεται τόσο ανεπαρκής όσο και άδικη. Οι φυλετικές ανισότητες παραμένουν επίμονα... επίμονες. Η πρόοδος στον τομέα της αυτοματοποίησης απειλεί με ακόμη μεγαλύτερες διαταραχές στην αγορά εργασίας κατά τα προσεχή έτη. Η κλιματική αλλαγή προκαλεί ολοένα και μεγαλύτερη αναστάτωση στην καθημερινή ζωή. Όλο και λιγότεροι νέοι μπορούν να ελπίζουν ότι θα ζήσουν καλύτερα από τους γονείς τους.

Τελικά, όντως μας ψεκάζουν…

Αξεπέραστη περίπτωση εθελοντικής διάσωσης τράπεζας, στην ταινία του Φρανκ Κάπρα «Μια υπέροχη ζωή» (1946). Εκεί να δείτε ψεκασμένους..

Το πρόβλημα με τις κρίσεις και τους -φαύλους, ομαλούς ή ανώμαλους- κύκλους τους είναι ότι τα θύματά τους, όσα τουλάχιστον παραμένουν ζωντανά, πλήττονται από το σύνδρομο της Ωραίας Κοιμωμένης. Ξυπνούν και δεν θυμούνται τίποτα. Δεν θυμούνται πώς ξεκίνησαν όλα. Ποιος τους σβούριξε τη ροπαλιά που τους έριξε ξερούς; Ποιος τους χτύπησε την παραμύθα στη φλέβα και τους βύθισε στον μεγάλο ύπνο;

Ο πολιτισμός «βγήκε» στις αγορές

Υπάρχουν δύο τρόποι να αντιλαμβάνεται κάποιος τον πολιτισμό. Ο ένας είναι ως δημόσιο και πρωτίστως κοινωνικό αγαθό, πηγή και φορέα γνώσης, προνομιακό πεδίο για καλλιέργεια ήθους και γνώσης, δημιουργική και διαλεκτική σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν και το μέλλον. Ο άλλος τρόπος είναι να τσουβαλιαστεί μέσα στο καλάθι με τα προς κατανάλωση προϊόντα, ως προϊόν και αυτός και να αντιμετωπιστεί με τους αγοραίους όρους της ελεύθερης οικονομίας.

Μπα, δε νομίζω!

Τελικά τα έχει. Εχει όλα τα μέσα για να με φτάσει στα άκρα. Που πιο άκρα από δαύτους δεν γίνεται. Αυτό πάλι που ο μέσος Ελληνας φαίνεται να στηρίζει αυτά τα «άκρα» με κάθε μέσο -αυτό πού το πας; Και να σου οι κοινωνιολόγοι να προσπαθούν να το ερμηνεύσουν ιστορικά (ε ρε κατακαημένε Μαρξ, έξαλλη γίνομαι με το πόσο δίκιο είχες!), να και οι επικοινωνιολόγοι που το εξηγούν ψυχαναλυτικά (από φόβο θανάτου, λένε, πάμε με τους πολλούς -ε ρε αστέ Πλάτωνα, είπες κι εσύ τα σωστά σου), από κοντά και οι πολιτικοί να έχουν γείρει πάνω στη μεσαία τάξη (που μου 'χει κατσικωθεί στο σβέρκο και έχω πάθει, κύφωση έχω πάθει) και τέλος, φυσικά, τα Μέσα.