Καλεσμένος από τον γενικό πρόξενο της Ελλάδας στο Μοναστήρι της Βόρειας Μακεδονίας για ομιλία με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, καθ’ οδόν λαμβάνω μήνυμα από την Αννίτα, μια πρώην φοιτήτρια από τα Σκόπια:
«Κύριε καθηγητά, εγώ ερχόμουν από μικρή στην Ελλάδα και παρακολουθούσα μαθήματα ελληνικών. Και στα Γιάννινα έχω έρθει, στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού. Και έμαθα να μιλώ και να γράφω ελληνικά, μου άρεσε. Επιπλέον οι πρόγονοί μου ήταν από εκεί. Ομως κάθε φορά που λέγαμε όλοι από πού είμαστε, εγώ έπρεπε να πω από τα Σκόπια και ένιωθα πολύ άσχημα. Θυμάστε κι εσείς σε μια διάλεξη που μας κάνατε που σας είπα “εγώ, κύριε, είμαι από τη χώρα δίχως όνομα”; Στην Ελλάδα οι άνθρωποι είναι πολύ καλοί, μόνο που πρέπει να λες αυτό που πιστεύουν αυτοί. Η αλήθεια των άλλων δεν είναι δεκτή. Αυτό δεν είναι καλό, πιστεύω εγώ.
Εμείς οι Βλάχοι από εδώ είμαστε δεκτοί και καλοί αν λέμε ότι είμαστε Ελληνες. Και μπορούμε να το κάνουμε, είναι απλό, λέγοντας μόνο και μόνο ότι ο παππούς και η γιαγιά μας ήταν από τη Βέροια, τα Γιάννενα κ.λπ. Και πολλοί από εμάς το κάναμε κάπως πλάγια, λέγαμε την καταγωγή μας. Γιατί οι άνθρωποι ταυτίζουν την καταγωγή με την εθνικότητα. Ηταν οι παππούδες από την Ελλάδα, είμαστε Ελληνες. Μόνο που εμείς και οι γονείς μας γεννηθήκαμε σε άλλη χώρα και μιλάμε άλλη γλώσσα εκτός από τα βλάχικα, είμαστε πολίτες μιας άλλης χώρας και η ταυτότητα και η συνείδησή μας είναι διαφορετικές, τι να κάνουμε; Πρέπει να είμαστε Ελληνες για να μας αγαπάτε; Δεν φτάνει που είμαστε φιλέλληνες;».
Τη θυμάμαι την Αννίτα, γιατί τέτοια πράγματα δεν ξεχνιούνται. Ξεκινώντας μια διάλεξή μου στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, όπου μαθαίνουν ελληνικά φοιτητές από όλο τον κόσμο, ζήτησα να μου πουν όλες και όλοι τη χώρα καταγωγής τους. Η Αννίτα κοκκίνισε και με ένα γλυκό παράπονο μου είπε: «Εγώ, κύριε, είμαι από τη χώρα που δεν έχει όνομα»! Πώς να ξεχάσω;
Σκέφτομαι, λοιπόν, καθώς διασχίζω το σύνορο στη Νίκη (τι όνομα νέο είναι κι αυτό!) ξανά τη δυσκολία με την οποία πορεύονται πολλοί άνθρωποι σε σχέση με την ταυτότητά τους. Ενώ τα πράγματα μπορεί να είναι πολύ απλά, τουλάχιστον έτσι είναι στις σχετικές επιστήμες, στον νου και στην ψυχή των ανθρώπων υπάρχει μια σύγχυση, που, πέραν όλων των άλλων, προκαλεί και πόνο. Αυτό το αντιλαμβάνονται όλοι όσοι ανήκουν σε αμφισβητούμενες εθνοτικές/εθνικές ταυτότητες, όσοι ξέρουν τι σημαίνει σύνορο με την έννοια του ορίου, όσοι ξέρουν τι εννοούσε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος με το Μετέωρο Βήμα.
Τι να πω στην Αννίτα; Να γνωρίζει την καταγωγή της, ότι δηλαδή οι πρόγονοί της έφυγαν από την Πίνδο κάνα δυο αιώνες πριν, είναι σημαντικό, αλλά, προς Θεού, να μην έχει πρόβλημα με την εθνική της ταυτότητα, η οποία είναι ζήτημα παιδείας και συνείδησης και όχι καταγωγής, αίματος, γονιδίων κ.λπ... Εν τέλει, είναι ζήτημα ανθρώπινου δικαιώματος, αυτοπροσδιορισμού.
Βασίλης Νητσιάκος - καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Πηγή: efsyn.gr
Εμείς οι Βλάχοι από εδώ είμαστε δεκτοί και καλοί αν λέμε ότι είμαστε Ελληνες. Και μπορούμε να το κάνουμε, είναι απλό, λέγοντας μόνο και μόνο ότι ο παππούς και η γιαγιά μας ήταν από τη Βέροια, τα Γιάννενα κ.λπ. Και πολλοί από εμάς το κάναμε κάπως πλάγια, λέγαμε την καταγωγή μας. Γιατί οι άνθρωποι ταυτίζουν την καταγωγή με την εθνικότητα. Ηταν οι παππούδες από την Ελλάδα, είμαστε Ελληνες. Μόνο που εμείς και οι γονείς μας γεννηθήκαμε σε άλλη χώρα και μιλάμε άλλη γλώσσα εκτός από τα βλάχικα, είμαστε πολίτες μιας άλλης χώρας και η ταυτότητα και η συνείδησή μας είναι διαφορετικές, τι να κάνουμε; Πρέπει να είμαστε Ελληνες για να μας αγαπάτε; Δεν φτάνει που είμαστε φιλέλληνες;».
Τη θυμάμαι την Αννίτα, γιατί τέτοια πράγματα δεν ξεχνιούνται. Ξεκινώντας μια διάλεξή μου στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, όπου μαθαίνουν ελληνικά φοιτητές από όλο τον κόσμο, ζήτησα να μου πουν όλες και όλοι τη χώρα καταγωγής τους. Η Αννίτα κοκκίνισε και με ένα γλυκό παράπονο μου είπε: «Εγώ, κύριε, είμαι από τη χώρα που δεν έχει όνομα»! Πώς να ξεχάσω;
Σκέφτομαι, λοιπόν, καθώς διασχίζω το σύνορο στη Νίκη (τι όνομα νέο είναι κι αυτό!) ξανά τη δυσκολία με την οποία πορεύονται πολλοί άνθρωποι σε σχέση με την ταυτότητά τους. Ενώ τα πράγματα μπορεί να είναι πολύ απλά, τουλάχιστον έτσι είναι στις σχετικές επιστήμες, στον νου και στην ψυχή των ανθρώπων υπάρχει μια σύγχυση, που, πέραν όλων των άλλων, προκαλεί και πόνο. Αυτό το αντιλαμβάνονται όλοι όσοι ανήκουν σε αμφισβητούμενες εθνοτικές/εθνικές ταυτότητες, όσοι ξέρουν τι σημαίνει σύνορο με την έννοια του ορίου, όσοι ξέρουν τι εννοούσε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος με το Μετέωρο Βήμα.
Τι να πω στην Αννίτα; Να γνωρίζει την καταγωγή της, ότι δηλαδή οι πρόγονοί της έφυγαν από την Πίνδο κάνα δυο αιώνες πριν, είναι σημαντικό, αλλά, προς Θεού, να μην έχει πρόβλημα με την εθνική της ταυτότητα, η οποία είναι ζήτημα παιδείας και συνείδησης και όχι καταγωγής, αίματος, γονιδίων κ.λπ... Εν τέλει, είναι ζήτημα ανθρώπινου δικαιώματος, αυτοπροσδιορισμού.
Βασίλης Νητσιάκος - καθηγητής Κοινωνικής Λαογραφίας, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου