Στην Ελλάδα η έλλειψη θεσμικού πλαισίου μέχρι σήμερα για την άσκηση της ψυχοθεραπείας και την εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία αφήνει τους πολίτες εκτεθειμένους σε «ειδικούς» που είναι ελλιπώς καταρτισμένοι και γι’ αυτό.
Ζούμε σε μια πραγματικότητα με καταιγιστικές αλλαγές και πολλαπλές κρίσεις, που όλοι δυσκολευόμαστε να τις μεταβολίσουμε:
● Περιβαλλοντική κρίση και οικολογικές καταστροφές, επιδημίες, πόλεμοι και προσφυγικές ροές, συνεχείς αλλαγές σε ενεργειακό, οικονομικό, ασφαλιστικό επίπεδο και στις εργασιακές συνθήκες, θεσμική υπολειτουργία του κράτους αυξάνουν διαρκώς το άγχος μας.
● Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας αλλάζει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο υπάρχουμε, σκεφτόμαστε, σχετιζόμαστε.
● Θεμελιώδεις κοινωνικές ανακατατάξεις επιτρέπουν ένα ευρύτερο φάσμα επιλογών σε προσωπικό επίπεδο, αλλά καταργούν οτιδήποτε θεωρούσαμε αυτονόητο ή δεδομένο, προκαλώντας μας αποσταθεροποίηση, σύγχυση και αίσθηση απειλής, με φαινόμενα όπως η έξαρση της επιθετικότητας, η ενδοοικογενειακή βία, η νεανική παραβατικότητα.
Με δεδομένο ότι η σωματική μας υγεία και η ψυχική μας ισορροπία επηρεάζονται καθοριστικά από το περιβάλλον, τα δεδομένα για την ψυχική υγεία στον 21ο αιώνα σε παγκόσμιο επίπεδο, παρότι δραματικά, είναι μάλλον αναμενόμενα:
● Ο ΠΟΥ (2019) αναφέρει ότι σχεδόν ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι –συμπεριλαμβανομένου του 14% των εφήβων στον κόσμο– ζουν με πρόβλημα ψυχικής υγείας, τα προβλήματα ψυχικής υγείας αποτελούν την κύρια αιτία αναπηρίας και μειώνουν το προσδόκιμο ζωής 10 έως 20 χρόνια.
● Σε έκθεση της UNICEF αναφέρεται η αυτοκτονία ως η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου των νέων στην Ευρώπη, μετά τα τροχαία δυστυχήματα.
● Μετά την πανδημία, η ψυχική υγεία έχει επιδεινωθεί παγκοσμίως. Ερευνα του Ευρωβαρόμετρου (Οκτώβριος 2023) αποκάλυψε ότι σχεδόν 1 στα 2 άτομα (46% του πληθυσμού της Ε.Ε.) αντιμετώπισαν συναισθηματικά ή ψυχοκοινωνικά προβλήματα στους προηγούμενους 12 μήνες.
● Στην Ελλάδα, η κατανάλωση των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων από το 1998 μέχρι το 2007 αυξήθηκε κατά 368% και από το 2002 μέχρι το 2011 κατά 130,6%. Στην ηλικιακή ομάδα 15-29 χρόνων η συνταγογράφηση ψυχοτρόπων φαρμάκων από το 2015 ώς το 2021 έχει υπερδιπλασιαστεί και των αντικαταθλιπτικών έχει υπερτετραπλασιαστεί.
Ωστόσο, παρά τη ραγδαία αυξανόμενη ανάγκη, μόνο ένα μικρό ποσοστό πασχόντων έχουν πρόσβαση σε αποτελεσματική φροντίδα ψυχικής υγείας. Είναι ενδεικτικό ότι η ελάχιστα επαρκής θεραπεία για την κατάθλιψη εκτιμάται ότι κυμαίνεται από 23% σε χώρες υψηλού εισοδήματος, έως 3% σε χώρες χαμηλού και χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος και το 75% των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην Ευρώπη δηλώνουν δυσαρέσκεια για την ποιότητα των υπηρεσιών!
Ενας από τους σημαντικότερους και πιο αποτελεσματικούς τρόπους να υποστηρίξουμε την ψυχική υγεία είναι η ψυχοθεραπεία, η παρέμβαση σε ψυχοκοινωνικές, ψυχοσωματικές και συμπεριφορικές διαταραχές ή δυσκολίες, που πραγματοποιείται μέσα από τη συνομιλία και τη σχέση θεραπευτή - θεραπευόμενου. Παρότι στο παρελθόν έχει υποτιμηθεί ως «μόνο λόγια», φαίνεται ότι επηρεάζει ποικιλοτρόπως τη λειτουργία του εγκεφάλου προκαλώντας δομικές και λειτουργικές αλλαγές σε αυτόν. Οι έρευνες δείχνουν ότι αυτές οι νευροφυσιολογικές αλλαγές, παρότι απαιτούν περισσότερο χρόνο για να επιτευχθούν, είναι σταθερές και επιδρούν προφυλακτικά σε μελλοντικές αντιξοότητες, δηλαδή έχουν προληπτική δράση.
Η ψυχοθεραπεία είναι μια πολυδιάστατη διεργασία που μπορεί να υποστηριχτεί μόνο από ειδικούς που έχουν ολοκληρώσει τις ακαδημαϊκές σπουδές τους σε επιστημονικά πεδία που αφορούν τον ανθρώπινο ψυχισμό και ψυχοπαθολογία, π.χ. ψυχολογία, ψυχιατρική, κοινωνική εργασία, ψυχιατρική νοσηλευτική κ.ά., και στη συνέχεια ειδικεύονται σε ένα συγκεκριμένο ψυχοθεραπευτικό μοντέλο (π.χ. ψυχοδυναμική, γνωσιακή-συμπεριφοριστική, συστημική, προσωποκεντρική, φαινομενολογική, υπαρξιακή κτλ). Η ειδίκευση αυτή πραγματοποιείται στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης σε αυτόνομα εκπαιδευτικά κέντρα, τα οποία πιστοποιούνται με επιστημονικά κριτήρια από την πολιτεία, όπου έμπειροι ψυχοθεραπευτές της εκάστοτε προσέγγισης παρέχουν μακρόχρονη, συνήθως τετραετή, εκπαιδευτική διαδικασία που συνδυάζει τη θεωρία με το προσωπικό βίωμα του ειδικευόμενου θεραπευτή, την προσωπική του θεραπεία, την πρακτική άσκηση, την εποπτεία και την έρευνα.
Στην Ελλάδα η έλλειψη θεσμικού πλαισίου μέχρι σήμερα για την άσκηση της ψυχοθεραπείας και την εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία αφήνει τους πολίτες εκτεθειμένους σε «ειδικούς» που είναι ελλιπώς καταρτισμένοι και γι’ αυτό, πιθανόν, χωρίς επίγνωση των ελλειμμάτων τους, με επικίνδυνες και ενίοτε θανάσιμες συνέπειες.
Η Εθνική Εταιρεία Ψυχοθεραπείας Ελλάδος (ΕΕΨΕ) είναι ένας οργανισμός ο οποίος από το 1998 έχει θεσπίσει κριτήρια για την πιστοποίηση της ειδίκευσης στην ψυχοθεραπεία για τα 40 εκπαιδευτικά κέντρα και επιστημονικούς συλλόγους διαφορετικών προσεγγίσεων που συμπεριλαμβάνει, προσπαθώντας να καλύψει το υπάρχον νομοθετικό κενό. Εχοντας συναίσθηση της βαρύτητας του θέματος, επιδιώκει να συνεργαστεί με τους υπόλοιπους επιστημονικούς φορείς που ασκούν ψυχοθεραπεία και να συμβάλει με την εμπειρογνωμοσύνη της στη θεσμοθέτηση κριτηρίων που να διαφυλάσσουν το κύρος αλλά και την ουσία της ψυχοθεραπευτικής πράξης.
Πολιτεία και εμπλεκόμενοι φορείς έχουμε ιστορική ευθύνη να επιλύσουμε, επιτέλους, με σύνεση αυτή την τόσο κρίσιμη και χρόνια εκκρεμότητα για τη δημόσια ψυχική υγεία!
Τσαμπίκα Μπαφίτη - EuroPsy, MSc, PhD, ECP. Κλινική & σχολική ψυχολόγος, συστημική ψυχοθεραπεύτρια (ECP), επόπτρια, επιστημονική συν-υπεύθυνη Λόγω Ψυχής – Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και Ερευνας στη Συστημική Ψυχοθεραπεία, αντιπρόεδρος ΕΛΕΣΥΘ και ΕΕΨΕ
Πηγή: efsyn.gr
● Περιβαλλοντική κρίση και οικολογικές καταστροφές, επιδημίες, πόλεμοι και προσφυγικές ροές, συνεχείς αλλαγές σε ενεργειακό, οικονομικό, ασφαλιστικό επίπεδο και στις εργασιακές συνθήκες, θεσμική υπολειτουργία του κράτους αυξάνουν διαρκώς το άγχος μας.
● Η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας αλλάζει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο υπάρχουμε, σκεφτόμαστε, σχετιζόμαστε.
● Θεμελιώδεις κοινωνικές ανακατατάξεις επιτρέπουν ένα ευρύτερο φάσμα επιλογών σε προσωπικό επίπεδο, αλλά καταργούν οτιδήποτε θεωρούσαμε αυτονόητο ή δεδομένο, προκαλώντας μας αποσταθεροποίηση, σύγχυση και αίσθηση απειλής, με φαινόμενα όπως η έξαρση της επιθετικότητας, η ενδοοικογενειακή βία, η νεανική παραβατικότητα.
Με δεδομένο ότι η σωματική μας υγεία και η ψυχική μας ισορροπία επηρεάζονται καθοριστικά από το περιβάλλον, τα δεδομένα για την ψυχική υγεία στον 21ο αιώνα σε παγκόσμιο επίπεδο, παρότι δραματικά, είναι μάλλον αναμενόμενα:
● Ο ΠΟΥ (2019) αναφέρει ότι σχεδόν ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι –συμπεριλαμβανομένου του 14% των εφήβων στον κόσμο– ζουν με πρόβλημα ψυχικής υγείας, τα προβλήματα ψυχικής υγείας αποτελούν την κύρια αιτία αναπηρίας και μειώνουν το προσδόκιμο ζωής 10 έως 20 χρόνια.
● Σε έκθεση της UNICEF αναφέρεται η αυτοκτονία ως η δεύτερη συχνότερη αιτία θανάτου των νέων στην Ευρώπη, μετά τα τροχαία δυστυχήματα.
● Μετά την πανδημία, η ψυχική υγεία έχει επιδεινωθεί παγκοσμίως. Ερευνα του Ευρωβαρόμετρου (Οκτώβριος 2023) αποκάλυψε ότι σχεδόν 1 στα 2 άτομα (46% του πληθυσμού της Ε.Ε.) αντιμετώπισαν συναισθηματικά ή ψυχοκοινωνικά προβλήματα στους προηγούμενους 12 μήνες.
● Στην Ελλάδα, η κατανάλωση των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων από το 1998 μέχρι το 2007 αυξήθηκε κατά 368% και από το 2002 μέχρι το 2011 κατά 130,6%. Στην ηλικιακή ομάδα 15-29 χρόνων η συνταγογράφηση ψυχοτρόπων φαρμάκων από το 2015 ώς το 2021 έχει υπερδιπλασιαστεί και των αντικαταθλιπτικών έχει υπερτετραπλασιαστεί.
Ωστόσο, παρά τη ραγδαία αυξανόμενη ανάγκη, μόνο ένα μικρό ποσοστό πασχόντων έχουν πρόσβαση σε αποτελεσματική φροντίδα ψυχικής υγείας. Είναι ενδεικτικό ότι η ελάχιστα επαρκής θεραπεία για την κατάθλιψη εκτιμάται ότι κυμαίνεται από 23% σε χώρες υψηλού εισοδήματος, έως 3% σε χώρες χαμηλού και χαμηλότερου μεσαίου εισοδήματος και το 75% των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην Ευρώπη δηλώνουν δυσαρέσκεια για την ποιότητα των υπηρεσιών!
Ενας από τους σημαντικότερους και πιο αποτελεσματικούς τρόπους να υποστηρίξουμε την ψυχική υγεία είναι η ψυχοθεραπεία, η παρέμβαση σε ψυχοκοινωνικές, ψυχοσωματικές και συμπεριφορικές διαταραχές ή δυσκολίες, που πραγματοποιείται μέσα από τη συνομιλία και τη σχέση θεραπευτή - θεραπευόμενου. Παρότι στο παρελθόν έχει υποτιμηθεί ως «μόνο λόγια», φαίνεται ότι επηρεάζει ποικιλοτρόπως τη λειτουργία του εγκεφάλου προκαλώντας δομικές και λειτουργικές αλλαγές σε αυτόν. Οι έρευνες δείχνουν ότι αυτές οι νευροφυσιολογικές αλλαγές, παρότι απαιτούν περισσότερο χρόνο για να επιτευχθούν, είναι σταθερές και επιδρούν προφυλακτικά σε μελλοντικές αντιξοότητες, δηλαδή έχουν προληπτική δράση.
Η ψυχοθεραπεία είναι μια πολυδιάστατη διεργασία που μπορεί να υποστηριχτεί μόνο από ειδικούς που έχουν ολοκληρώσει τις ακαδημαϊκές σπουδές τους σε επιστημονικά πεδία που αφορούν τον ανθρώπινο ψυχισμό και ψυχοπαθολογία, π.χ. ψυχολογία, ψυχιατρική, κοινωνική εργασία, ψυχιατρική νοσηλευτική κ.ά., και στη συνέχεια ειδικεύονται σε ένα συγκεκριμένο ψυχοθεραπευτικό μοντέλο (π.χ. ψυχοδυναμική, γνωσιακή-συμπεριφοριστική, συστημική, προσωποκεντρική, φαινομενολογική, υπαρξιακή κτλ). Η ειδίκευση αυτή πραγματοποιείται στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης σε αυτόνομα εκπαιδευτικά κέντρα, τα οποία πιστοποιούνται με επιστημονικά κριτήρια από την πολιτεία, όπου έμπειροι ψυχοθεραπευτές της εκάστοτε προσέγγισης παρέχουν μακρόχρονη, συνήθως τετραετή, εκπαιδευτική διαδικασία που συνδυάζει τη θεωρία με το προσωπικό βίωμα του ειδικευόμενου θεραπευτή, την προσωπική του θεραπεία, την πρακτική άσκηση, την εποπτεία και την έρευνα.
Στην Ελλάδα η έλλειψη θεσμικού πλαισίου μέχρι σήμερα για την άσκηση της ψυχοθεραπείας και την εκπαίδευση στην ψυχοθεραπεία αφήνει τους πολίτες εκτεθειμένους σε «ειδικούς» που είναι ελλιπώς καταρτισμένοι και γι’ αυτό, πιθανόν, χωρίς επίγνωση των ελλειμμάτων τους, με επικίνδυνες και ενίοτε θανάσιμες συνέπειες.
Η Εθνική Εταιρεία Ψυχοθεραπείας Ελλάδος (ΕΕΨΕ) είναι ένας οργανισμός ο οποίος από το 1998 έχει θεσπίσει κριτήρια για την πιστοποίηση της ειδίκευσης στην ψυχοθεραπεία για τα 40 εκπαιδευτικά κέντρα και επιστημονικούς συλλόγους διαφορετικών προσεγγίσεων που συμπεριλαμβάνει, προσπαθώντας να καλύψει το υπάρχον νομοθετικό κενό. Εχοντας συναίσθηση της βαρύτητας του θέματος, επιδιώκει να συνεργαστεί με τους υπόλοιπους επιστημονικούς φορείς που ασκούν ψυχοθεραπεία και να συμβάλει με την εμπειρογνωμοσύνη της στη θεσμοθέτηση κριτηρίων που να διαφυλάσσουν το κύρος αλλά και την ουσία της ψυχοθεραπευτικής πράξης.
Πολιτεία και εμπλεκόμενοι φορείς έχουμε ιστορική ευθύνη να επιλύσουμε, επιτέλους, με σύνεση αυτή την τόσο κρίσιμη και χρόνια εκκρεμότητα για τη δημόσια ψυχική υγεία!
Τσαμπίκα Μπαφίτη - EuroPsy, MSc, PhD, ECP. Κλινική & σχολική ψυχολόγος, συστημική ψυχοθεραπεύτρια (ECP), επόπτρια, επιστημονική συν-υπεύθυνη Λόγω Ψυχής – Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και Ερευνας στη Συστημική Ψυχοθεραπεία, αντιπρόεδρος ΕΛΕΣΥΘ και ΕΕΨΕ
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου