Η Τζένη Γεωργάκη αναπολεί στο Short Stories στιγμές από την ανασκαφική της εμπειρία στην αρχαία Πέλλα, πλάι στον καθηγητή Κλασικής Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γιάννη Ακαμάτη, ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 4 Μαρτίου.
Μέχρι το τέλος της ανασκαφικής περιόδου δεν υπήρχε τίποτε αδιάγνωστο. Θες τμήμα αυτιού ειδωλίου –ανθέλικα, κόγχη, τράγο ή αντίτραγο;–, θες κνήμη, απόληξη ανθεμωτού διαδήματος ή κεκρύφαλου, κανθό ματιού, πτύχωση αποπτύγματος, τμήμα ελάχιστο αγκώνα Ταναγραίας, βόστρυχο, τμήμα φιαλίσκης, ουράς περιστεριού ή ροδιού πήλινης γυναικείας προτομής, ενώτιο με λίγο λοβό, δυο χορδές λύρας, θραυσματούλι από το κέρατο περικεφαλαίας Αθηνάς, θραυσματάκι πτιλώματος –τις περισσότερες φορές σε αποτμήματα μητρών όλα αυτά–, θες ελάχιστα τμηματάκια λαβών, επιγραφές ενσφράγιστων αμφορέων, ανεστραμμένους εχίνους, σφραγίδες ή έκτυπά τους, επιγράμματα «ομηρικών» σκύφων… ελάχιστα ίχνη από ένα τόσο δα χείλος ή δισκοειδή βάση ατρακτόσχημου μυροδοχείου, τμηματάκι τροπίδωσης ή μυκτήρα, ωτίο λαβής, θραύσμα ανάγλυφου ποδίου πυξίδας… τι θες;
Όλα ήταν αναγνωρίσιμα, ερμηνεύσιμα, ταυτισμένα. Α! Κι εκείνη η οριζόντια –συνυπάρχουσα με την κάθετη– λαβή ανάρτησης του σκύφου.
Η διαδικασία ήταν αυτή: πρωί, στις σίτες της πλυμένης κεραμικής. Τα πανεπιστημιακά έδρανα! Όλες, όλοι όρθιοι, περιμετρικά. Εκείνος, με τα βρετανικού τύπου ανασκαφικά ρούχα και την πίπα του, το πλαστικό καφετί σέικερ με τις κάθετες γλυφές και το σκούρο, «σοκολατένιο» καπάκι –κάποτε θα καταγραφεί κι αυτό– δαγκώνοντας τα παγάκια του στο στόμα, αλιεύει με το βλέμμα μόνο το υποψήφιο εύρημα. Αιφνίδια το βουτάει από τη σίτα. Την ίδια στιγμή έχει αποφασίσει σε ποιον/ποια θα απευθύνει την ερώτηση και τσακ! μαζί με το όνομα «Δεσποινίς…, κύριε…» πετά το θραυσματάκι στον αέρα…
– Τι είναι αυτό;
Εδώ, ο αναπτήρας Bic του Καθηγητή έβγαινε από την τσέπη και ο μυρωδάτος καπνός μαζί με τα παγάκια-φύλλα της Πυθίας μας έβαζαν στο γεμάτο χρώματα εκράν, σαν άλλες και άλλους Τομ Μπάξτερ, στο Πορφυρό ρόδο του Καΐρου. Η φλόγα του Bic του Καθηγητή σαν την ελεύθερη φλόγα ενός αερόστατου που μας ανέβαζε και μας ανέβαζε ψηλά.
Και άρχιζε έτσι το υπέροχο ταξίδι της αρχαιολογίας με τις ερωτήσεις του, που γεννούσαν τόσο απλά τις παρατηρήσεις μας: «Αν ήταν αυτό θα έπρεπε…», «δεν μπορεί να είναι αυτό γιατί…». Αυτή η πάντα σωστή διαδρομή από το τίποτε του θραύσματος στο ολόκληρο νόημα. Ένας αόρατος αλλά τόσο απτός κόσμος δικός μας!
Κρατώ έναν πολύτιμο θησαυρό γνώσεων και αναμνήσεων από τον δάσκαλό μας, τον Γιάννη Ακαμάτη, στα έδρανα του ΑΠΘ, τα συνέδρια, στην ανασκαφή. Θυμάμαι όμως κι εκείνη την αιώνια πια μέρα, στο σκάμμα, σε ένα από τα δωμάτια της Αγοράς. Οι εργάτες έχουν καθυστερήσει να επιστρέψουν από το διάλειμμα. Πιάνω το φτυάρι και αρχίζω να γεμίζω το καρότσι, μετά τρέχοντας το αδειάζω, επιστρέφω, αρχίζω να το ξαναγεμίζω, την έχω καταβρεί τέλος πάντων με αυτό το δρομολόγιο.
Στη φάση της άκρατης πηλάλας –επιστρέφοντας με το καρότσι μετά το δεύτερο, τρίτο άδειασμα– αντιλαμβάνομαι τον Καθηγητή, που από ώρα με παρατηρεί χωρίς να τον έχω δει. Φρενάρω απότομα, γίνομαι μπορντό, παρατάω κάτω το καρότσι με θόρυβο, πλησιάζει ροκανίζοντας την πίπα στα δόντια του.
– Δις Γεωργάκη, τι κάνετε εκεί;
– Πού; Εδώ; Ααα, να λίγο τακτοποιώ, νοικοκυρεύω το σκάμμα, κ. Ακαμάτη.
– Χμμ… Μάλιστα. Θα το εκτιμούσα εάν αποφεύγατε το ηλεκτρικόν σάρωθρον σε αυτήν τη φάση τουλάχιστον.
Έχω φυλάξει τη φωτογραφία που μου έβγαλε εκείνη ακριβώς τη στιγμή. Και μαζί με όλες του τις αρετές το χιούμορ του, προσόν σπουδαίο ειδικά για έναν δάσκαλο.
Όλα ήταν αναγνωρίσιμα, ερμηνεύσιμα, ταυτισμένα. Α! Κι εκείνη η οριζόντια –συνυπάρχουσα με την κάθετη– λαβή ανάρτησης του σκύφου.
Η διαδικασία ήταν αυτή: πρωί, στις σίτες της πλυμένης κεραμικής. Τα πανεπιστημιακά έδρανα! Όλες, όλοι όρθιοι, περιμετρικά. Εκείνος, με τα βρετανικού τύπου ανασκαφικά ρούχα και την πίπα του, το πλαστικό καφετί σέικερ με τις κάθετες γλυφές και το σκούρο, «σοκολατένιο» καπάκι –κάποτε θα καταγραφεί κι αυτό– δαγκώνοντας τα παγάκια του στο στόμα, αλιεύει με το βλέμμα μόνο το υποψήφιο εύρημα. Αιφνίδια το βουτάει από τη σίτα. Την ίδια στιγμή έχει αποφασίσει σε ποιον/ποια θα απευθύνει την ερώτηση και τσακ! μαζί με το όνομα «Δεσποινίς…, κύριε…» πετά το θραυσματάκι στον αέρα…
– Τι είναι αυτό;
Εδώ, ο αναπτήρας Bic του Καθηγητή έβγαινε από την τσέπη και ο μυρωδάτος καπνός μαζί με τα παγάκια-φύλλα της Πυθίας μας έβαζαν στο γεμάτο χρώματα εκράν, σαν άλλες και άλλους Τομ Μπάξτερ, στο Πορφυρό ρόδο του Καΐρου. Η φλόγα του Bic του Καθηγητή σαν την ελεύθερη φλόγα ενός αερόστατου που μας ανέβαζε και μας ανέβαζε ψηλά.
Και άρχιζε έτσι το υπέροχο ταξίδι της αρχαιολογίας με τις ερωτήσεις του, που γεννούσαν τόσο απλά τις παρατηρήσεις μας: «Αν ήταν αυτό θα έπρεπε…», «δεν μπορεί να είναι αυτό γιατί…». Αυτή η πάντα σωστή διαδρομή από το τίποτε του θραύσματος στο ολόκληρο νόημα. Ένας αόρατος αλλά τόσο απτός κόσμος δικός μας!
Κρατώ έναν πολύτιμο θησαυρό γνώσεων και αναμνήσεων από τον δάσκαλό μας, τον Γιάννη Ακαμάτη, στα έδρανα του ΑΠΘ, τα συνέδρια, στην ανασκαφή. Θυμάμαι όμως κι εκείνη την αιώνια πια μέρα, στο σκάμμα, σε ένα από τα δωμάτια της Αγοράς. Οι εργάτες έχουν καθυστερήσει να επιστρέψουν από το διάλειμμα. Πιάνω το φτυάρι και αρχίζω να γεμίζω το καρότσι, μετά τρέχοντας το αδειάζω, επιστρέφω, αρχίζω να το ξαναγεμίζω, την έχω καταβρεί τέλος πάντων με αυτό το δρομολόγιο.
Στη φάση της άκρατης πηλάλας –επιστρέφοντας με το καρότσι μετά το δεύτερο, τρίτο άδειασμα– αντιλαμβάνομαι τον Καθηγητή, που από ώρα με παρατηρεί χωρίς να τον έχω δει. Φρενάρω απότομα, γίνομαι μπορντό, παρατάω κάτω το καρότσι με θόρυβο, πλησιάζει ροκανίζοντας την πίπα στα δόντια του.
– Δις Γεωργάκη, τι κάνετε εκεί;
– Πού; Εδώ; Ααα, να λίγο τακτοποιώ, νοικοκυρεύω το σκάμμα, κ. Ακαμάτη.
– Χμμ… Μάλιστα. Θα το εκτιμούσα εάν αποφεύγατε το ηλεκτρικόν σάρωθρον σε αυτήν τη φάση τουλάχιστον.
Έχω φυλάξει τη φωτογραφία που μου έβγαλε εκείνη ακριβώς τη στιγμή. Και μαζί με όλες του τις αρετές το χιούμορ του, προσόν σπουδαίο ειδικά για έναν δάσκαλο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου