Παρασκευή 27 Σεπτεμβρίου 2024

Μια διαρκής πληγή στην τσέπη και στα προσωπικά δεδομένα

  • Νέα Δημοκρατία και νέες ταυτότητες
Σοβαρά εκτεθειμένη είναι η κυβέρνηση και οι ηγεσίες του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη από το 2019 και μετά, ιδίως εκείνη του Τάκη Θεοδωρικάκου, μετά την επιβολή προστίμων για σοβαρά ζητήματα στην επεξεργασία προσωπικών δεδομένων. ● Η ιστορία με τη μετάβαση στις νέες ταυτότητες είναι πονεμένη από την αρχή και αποτελεί σήμα κατατεθέν της Ν.Δ.: μυστικές απευθείας αναθέσεις, διαγωνισμοί με τερατώδη ποσά και διάτρητες διαδικασίες.
Το ηχηρό χαστούκι που εισέπραξε η κυβέρνηση από την απόφαση της Ανεξάρτητης Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, η οποία επέβαλε διοικητικά πρόστιμα, συνολικού ύψους 150.000 ευρώ, στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη για σοβαρά ζητήματα επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων στα νέα δελτία ταυτότητας, φέρνει σε δυσχερή θέση όλους τους υπουργούς Προστασίας του Πολίτη της κυβέρνησης Μητσοτάκη την τελευταία πενταετία -περισσότερο τον Τ. Θεοδωρικάκο- και ανοίγει εκ νέου το μαύρο κουτί της σκιώδους υπόθεσης του διαγωνισμού των νέων ταυτοτήτων: μια εργολαβία εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ, πέντε υπουργοί Προστασίας του Πολίτη, δύο ματαιώσεις διαγωνισμών, μια κρυφή επί μήνες απευθείας ανάθεση, οι πιέσεις της Ε.Ε. και η μη προστασία των προσωπικών μας δεδομένων. Ας πάρουμε την υπόθεση από την αρχή.
Το 2019, επί ΣΥΡΙΖΑ, η τότε υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Ολγα Γεροβασίλη, προκηρύσσει διαγωνισμό για τη δημιουργία νέου Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Εντύπων Ασφαλείας που θα ξεκινούσε την έκδοση ασφαλών δημόσιων εγγράφων, ταυτοτήτων, διαβατηρίων. Στις 12 Ιουλίου 2019 δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ενωσης ο νέος κανονισμός για την ενίσχυση ασφάλειας των ταυτοτήτων στους πολίτες της Ε.Ε. Σύμφωνα με τον κανονισμό, «τα δελτία ταυτότητας που δεν πληρούν τα ελάχιστα πρότυπα ασφάλειας ICAO 9303 ή που δεν περιλαμβάνουν λειτουργική MRZ (Μηχανικώς Αναγνώσιμη Ζώνη) παύουν να ισχύουν κατά τη λήξη τους ή το αργότερο στις 3 Αυγούστου 2026».
Τις πρώτες δύο εβδομάδες της διακυβέρνησης της Ν.Δ., τον Ιούλιο του 2019, ο νέος υπουργός, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, ακυρώνει τον διαγωνισμό του ΣΥΡΙΖΑ καθώς αποφασίζεται ουσιαστικά η έκδοση «κάρτας του πολίτη» που θα περιλάμβανε αριθμούς όπως ο ΑΜΚΑ κ.λπ. Στις προδιαγραφές του διαγωνισμού ήταν και η ύπαρξη εντός της κάρτας ενός ηλεκτρονικού μέσου το οποίο θα μπορούσε να συνδεθεί με τα συστήματα ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, να χρησιμοποιείται για ψηφιακή υπογραφή, έκδοση πιστοποιητικών κ.λπ. Το κόστος του διαγωνισμού έφτανε στο δυσθεώρητο ποσό των 515 εκατ. ευρώ και οι μνηστήρες πολλοί.
Στη συνέχεια δίνονται πέντε παρατάσεις για την κατάθεση προσφορών, κατατίθενται προσφυγές, εμπλέκεται το ΣτΕ και ο διαγωνισμός παγώνει μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2022, όταν ο τότε υπουργός Τάκης Θεοδωρικάκος τον ακυρώνει με αιτιολογία ότι η «ματαίωση έρχεται ως συνέπεια της απόφασης να παραταθεί η ισχύς των διαβατηρίων από τα πέντε στα δέκα έτη». Επιπλέον ενημερώνει πως «η συνολική αξία του συγκεκριμένου διαγωνισμού μειώνεται κατά τουλάχιστον 56,5 εκατ. ευρώ, με αυτονόητη τη σημαντική οικονομική ωφέλεια υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου».
| Η ιαπωνική εταιρεία Toppan έχει αναλάβει την έκδοση και των ταυτοτήτων και των διαβατηρίων
Ακολουθεί, όπως έγινε γνωστό αργότερα, απευθείας ανάθεση στην ιαπωνική εταιρεία Toppan τον Οκτώβριο του 2022. Είναι η ίδια εταιρεία που έχει αναλάβει επί σειρά ετών και το έργο των διαβατηρίων στην Ελλάδα. Ο άνθρωπός της στην Ελλάδα είναι ο επιτυχημένος επιχειρηματίας Ηλίας Σαμαράς, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Digital Security Technologies, γνωστός ως ο «βασιλιάς των διαβατηρίων». Με καταγωγή από τον Βόλο, ο Σαμαράς, απόφοιτος του EMΠ, του MIT, του Harvard και του Columbia, είχε θητεία σε διάφορες κερδοφόρες εταιρείες στον τομέα της ιατρικής τεχνολογίας και της τεχνολογίας ασφάλειας. Παρουσιάζεται ως ο άνθρωπος που ανακάλυψε την πατέντα προκειμένου να είναι ασφαλή τα ψηφιακά διαβατήρια και οι ψηφιακές ταυτότητες.

Η συμφωνία μεταξύ Toppan-Ηλία Σαμαρά και υπουργείου Προστασίας του Πολίτη παρέμεινε μακριά από τη δημοσιότητα όσο ήταν υπουργός ο Τάκης Θεοδωρικάκος. Με ΦΕΚ στις 17 Φεβρουαρίου 2023 που υπογράφουν οι Θ. Σκυλακάκης (υπ. Οικονομικών) και Τ. Θεοδωρικάκος (υπ. Προστασίας του Πολίτη) τροποποιούνται οι όροι των ταυτοτήτων και δεν υπάρχει πλέον στις προδιαγραφές ο ΑΜΚΑ (πηγή: DataJournalists, 5/9/2023).
Το καλοκαίρι του 2023, ο νέος υπουργός Προ.Πο., Νότης Μηταράκης, επαναφέρει το θέμα των ταυτοτήτων και ξαφνικά δηλώνει ότι εντός του Σεπτεμβρίου θα αρχίσουν να εκδίδονται οι νέες ταυτότητες, μεγέθους πιστωτικής κάρτας. Ο υπουργός καρατομήθηκε στις 28 Ιουλίου με αφορμή ταξίδι του σε νησί του Αιγαίου ενώ η Ελλάδα καιγόταν από τις πυρκαγιές. Η ανάδοχος εταιρεία Τoppan έγινε γνωστή κατά τη διάρκεια της θητείας του επόμενου υπουργού, Γιάννη Οικονόμου. Σύμφωνα με δημοσιεύματα (mononews.gr), η ανάθεση του έργου σε εταιρεία συμφερόντων του Ηλία Σαμαρά «κοστίζει μόλις 66 εκατ. ευρώ, σχεδόν 10 φορές κάτω από τα αρχικά 515 εκατ. ευρώ». Συν μέρος από τα χρήματα που θα δώσουν 10 εκατ. πολίτες (10 ευρώ ο καθένας). Εντυπωσιακό είναι και το γεγονός πως η ανάδοχος εταιρεία φαίνεται να προμηθεύει στα Αστυνομικά Τμήματα και τα απαραίτητα μηχανήματα έκδοσης των καρτών του πολίτη.
| Ο Ηλίας Σαμαράς, επιχειρηματίας που διατείνεται πως ανακάλυψε την πατέντα προκειμένου να είναι ασφαλή τα ψηφιακά διαβατήρια και οι ψηφιακές ταυτότητες
Τον Αύγουστο του 2023, ο ΣΥΡΙΖΑ καταθέτει ερώτηση προς τον Γ. Οικονόμου, αναφέροντας πως «στην πράξη δεν πρόκειται για νέου τύπου αλλά για μεταβατικές ταυτότητες, οι οποίες θα εκδίδονται με μάλλον αμφίβολης νομιμότητας διαδικασίες. Ειδικότερα ερωτάται ο υπουργός αν οι μεταβατικές ταυτότητες θα εκδίδονται στη βάση μιας εικονικής παράτασης μιας υπάρχουσας σύμβασης για έκδοση διαβατηρίων - στα αλήθεια σύναψη νέας σύμβασης με διαφορετικό αντικείμενο και δη κατ’ απευθείας ανάθεση ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ και περαιτέρω». Η αξιωματική αντιπολίτευση χαρακτηρίζει ύποπτο τον διαγωνισμό, καταγγέλλει τη ματαίωσή του το 2019, την επαναπροκήρυξη με φωτογραφικούς όρους και τη ματαίωσή του «εκ νέου το 2022, εν μέσω της κυβερνητικής κρίσης των υποκλοπών».
Εν τω μεταξύ εκκρεμεί -ακόμα και σήμερα- η προκήρυξη νέου διαγωνισμού ώστε να εκδίδονται οι νέες ταυτότητες και τα έγγραφα ασφαλείας νέου τύπου σύμφωνα με τον ευρωπαϊκό κανονισμό (Ε.Ε.) 2019/1157. Σημειώνεται ότι με την από 14.7.2023 επιστολή του ο τότε επίτροπος Δικαιοσύνης της Ευρωπαϊκής Ενωσης, Ντιντιέ Ρέιντερς, εγκαλούσε την κυβέρνηση Μητσοτάκη ότι ήδη παρέβαινε τον ως άνω ευρωπαϊκό κανονισμό.
Προσωπικά δεδομένα σε κίνδυνο
Η ιστορία της έρευνας γύρω από τη νομιμότητα της επεξεργασίας δεδομένων για την έκδοση των νέου τύπου δελτίων ταυτότητας ξεκίνησε στις 26 Σεπτεμβρίου 2023, πριν από έναν ακριβώς χρόνο, όταν ένας πολίτης υπέβαλε καταγγελία ενώπιον της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ). Ο πολίτης ανέφερε ότι, στο πλαίσιο της έκδοσης των νέων δελτίων ταυτότητας, είχε απευθύνει στις 25 Αυγούστου 2023 αίτημα προς το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, ζητώντας πληροφορίες σχετικά με την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων που σχετίζονται με την έκδοση των νέων ταυτοτήτων. Παρά το γεγονός ότι ο πολίτης απέστειλε υπενθύμιση στις 19 Σεπτεμβρίου 2023, το υπουργείο δεν απάντησε στο αίτημά του. Και εδώ ανακύπτουν οι ευθύνες του πρώην υπουργού, Γιάννη Οικονόμου. Η καταγγελία έφτασε στην Ανεξάρτητη Αρχή, η οποία προχώρησε σε αυτεπάγγελτη εξέταση της υπόθεσης.
Η Αρχή διαπίστωσε ότι η ενημέρωση για την επεξεργασία προσωπικών δεδομένων από την Ελληνική Αστυνομία (ΕΛ.ΑΣ.), η οποία ήταν υπεύθυνη για την έκδοση των νέων ταυτοτήτων, δεν ήταν επαρκής και συνολική. Η ΕΛ.ΑΣ. είχε δημοσιεύσει στον ιστότοπό της πληροφορίες σχετικά με την επεξεργασία των δεδομένων, ωστόσο αυτές οι πληροφορίες κρίθηκαν ελλιπείς, καθυστερημένες και εν μέρει εσφαλμένες. Συγκεκριμένα, η ενημέρωση αυτή δεν είχε αναρτηθεί εγκαίρως, ενώ οι πολίτες δεν είχαν λάβει σαφή πληροφόρηση σχετικά με το πώς θα επεξεργάζονταν τα βιομετρικά τους δεδομένα, όπως τα δακτυλικά αποτυπώματα και η φωτογραφία τους, που απαιτούνται για την έκδοση των νέων ταυτοτήτων. Επιπλέον η Αρχή έκρινε ανεπαρκή τη διαδικασία εκτίμησης αντικτύπου για την προστασία των δεδομένων (DPIA), η οποία ορίζεται ως υποχρεωτική από το άρθρο 35 του ΓΚΠΔ. Προτού επιβάλει τα πρόστιμα ύψους 150.000 ευρώ στο υπουργείο Προ.Πο. η Αρχή είχε στείλει έγγραφα προς την ΕΛ.ΑΣ., ωστόσο από τις απαντήσεις που έλαβε, κατέληξε πως δεν υπάρχει συμμόρφωση της ελληνικής Πολιτείας.
Σημειώνεται ότι η ισχύς των ήδη εκδοθέντων δελτίων ταυτότητας παραμένει αμετάβλητη και δεν επηρεάζεται από την απόφαση της ΑΠΔΠΧ.
Παραδοχή
Μετά την επιβολή του προστίμου, το υπουργείο Προ.Πο. εξέδωσε χθες ανακοίνωση, αναφέροντας πως η ΕΛ.ΑΣ. θα συμμορφωθεί απόλυτα με όσα περιγράφονται στην απόφαση, χωρίς πάντως να γίνεται καμία αναφορά από τον νυν υπουργό Μιχάλη Χρυσοχοΐδη στο επίμαχο θέμα των διαγωνισμών και της θηριώδους απευθείας ανάθεσης στην ιδιωτική εταιρεία. «Το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και η Ελληνική Αστυνομία αποδίδουν ιδιαίτερη βαρύτητα στις αποφάσεις των ανεξάρτητων Αρχών. [...] Ως εκ τούτου, έχουν ήδη ξεκινήσει ενέργειες για την τροποποίηση του νομικού πλαισίου σχετικά με τη διαδικασία έκδοσης των νέων αστυνομικών ταυτοτήτων, σύμφωνα με την πρόσφατη εκδοθείσα σχετική απόφαση της Αρχής και προς πλήρη συμμόρφωση με τις οδηγίες της και ιδίως για: α) την εφαρμογή της αρχής ελαχιστοποίησης σε σχέση με την αποθήκευση των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και β) την επικαιροποίηση του σχετικού ενημερωτικού υλικού προς τους πολίτες στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Αστυνομίας. Οι ενέργειες αυτές θα έχουν ολοκληρωθεί εντός έξι (6) μηνών». Μένει να φανεί αν θα συμμορφωθεί στ’ αλήθεια το υπουργείο, όπως και το ποιος θα πληρώσει αυτή τη φορά το πολιτικό κόστος για το νέο φιάσκο των ταυτοτήτων.

Κώστας Ζαφειρόπουλος
Πηγή: efsyn.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια: