Πόσο μας κόστισε το... μάρμαρο

Στιγμιότυπα από τις εργασίες επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων του σταθμού «Αγίας Σοφίας» στο υπό κατασκευή μετρό Θεσσαλονίκης. ΑΠΕ-ΜΠΕ/ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΧΗΡΑΣ - ΜΟΤΙΟΝΤΕΑΜ/ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΕΡΒΕΡΙΔΗΣ

Αγγίζουν τα 300 εκατομμύρια ευρώ οι αποζημιώσεις στην ανάδοχο κοινοπραξία εργολάβων του μετρό Θεσσαλονίκης για καθυστερήσεις ● Από αυτά, μικρό μέρος αφορά τη διαχείριση αρχαίων ευρημάτων στον σταθμό Αγ. Σοφίας ● Για τα υπόλοιπα, αναζητήστε τις κυβερνητικές παλινωδίες

Η εκτίμηση κόστους-οφέλους αποτελεί για τους νεοφιλελεύθερους και τους ρέκτες λογικών της «ελεύθερης αγοράς» πασπαρτού που ανοίγει όλες τις πόρτες του μέλλοντος εκτός… από το μετρό Θεσσαλονίκης. Στο οποίο η εύρεση αρχαίων καταλοίπων από τη μακραίωνη ιστορία της πόλης ισοδυναμεί διαρκώς με «χρυσοπληρωμένο» τιμολόγιο. Πριν γίνει ο τελικός απολογισμός -διότι, δυστυχώς για κάποιους, θα γίνει- η κυβερνητική λογική, στην προσπάθειά της να δικαιολογήσει τις καταστροφικές για τα αρχαία επιλογές της, φορτώνει διαρκώς καθυστερήσεις και κόστη αποζημιώσεων που αγγίζουν σήμερα τα 300 εκατομμύρια ευρώ! Αξίζει λοιπόν ένα ξεκαθάρισμα σε μερικές «λεπτομέρειες» σχετικά με τις αποζημιώσεις και το πόσο κοστίζει τελικά το (αρχαίο) μάρμαρο…
Το ποσό φυσικά ακούγεται -και είναι- συγκλονιστικό. Τι άραγε από αυτές τις αποζημιώσεις αφορά «ευθύνη» των ευρημάτων; Προσφάτως από δημοσίευμα της εφημερίδας «Καθημερινή» (12.12.2022, «Η “μάχη” για τα αρχαία κοστίζει ακριβά») πληροφορηθήκαμε ότι το Διαιτητικό Δικαστήριο με τρεις αποφάσεις του επιδίκασε στην ανάδοχο κοινοπραξία (ΑΚΤΩΡ – Webuild SpA – Hitachi Rail STS SpA) αποζημίωση 45,2 εκατ. ευρώ για καθυστερήσεις που αφορούν διάστημα 2,5 ετών (μέσα του 2017 - τέλος 2019) και σχετίζονται με τον επανασχεδιασμό των σταθμών Αγίας Σοφίας και Βενιζέλου. Από αυτά, τα 8,1 εκατ. ευρώ είχαν ήδη καταβληθεί από την «Αττικό Μετρό» (Α.Μ.). Εχει ενδιαφέρον ότι η «Καθημερινή» σημειώνει πως «αντίθετα με ό,τι δήλωσε δημόσια η ηγεσία της Α.Μ., οι πρόσφατες αποφάσεις δεν αφορούν μόνο τα τεκταινόμενα της προηγούμενης διοίκησης, αλλά αποτελούν πρόκριμα για τη συνέχεια, μέχρι την παράδοση του έργου».
Όμως, αξίζουν μερικές ακόμη υπενθυμίσεις και διευκρινίσεις, επειδή στη Θεσσαλονίκη ξανάρχισε η επίθεση στα αρχαία και όσους τα υπερασπίστηκαν, ως υπεύθυνους για την καταβολή αυτών των χρημάτων.

1. Οι αποζημιώσεις των 45,2 εκατομμυρίων αφορούν μόνο όσες διεκδικήσεις του εργολάβου έχουν παραπεμφθεί στο Διαιτητικό Δικαστήριο, από το 2019 και μετά. Υπάρχουν σήμερα επιπλέον αποζημιώσεις που δίνονται απευθείας από την Α.Μ. στους εργολάβους, τις οποίες έφερε στο φως η «Εφ.Συν.» (10.1.2022, «Ποιος πληρώνει τα σπασμένα αρχαία») και οι οποίες είναι ισότιμες, αν όχι και μεγαλύτερες από αυτές που επιδίκασαν εσχάτως τα δικαστήρια. Αυτές οι αποζημιώσεις που δίνονται εκτός δικαστηρίων οφείλονται αποκλειστικά σε καθυστερήσεις της σημερινής διοίκησης της Α.Μ.
2. Υπάρχουν πάντα οι αποζημιώσεις που επιδίκασαν τα Διαιτητικά Δικαστήρια το 2016 για τις καθυστερήσεις της περιόδου 2006-2016 (διοικήσεις Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ), που ανέρχονται σε περίπου 185 εκατομμύρια ευρώ, δηλαδή τέσσερις φορές μεγαλύτερες από αυτές που επιδικάστηκαν προσφάτως. Και δόθηκαν για να ξαναρχίσει το έργο που είχε σταματήσει ολοσχερώς, χωρίς τα αρχαία να έχουν οιαδήποτε ευθύνη.
3. Από τα περίπου 300 εκατομμύρια ευρώ που μέχρι σήμερα κόστισαν οι αποζημιώσεις (χοντρικά 200 πριν από το 2016, τα τελευταία 45,2 και άλλα 50-60(;) περίπου από τη σημερινή κυβέρνηση), μόνο όσα αναφέρονται στην Αγ. Σοφίας για την περίοδο 2017-2018 οφείλονται σε καθυστερήσεις για καθαρή διαχείριση αρχαίων.
4. Η εύρεση λύσης στη Βενιζέλου με τα αρχαία κατά χώραν το 2016-2017 είναι ακριβώς το αντίθετο. Το έργο ήταν σταματημένο το 2014-2016 και η υπόθεση της Βενιζέλου στα δικαστήρια. Αν δεν βρισκόταν λύση τότε (αυτή που περιγράφεται σαν καθυστέρηση), το έργο δεν θα είχε καν ξεκινήσει (αν θυμάστε -διότι κάποιοι το ξεχνούν με… πάθος- η υπόθεση των αρχαιοτήτων ήταν στο ΣτΕ όπου φορείς της πόλης είχαν προσφύγει επειδή δεν ήθελαν τη σωτηρία κατά χώραν!).
5. Η μόνη πραγματική καθυστέρηση που οφείλεται στα αρχαία είναι αυτή της αλλαγής στον σχεδιασμό του σταθμού Αγ. Σοφίας, προκειμένου να μείνει κατά χώραν η πλατεία που βρέθηκε το 2017 στην πάνω πλευρά του σταθμού, στη γωνία Εγνατία και Πλάτωνος. Αυτή η μικρή καθυστέρηση, όμως, με τα πολύ λίγα χρήματα που δόθηκαν τώρα, άφησε στη Θεσσαλονίκη το μοναδικό μνημείο του μετρό που τελικά θα μείνει κατά χώραν. Όλα τα άλλα τα τεμάχισαν και τα σήκωσαν (Βενιζέλου) για να κάνουν… μουσείο.
6. Ο συμψηφισμός των καθυστερήσεων της Βενιζέλου το 2016-2017, της Αγ. Σοφίας το 2017-2018 και της Βενιζέλου το 2019 - μέχρι να τελειώσει το έργο, είναι άνισος και άδικος. Γιατί: Αν δεν υπήρχε η λύση της κατά χώραν διατήρησης της Βενιζέλου το 2016-2017, τα έργα δεν θα προχωρούσαν. Αν δεν είχαμε τη λύση της παραμονής της πλατείας της Αγ. Σοφίας στη θέση της, δεν θα είχε μείνει τίποτε από την αρχαία πόλη στη θέση της. Ενώ, αν δεν είχαμε την καθυστέρηση Μητσοτάκη το 2019 στη Βενιζέλου, σήμερα θα είχαμε και μετρό από το τέλος του 2020 (χωρίς τον σταθμό Βενιζέλου) και τα αρχαία της Βενιζέλου στη θέση τους.

Απόστολος ΛυκεσάςΠηγή: efsyn.gr