Στο έπος της ελληνικής ψυχιατρικής μεταρρύθμισης που μετράει 33 χρόνια, το καινούργιο νομοσχέδιο για την ψυχική υγεία είναι μια ανατροπή που θα έκανε ακόμα και τον Όμηρο να σηκώσει το φρύδι. Μολονότι η κινητήρια δύναμη αυτής της μεταρρύθμισης ήταν πάντα η καλοήθης στροφή προς την κοινοτική φροντίδα και περίθαλψη, συνακόλουθα με τη διεθνή τάση, η προτεινόμενη αναδιάρθρωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας και ιδίως της απεξάρτησης δεν ευθυγραμμίζεται με αυτή την ευγενή προσδοκία.
Με το πρόσχημα της δυσλειτουργίας των δημόσιων ψυχιατρικών μονάδων και των πολλών κέντρων απεξάρτησης, που έχουν αναπτυχθεί τοπικά από πολλών ετών και υπηρετούν μετ’ εμποδίων τις κοινότητές τους, εξαιτίας περιορισμένων πόρων, το κράτος μας μοιάζει τώρα να παραιτείται ολότελα από κάθε προσπάθεια βελτίωσης που θα απαιτούσε δέσμευση και σοβαρή δουλειά. Αντί να σηκώσει τα μανίκια, αντιμετωπίζει αυτές τις κρίσιμες μονάδες ως ζημιογόνες επιχειρήσεις και επιλέγει να συνεχίσει το πείραμα της εξωτερικής ανάθεσης στο ιδιωτικό επιχειρείν.
Μολονότι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις μπορούν πράγματι να εισάγουν καινοτομία και αποτελεσματικότητα, η υπάρχουσα ελληνική εμπειρία αυτής της συνέργειας δεν είναι η καλύτερη. Τόσο στη φροντίδα του παιδιού και των ηλικιωμένων, όσο και στην επανένταξη χρονίων ψυχικά πασχόντων στην κοινότητα, τα αποτελέσματα προς ώρας είναι επιεικώς αμφισβητήσιμα. Για παράδειγμα, οικοτροφεία παιδιών και ηλικιωμένων υπό μορφή ΜΚΟ κατηγορούνται τα τελευταία χρόνια για οικονομική κακοδιαχείριση και κακομεταχείριση των φιλοξενούμενων. Ομοίως, με τον τρόπο λειτουργίας των ψυχιατρικών οικοτροφείων, οι επανεισαγωγές στα ψυχιατρικά νοσοκομεία (που δεν πρόλαβε να καταργήσει η ψυχιατρική μεταρρύθμιση) και στα υπόλοιπα ψυχιατρικά τμήματα των γενικών νοσοκομείων έχουν αυξηθεί και αρκετές οικογένειες επιβαρύνονται. Επομένως, ο κίνδυνος να προτεραιοποιείται το οικονομικό συμφέρον έναντι της ποιότητας στη φροντίδα των ασθενέστερων συμπολιτών μας και ο κίνδυνος μειωμένης λογοδοσίας και διάχυσης της ευθύνης, εξαιτίας αυτού του ιδιότυπου κατακερματισμού, είναι απολύτως υπαρκτός. Αξίζει να σημειωθεί ότι η αντίστοιχη εμπειρία με ανάλογες πρακτικές σε άλλες χώρες όπου δοκιμάστηκαν, όπως στη Μ. Βρετανία και στην Ιταλία, είναι επίσης αποθαρρυντική.
Η δε αναμόρφωση των υπηρεσιών σε όλη τη χώρα από αστικά, συγκεντρωτικά ΝΠΙΔ, ενέχει τον κίνδυνο της δυσπροσαρμοστικότητας στις ιδιαίτερες τοπικές ανάγκες που αντιμετωπίζει κάθε διαφορετική γωνία της χώρας. Ιδίως σε ό,τι αφορά την απεξάρτηση, η τυποποίηση της φροντίδας με την άκαμπτη και απρόσωπη προσέγγιση που αναφέρεται στο νομοσχέδιο και κατηγοριοποιεί τους χρήστες σε «λειτουργικούς» και «μη», και τη χρήση ουσιών σε «υγιή» και «επιβλαβή”», μοιάζει με μονολιθική στρατηγική «ένα μέγεθος για όλους». Είναι μια κατάφωρη υπεραπλούστευση των μυριάδων περιπλοκών που ενυπάρχουν στην ψυχική υγεία και στον εθισμό και σχετίζονται ευθέως με τις συνθήκες στις τοπικές κοινότητες. Ακόμη, υπονομεύει τη διαφοροποιημένη κατανόηση που απαιτείται στην ψυχιατρική περίθαλψη και στην προσπάθεια επανένταξης.
Όλες αυτές οι πολιτικές μπορεί να ελαχιστοποιούν τις δαπάνες, αλλά δυνητικά περιθωριοποιούν εκείνους που χρειάζονται πιο ασθενοκεντρικές προσεγγίσεις και οπωσδήποτε δεν εξυπηρετούν με κανέναν ουσιαστικό τρόπο την κοινωνική επανένταξη. Οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας είναι όμως το απόλυτο τεστ για τη δέσμευση ενός κράτους στις κοινωνικές του ευθύνες. Με αυτή την υπαναχώρηση, η πολιτεία κινδυνεύει να εγκαταλείψει το σημαντικότερο καθήκον της, που δεν είναι άλλο από το να προστατεύει και να φροντίζει τους πιο ευάλωτους πολίτες: εκείνους που δεν είναι σε θέση να υπερασπίζονται τον εαυτό τους. Για αυτό το λόγο, ο ρόλος του κράτους στην ψυχική υγεία δεν είναι ένα ζήτημα δημοσιονομικής πολιτικής αλλά ηθικής υποχρέωσης. Χωρίς την ψυχική υγεία στο επίκεντρο της κρατικής ευθύνης, οδηγούμαστε σε ένα ανεύθυνο κράτος.
———
Δημήτρης Παπαδημητριάδης | MD, ψυχίατρος - ψυχοθεραπευτής, MSc Διεθνούς Πολιτικής Υγείας (London School of Economics)
Πηγή: efsyn.gr
Μολονότι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις μπορούν πράγματι να εισάγουν καινοτομία και αποτελεσματικότητα, η υπάρχουσα ελληνική εμπειρία αυτής της συνέργειας δεν είναι η καλύτερη. Τόσο στη φροντίδα του παιδιού και των ηλικιωμένων, όσο και στην επανένταξη χρονίων ψυχικά πασχόντων στην κοινότητα, τα αποτελέσματα προς ώρας είναι επιεικώς αμφισβητήσιμα. Για παράδειγμα, οικοτροφεία παιδιών και ηλικιωμένων υπό μορφή ΜΚΟ κατηγορούνται τα τελευταία χρόνια για οικονομική κακοδιαχείριση και κακομεταχείριση των φιλοξενούμενων. Ομοίως, με τον τρόπο λειτουργίας των ψυχιατρικών οικοτροφείων, οι επανεισαγωγές στα ψυχιατρικά νοσοκομεία (που δεν πρόλαβε να καταργήσει η ψυχιατρική μεταρρύθμιση) και στα υπόλοιπα ψυχιατρικά τμήματα των γενικών νοσοκομείων έχουν αυξηθεί και αρκετές οικογένειες επιβαρύνονται. Επομένως, ο κίνδυνος να προτεραιοποιείται το οικονομικό συμφέρον έναντι της ποιότητας στη φροντίδα των ασθενέστερων συμπολιτών μας και ο κίνδυνος μειωμένης λογοδοσίας και διάχυσης της ευθύνης, εξαιτίας αυτού του ιδιότυπου κατακερματισμού, είναι απολύτως υπαρκτός. Αξίζει να σημειωθεί ότι η αντίστοιχη εμπειρία με ανάλογες πρακτικές σε άλλες χώρες όπου δοκιμάστηκαν, όπως στη Μ. Βρετανία και στην Ιταλία, είναι επίσης αποθαρρυντική.
Η δε αναμόρφωση των υπηρεσιών σε όλη τη χώρα από αστικά, συγκεντρωτικά ΝΠΙΔ, ενέχει τον κίνδυνο της δυσπροσαρμοστικότητας στις ιδιαίτερες τοπικές ανάγκες που αντιμετωπίζει κάθε διαφορετική γωνία της χώρας. Ιδίως σε ό,τι αφορά την απεξάρτηση, η τυποποίηση της φροντίδας με την άκαμπτη και απρόσωπη προσέγγιση που αναφέρεται στο νομοσχέδιο και κατηγοριοποιεί τους χρήστες σε «λειτουργικούς» και «μη», και τη χρήση ουσιών σε «υγιή» και «επιβλαβή”», μοιάζει με μονολιθική στρατηγική «ένα μέγεθος για όλους». Είναι μια κατάφωρη υπεραπλούστευση των μυριάδων περιπλοκών που ενυπάρχουν στην ψυχική υγεία και στον εθισμό και σχετίζονται ευθέως με τις συνθήκες στις τοπικές κοινότητες. Ακόμη, υπονομεύει τη διαφοροποιημένη κατανόηση που απαιτείται στην ψυχιατρική περίθαλψη και στην προσπάθεια επανένταξης.
Όλες αυτές οι πολιτικές μπορεί να ελαχιστοποιούν τις δαπάνες, αλλά δυνητικά περιθωριοποιούν εκείνους που χρειάζονται πιο ασθενοκεντρικές προσεγγίσεις και οπωσδήποτε δεν εξυπηρετούν με κανέναν ουσιαστικό τρόπο την κοινωνική επανένταξη. Οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας είναι όμως το απόλυτο τεστ για τη δέσμευση ενός κράτους στις κοινωνικές του ευθύνες. Με αυτή την υπαναχώρηση, η πολιτεία κινδυνεύει να εγκαταλείψει το σημαντικότερο καθήκον της, που δεν είναι άλλο από το να προστατεύει και να φροντίζει τους πιο ευάλωτους πολίτες: εκείνους που δεν είναι σε θέση να υπερασπίζονται τον εαυτό τους. Για αυτό το λόγο, ο ρόλος του κράτους στην ψυχική υγεία δεν είναι ένα ζήτημα δημοσιονομικής πολιτικής αλλά ηθικής υποχρέωσης. Χωρίς την ψυχική υγεία στο επίκεντρο της κρατικής ευθύνης, οδηγούμαστε σε ένα ανεύθυνο κράτος.
———
Δημήτρης Παπαδημητριάδης | MD, ψυχίατρος - ψυχοθεραπευτής, MSc Διεθνούς Πολιτικής Υγείας (London School of Economics)
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου