Ρίχνουν τα φίδια από ελικόπτερα; Η πραγματικότητα για τα δηλητηριώδη ερπετά στην Ελλάδα

Ένα φίδι θα γεννηθεί ανάμεσα σε 5 με 15 αδέλφια και αν επιβιώσει και φτάσει έως την ενηλικίωση θα είναι μετά 4-5 χρόνια που θα μπορεί να δώσει γέννα

Ο μύθος της απελευθέρωσης φιδιών από οικολόγους και αυτός της αύξησης του πληθυσμού τους και η πραγματικότητα -που είναι πιο απλή και λιγότερο τρομακτική.

Μια λάθος απάντηση στo τηλεπαιχνίδι “Ποιος θέλει να γίνει εκατομμυριούχος” είχε ως συνέπεια να βγουν στην επιφάνεια όλοι οι μύθοι που έχουν 'ριζώσει' στη συνείδηση του Έλληνα και αφορούν τα φίδια. Συν μια μεγάλη δόση παραπληροφόρησης. Και κάπως έτσι προκλήθηκε πανικός. Χωρίς να υπάρχει λόγος, όπως διαβεβαιώνουν ειδικοί.

Το Magazine επικοινώνησε με τον Ηλία Στραχίνη, βιολόγο και υποψήφιο διδάκτορα του Τμήματος Βιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει γράψει το εγχειρίδιο τσέπης με τίτλο “Επικίνδυνα Φίδια & Αράχνες της Ελλάδας: Αναγνώριση - Επικινδυνότητα - Συμπεριφορά Πρώτες Βοήθειες – Πρόληψη”. Είναι συνοπτικός οδηγός για το πώς να ξεχωρίζει κάποιος τα ελάχιστα επικίνδυνα δηλητηριώδη ζώα της Ελλάδας. Υπάρχουν και οδηγίες πρόληψης και επικαιροποιημένων πρώτων βοηθειών, σε περίπτωση δηλητηριώδους δήγματος. Δηλαδή, δαγκώματος.

Επίσης, ο κύριος Στραχίνης παρουσιάζει την εκπομπή “Άγρια Ελλάδα“ που προβάλλεται στην ΕΡΤ3 και το Ertflix και έχει θέμα την άγρια ελληνική φύση. Στην ιστοσελίδα που έχει δημιουργήσει, υπάρχουν φωτογραφίες και βασικές πληροφορίες για όλα τα είδη ερπετών και αμφιβίων της Ελλάδας. Υπάρχουν και βίντεο σαν και αυτό που ακολουθεί.

 

“Μολονότι δεν είναι ωραίο να πιάνεις ένα άγριο ζώο, το κάνω ώστε να πείσω και τους πλέον άπιστους και να διαλύσω τους μύθους που κυριαρχούν δεκαετίες στη χώρα μας. Έχουν μάλιστα, ριζώσει τόσο βαθιά που είναι δύσκολο να πείσεις για την πραγματικότητα”.

Ποια είναι η πραγματικότητα για τα δηλητηριώδη φίδια στην Ελλάδα

"Στην Ελλάδα έχουμε εφτά διαφορετικά είδη φιδιών που είναι δηλητηριώδη (ιοβόλα). Από αυτά, μόνο τα 5 φέρουν επικίνδυνο δηλητήριο για εμάς και είναι και τα πέντε τους είδη οχιάς. Ποτέ δεν είναι και τα πέντε μαζί σε μια περιοχή. Για την ακρίβεια, κάθε περιοχή έχει από 0 έως ένα είδος οχιάς, με εξαίρεση το νοτιοανατολικό τμήμα της Θράκης. Εκεί συναντάμε δυο είδη οχιάς μαζί (την Οθωμανική και την Κοινή). Επίσης, σε συγκεκριμένα ψηλά βουνά των βόρειων συνόρων μας αλλά και στην Πίνδο υπάρχουν οι αλπικές οχιές, Αστρίτης και Οχιά της Πίνδου, αντίστοιχα.

Σε ό,τι αφορά τα άλλα δυο δηλητηριώδη φίδια που δεν ανήκουν στις οχιές, “τα δόντια που διοχετεύουν το δηλητήριο είναι σε αναποτελεσματική θέση πίσω στο στόμα τους, αλλά και το δηλητήριό τους πολύ ασθενές για να προκαλέσει σοβαρές βλάβες. Το ένα είναι το Αγιόφιδο, το οποίο πρωταγωνιστεί στην παράδοση που έχει συγκεκριμένη εκκλησία της Κεφαλλονιάς, όπου οι πιστοί τα πιάνουν κάθε Δεκαπενταύγουστο. Το λέω αυτό για να γίνει κατανοητό πόσο ακίνδυνα είναι”.

Πίσω στην οχιά “ναι είναι επικίνδυνο το δάγκωμα της και ναι, μπορεί να σκοτώσει, αλλά είναι πολύ μικρό το ποσοστό αυτών που χάνουν τη ζωή τους. Αφορά κυρίως ανθρώπους με βεβαρημένη υγεία ή λάθη που έγιναν στις πρώτες βοήθειες. Είναι σημαντικό και ενδεικτικό το γεγονός ότι δεν έχουμε παιδιά στους θανάτους των τελευταίων δεκαετιών, παρ' όλο που δαγκώνονται κάθε χρόνο αρκετά.

Οι αριθμοί για τις αιτίες θανάτου στην Ελλάδα

Σήμερα, όπως φαίνεται, η αυτή καθαυτή δράση του δηλητηρίου των οχιών της Ελλάδας αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά κατά τη νοσηλεία. Τα επικίνδυνα περιστατικά προκύπτουν όταν εμφανίζονται δευτερογενή προβλήματα και επιπλοκές σε ανθρώπους με βεβαρημένη υγεία ή σε περιπτώσεις λανθασμένων πρώτων βοηθειών που επιδεινώνουν την κατάσταση.

Το ποσοστό των μοιραίων περιστατικών μεταξύ των δηγμάτων οχιάς στην Ελλάδα είναι περίπου 0,2% και όλο μειώνεται, όσο η επιστήμη προχωράει, όσο τα νοσοκομεία αποκτούν μεγαλύτερη πείρα και όσο βελτιώνονται οι θεραπείες και οι πρώτες βοήθειες. Να τονίσουμε επίσης ότι οι οχιές δεν είναι επιθετικά ζώα και θα δαγκώσουν μόνο αν αρπαχθούν, πατηθούν ή πλησιαστούν απειλητικά σε απόσταση μικρότερη του μισού μέτρου περίπου”.

Τονίζει ότι “τα τελευταία χρόνια δεν είχαμε θανάτους από οχιά. Υπήρξε μόνο ένα περιστατικό από έντονη αλλεργική αντίδραση στο δηλητήριο (αναφυλακτικό σοκ). Κάτι που μπορεί να συμβεί και με το τσίμπημα μέλισσας ή με την κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών από αλλεργικούς. Είναι κάτι πολύ σπάνιο και δεν το είχαμε καταγράψει να συμβαίνει στην Ελλάδα. Ειδικά τα άτομα που εμφανίζουν αλλεργίες, πρέπει να έχουν μαζί τους ένεση επινεφρίνης και να ενημερωθούν αποκλειστικά από τον γιατρό τους για το πότε και πώς να τη χρησιμοποιήσουν”.

Υπάρχει αύξηση στον πληθυσμό των φιδιών;

“Παρακολουθώντας ως δείκτη δραστηριότητας τις κλήσεις που κάνουν πολίτες της Βορείου Ελλάδος στην πυροσβεστική και την αστυνομία -για απομάκρυνση φιδιών από κατοικημένη περιοχή-, δεν παρατηρείται κάποια αύξηση. Το ίδιο και από τις παρατηρήσεις μας στις έρευνες πεδίου.

"Πρέπει να επισημανθεί πως υπάρχει λανθασμένη πεποίθηση πως τα φίδια μπορούν να αυξάνονται αισθητά, από χρονιά σε χρονιά"

Τα φίδια έχουν μεγάλο κύκλο ζωής. Δεν είναι σαν κάποια έντομα για παράδειγμα, που μπορούν υπό συνθήκες να έχουν 'πληθυσμιακές εκρήξεις', από χρονιά σε χρονιά. Κάποια έντομα κάνουν χιλιάδες αυγά, και ενηλικιώνονται στον πρώτο κιόλας χρόνο -και άρα μπορούν να αναπαραχθούν άμεσα. Μια μικρή παρέμβαση στον βιότοπό τους (βλ. κλιματικές συνθήκες ή μείωση θηρευτών ή άλλο) μπορεί να οδηγήσει σε 'έκρηξη'.

Τα φίδια όμως έχουν διαφορετική στρατηγική αναπαραγωγής: τα περισσότερα γεννούν 5 με 15 αυγά ή μικρά, συνήθως κάθε δυο χρόνια και ενηλικιώνονται μετά το 4ο και 5ο έτος τους. Δηλαδή, ένα φίδι θα γεννηθεί ανάμεσα σε 5 με 15 αδέλφια και αν καταφέρει να επιβιώσει θα μπορέσει να δώσει απογόνους μετά από 4-5 χρόνια. Επίσης, τα φίδια δεν αναπαράγονται περισσότερο ή λιγότερα αν μια χρονιά τύχει να είναι πιο ζεστή ή πιο κρύα.

Άρα δεν μπορεί να αλλάξει αισθητά κάτι μέσα σε ένα χρόνο. Τα φίδια είναι οργανισμοί που μετακινούνται και οι συναντήσεις είναι πάντα θέμα τύχης, άρα το να δούμε δυο με 3 φίδια περισσότερα μέσα σε ένα χρόνο, δεν είναι μεγάλος αριθμός και δεν αποτελεί ένδειξη αύξησης.

Κάτι άλλο που ισχύει είναι ότι "έχει αναπτυχθεί αρκετή εξοικείωση μέσω των social media και της εκπομπής “Άγρια Ελλάδα“, οπότε όλο και περισσότερος κόσμος πλησιάζει τα φίδια, τα φωτογραφίζει και τα δημοσιεύσει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι αυξήσεις όμως, στις σχετικές δημοσιεύσεις δεν σημαίνουν αύξηση του πληθυσμού. Αυτό είναι ψευδαίσθηση. Γεγονός που αποδεικνύουν και οι έρευνες που κάνουμε κάθε χρόνο στο πεδίο (είτε είναι ανεξάρτητες, είτε στο πλαίσιο κρατικών και ιδιωτικών προγραμμάτων, είτε αφορούν πανεπιστημιακές έρευνες της Ελλάδας και του εξωτερικού)”.

Το παρατεταμένο κρύο 'ξύπνησε' την ίδια περίοδο όλα τα είδη

Γενικά, τα φίδια είναι πιο ενεργά τους μήνες Απρίλιο με Ιούνιο, καθώς τότε έρχονται οι πρώτες ζέστες και ξεκινούν έντονα να αναζητούν τροφή και ζευγάρωμα.

“Φέτος, επειδή είχαμε παρατεταμένο κρύο μέχρι αργά την άνοιξη, άργησε να ζεστάνει ο καιρός. Εκεί λοιπόν, που αναμενόταν να βλέπουμε τα φίδια να δραστηριοποιούνται σταδιακά (κάθε είδος ξεκινά να δραστηριοποιείται σε διαφορετικές θερμοκρασίες και έτσι τα βλέπουμε να εμφανίζονται σταδιακά από το Μάρτιο έως τον Ιούνιο), φέτος που δεν ήταν ομαλή η μετάβαση στο κλίμα και από το παρατεταμένο κρύο ξαφνικά είχαμε ζέστη, δραστηριοποιήθηκαν ταυτόχρονα όλα τα είδη. Ενδεχομένως για αυτό κάποιοι να είδαν περισσότερα”.

"Φέτος υπήρχε μαζική δραστηριότητα. Όχι περισσότερα φίδια."

“Φέτος, επειδή είχαμε παρατεταμένο κρύο μέχρι αργά την άνοιξη, άργησε να ζεστάνει ο καιρός. Εκεί λοιπόν, που βλέπαμε σταδιακά να εμφανίζεται δραστηριότητα (κάθε είδος δραστηριοποιείται σε διαφορετικές θερμοκρασίες και έτσι βλέπουμε λίγα το Μάρτιο, λίγα τον Απρίλιο και λίγα το Μάη), φέτος που δεν ήταν ομαλή η μετάβαση στο κλίμα και από το παρατεταμένο κρύο ξαφνικά είχαμε ζέστη, δραστηριοποιήθηκαν ταυτόχρονα όλα τα είδη. Ενδεχομένως για αυτό κάποιοι να είδαν περισσότερα”.

Οχιά σε παλαιότερη πλημμύρα στη Νέα Πέραμο. EUROKINISSI

Ο αθάνατος μύθος για τους οικολόγους που 'αμολούν' φίδια -ενίοτε από ελικόπτερα

Στην ιστοσελίδα του κυρίου Στραχίνη υπάρχει ειδικός σύνδεσμος, για τον αθάνατο μύθο των οικολόγων που αμολάνε στη φύση φίδια -τα οποία με κάποιον τρόπο αναπαρήγαγαν σε μάλλον μυστικές εγκαταστάσεις κατά εκατοντάδες ή χιλιάδες, για χρόνια. Πώς προέκυψε;

“Έχω βρει πως πριν κυκλοφορήσει στην Ελλάδα, είχε κυκλοφορήσει στη Γαλλία. Επειδή υπήρχαν περιβαλλοντικές οργανώσεις που έρχονταν σε αντιπαράθεση με κυνηγετικές οργανώσεις, οι δεύτερες διέδωσαν το μύθο για να πλήξουν τις πρώτες. Δεν ξέρω όμως, αν ο μύθος μεταφέρθηκε από τη Γαλλία στην Ελλάδα ή αν ξεκίνησε στη χώρα μας διαφορετικά.

Μπορεί κανείς να καταλάβει πολύ εύκολα πως πρόκειται για αστικό μύθο, γιατί τον ακούμε όπου βρεθούμε και όπου σταθούμε στην Ελλάδα. Την ίδια ώρα, είναι φύσει αδύνατο να έχουν απελευθερωθεί τσουβάλια με φίδια παντού στην Ελλάδα. Πού τα αναπαρήγαγαν και δη σε χιλιάδες, κάτι που δεν γίνεται; Η εντελώς ακραία διάσταση του μύθου θέλει να πετούν φίδια από ελικόπτερα. Αν συμβεί αυτό, το ζώο θα σκοτωθεί'.

Σε κάθε περίπτωση, η μαζική απελευθέρωση ζώων “είναι κάτι αντιοικολογικό, κάτι που γνωρίζουν πολύ καλά όλες οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, που έχουν στα σχήματα τους επιστήμονες περιβάλλοντος".

"Μαζικές απελευθερώσεις θηραμάτων, στην Ελλάδα κάνουν οι κυνηγετικές οργανώσεις. Πολλές φορές με την άδεια δασαρχείων."

Όπως; “Απελευθερώνουν πέρδικες, υβριδικούς φασιανούς -δεν ανήκουν στην ελληνική φύση-, αγριογούρουνα (μάλιστα, στην Πελοπόννησο έχουν γίνει σχετικά δικαστήρια, γιατί δεν ανήκαν εκεί και έχουν προκαλέσει μεγάλες ζημιές), λαγούς, ορτύκια και διάφορα άλλα είδη που αποτελούν κυνηγετικά θηράματα. Γιατί τα απελευθερώνουν; Για να τα κυνηγήσουν. Αυτό έχει αποδειχθεί σε πολλές περιπτώσεις ως αντιοικολογικό”.

Γιατί; “Είναι τακτική που μπορεί να προκαλέσει γενετική μόλυνση. Έχουμε έναν άγριο πληθυσμό, με συγκεκριμένα γενετικά χαρακτηριστικά. Αφήνουμε συγγενή κλάδο του είδους ή κοντινού είδους, που υβριδίζει (αναπαράγεται) με τον άγριο πληθυσμό. Επειδή διαφέρει γενετικά, αλλοιώνει τα γενετικά χαρακτηριστικά του άγριου πληθυσμού. Αυτό έχει γίνει ήδη με τον υβριδισμό νησιωτικής και ορεινής πέρδικας που προήλθε από απελευθερώσεις κυνηγετικών οργανώσεων, όπως αναφέρεται και σε σχετική μελέτη του 2007".

Ας δούμε και το λόγο.

Οι απελευθερώσεις καταστρέφουν τα είδη - δεν τα βοηθούν να αυξηθούν

Οι πληθυσμοί ενός είδους που απειλείται λόγω δυσμενών συνθηκών δεν αυξάνονται όταν απελευθερώνουμε επιπλέον ζώα. “Όταν οι συνθήκες είναι κακές και οδηγούν ένα είδος σε χαμηλούς αριθμούς, φανταστείτε πόσο πιο κακές θα γίνουν αν τις μοιραστούν με περισσότερα ζώα του ίδιου είδους.

Δηλαδή, αν υπάρχει τροφή και κρυψώνες μόνο για 100 ζώα, πόσο πιο δύσκολη θα γίνει η συνθήκη αν προσθέσουμε άλλα 100 ή 200 ή 1000 ζώα; Το αποτέλεσμα θα είναι η περαιτέρω μείωση τελικά. Αν θέλουμε να βοηθήσουμε ένα είδος που κινδυνεύει, βελτιώνουμε τις συνθήκες στις οποίες ζει και οδήγησαν στη μείωση. Έτσι μπορούμε να αποκαταστήσουμε τη βλάβη”.

Στην περίπτωση των αγριογούρουνων "οι απελευθερώσεις οδήγησαν σε αύξηση. Η διαφορά όμως εδώ είναι ότι η αύξηση οφείλεται στον υβριδισμό άγριων και ήμερων γουρουνιών που αύξησε την αναπαραγωγική επιτυχία, αλλά και στην απελευθέρωση αγριογούρουνων σε περιοχές που δεν υπήρχαν και έλειπαν και οι φυσικοί τους θηρευτές”.

Όπως λέει ο κύριος Στραχίνης, επειδή κάποιοι βλέπουν την πρακτική των κυνηγών με τις απελευθερώσεις θηραμάτων, ενδεχομένως να θεωρούν ως λογικό κάποιοι να την ακολουθούν με τα φίδια ή οποιοδήποτε άλλο άγριο ζώο. Δεν υπάρχει όμως, καμία λογική πίσω από αυτό.

“Απελευθερώσεις γίνονται πράγματι. Αφορούν όμως είτε θηράματα από κυνηγετικές οργανώσεις, είτε εξωτικά ζώα που κρατούνται ως κατοικίδια και όταν γίνουν άβολα, ιδιοκτήτες που είναι ανεύθυνοι, τα εγκαταλείπουν στη φύση. Και αυτό είναι τελείως αντιοικολογικό, γιατί μπορεί τα εγκαταλελειμμένα πετς να φέρουν παράσιτα ή ασθένειες και να τα μεταδώσουν στους αυτόχθονες πληθυσμούς. Ή ακόμα και να εδραιώσουν πληθυσμό και να εκτοπίσουν ή να εξαφανίσουν τα αυτόχθονα είδη μιας περιοχής”.

Νίκη Μπάκουλη

Πηγή: news247.gr