Οι σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ ηλικιωμένων αντιμετωπίζονται συνήθως ως ταμπού: είτε με μεγάλη αμηχανία και ιλαρότητα είτε ως αποκλειστικό προνόμιο μόνο κάποιων πλούσιων ή διάσημων επωνύμων. Με περισσή υποκρισία, αποδεχόμαστε και ενδεχομένως θαυμάζουμε τους κοτσονάτους παππούδες που «κυκλοφορούν» με μία κατά πολύ νεότερη γυναίκα, ενώ με σεξιστικό αποτροπιασμό απαξιώνουμε τις «ξεμωραμένες γιαγιάδες» που παρασύρονται από το πάθος τους για νεότερους άνδρες. Για να μη μιλήσουμε για ομοφυλόφιλους ή ομοφυλόφιλες και την ακόρεστη επιθυμία τους για «τεκνά».
Ωστόσο, ενώ η ερωτική έλξη ενός ακμαίου γέροντα για γυναίκες μικρότερης ηλικίας θεωρείται «απολύτως φυσική», η ανάγκη για μια νέα ερωτική ζωή ανάμεσα σε δυο αρκετά ηλικιωμένα άτομα θεωρείται συνήθως μάλλον «αφύσικη» και αδιαμφισβήτητη ένδειξη γεροντικής άνοιας.
Το σεξ στην τρίτη ηλικία
Αραγε, πώς βιώνουν και πώς διαχειρίζονται τέτοια ώριμα ερωτικά πάθη τα άτομα της τρίτης ηλικίας; Και πώς αντιδρούν τα παιδιά ή τα εγγόνια τους, και ευρύτερα η κοινωνία, σε αυτές τις «αφύσικες» σεξουαλικές δραστηριότητες των ηλικιωμένων; Γιατί όμως η σεξουαλική ζωή στην τρίτη ηλικία αποτελεί γι’ αυτούς ένα «πρόβλημα»;
Μέχρι πρόσφατα, είχαμε συνηθίσει να περιμένουμε να εκδηλωθούν τα τυπικά προβλήματα της υγείας των πιο ηλικιωμένων ατόμων -υψηλή πίεση, αρθριτικά, δυσπεψία, απώλεια μνήμης- και εκ των προτέρων αποκλείαμε ακόμη και τη δυνατότητα ύπαρξης ηλικιωμένων ερωτικών αναγκών και διαθέσεων που, όταν μένουν ανικανοποίητες, τους δημιουργούν αρκετά σοβαρά προβλήματα.
Τι μας αποκαλύπτει η έρευνα για το σεξ στην τρίτη ηλικία; Πώς αντιμετωπίζουν οι σημερινοί ηλικιωμένοι άνδρες και γυναίκες τις συνήθως μειωμένες αλλά σχεδόν πάντα υπαρκτές σεξουαλικές επιθυμίες τους; Ισχύει άραγε για τα άτομα της τρίτης ηλικίας ο γενικός, αλλά πολύ επισφαλής, κανόνας της ερωτικής συμπεριφοράς που ρυθμίζει τις ερωτικές σχέσεις μεταξύ των δυο φύλων και επιτάσσει οι γυναίκες να προσφέρουν σεξ για να πάρουν αγάπη, ενώ οι άνδρες προσφέρουν αγάπη για να πάρουν σεξ;
Στην έκφραση, όμως, των σεξουαλικών επιθυμιών κατά την τρίτη ηλικία, υπεισέρχονται και μια σειρά από άκρως ενοχλητικές, αλλά όχι ανυπέρβλητες, δυσκολίες. Για τους γκριζομάλληδες Δον Ζουάν υπάρχουν οι στυτικές δυσλειτουργίες και οι ψυχολογικές αναστολές που γεννά ο φόβος ότι δεν θα τα καταφέρουν να επιδείξουν μία αξιοπρεπή στύση. Επομένως, οι άνδρες κάποιας ηλικίας υποφέρουν από μια διαρκή ψυχολογική αναστολή, που σταδιακά μετατρέπεται σε πλήρη ανορεξία, εξαιτίας της επώδυνης προοπτικής μιας ακόμη αποτυχημένης συνουσίας.
Ομως, χάρη στα ερωτικά διεγερτικά φάρμακα, όπως το Viagra που άρχισε να χρησιμοποιείται μαζικά μετά το 1999, οι ανασφαλείς ηλικιωμένοι εραστές αναθάρρησαν και άρχισαν να ζητούν όλο και πιο συχνά «τρελίτσες» από τις γυναίκες τους. Και όπως ήταν αναμενόμενο, οι περισσότερες από αυτές τις «καθώς πρέπει κυρίες» δεν το διασκέδασαν καθόλου, αφού, ενώ είχαν από χρόνια συμβιβαστεί με τη στέρηση του σεξ από τη ζωή τους, τώρα έπρεπε να το θυμηθούν και να συμμετάσχουν ενεργά σε ερωτικά παιχνίδια που το σώμα τους είχε λησμονήσει από καιρό.
Διότι βέβαια δεν είναι μόνο οι ηλικιωμένοι άνδρες που έχουν σοβαρά προβλήματα με την ερωτική τους ζωή, αλλά και οι γυναίκες, κυρίως μετά την εμμηνόπαυση. Πράγματι, στις ηλικιωμένες γυναίκες η διατήρηση ή όχι του ενδιαφέροντός τους για το σεξ εξαρτάται από μια σειρά ριζικές αλλαγές του σώματός τους και στηρίζουν την ερωτική τους ζωτικότητα στην παρουσία ή όχι στο σώμα τους ενός ικανοποιητικού αριθμού ενδογενών ή και εξωγενών οιστρογόνων ορμονών.
Μετά την εμμηνόπαυση η μείωση της παραγωγής των οιστρογόνων έχει ως συνέπεια να λεπταίνουν τα τοιχώματα του κόλπου, ενώ μειώνεται δραματικά και η ικανότητα λίπανσής του, με αποτέλεσμα να νιώθουν έντονη δυσφορία ή και πόνο κατά τη συνουσία. Αρκετές γυναίκες ερμηνεύουν λανθασμένα αυτή τη σωματική αλλαγή ως σημάδι ερωτικής αδιαφορίας για τον σύντροφό τους ή, ακόμη χειρότερα, ως οριστικό θάνατο της σεξουαλικής τους ζωής. Γεγονός καταστροφικό, αφού όχι μόνο καταπιέζουν τις ερωτικές τους διαθέσεις αλλά υπονομεύουν την ερωτική σχέση με τον άντρα τους, ενώ θα μπορούσαν κάλλιστα να παρακάμψουν το πρόβλημα χρησιμοποιώντας μια από τις γέλες λίπανσης του κόλπου που κυκλοφορούν στο εμπόριο για την αντιμετώπιση της δυσπαρευνίας.
Εκτός όμως από τα οιστρογόνα μειώνονται και οι ανδρογόνες ορμόνες των ηλικιωμένων γυναικών, όπως π.χ. η τεστοστερόνη, με αποτέλεσμα να μειώνεται δραματικά κάθε επιθυμία για σεξ. Τα ανδρογόνα θεωρούνται εσφαλμένα ως αποκλειστικά ανδρικές ορμόνες, ενώ παράγονται φυσιολογικά και από το γυναικείο σώμα (από τα επινεφρίδια και τις ωοθήκες) και μάλιστα η συγκέντρωσή τους στο σώμα παίζει αποφασιστικό ρόλο στη δημιουργία της γυναικείας λίμπιντο.
Για παράδειγμα, η εντυπωσιακή πτώση της σεξουαλικής επιθυμίας αρκετών γυναικών μετά την εμμηνόπαυση είναι βέβαιο ότι σχετίζεται άμεσα με τη μειωμένη παραγωγή τεστοστερόνης, οπότε με την κατάλληλη ορμονική θεραπεία και τη χρήση ειδικών λιπαντικών, όσες γυναίκες το επιθυμούν μπορούν, σήμερα, να ανακτήσουν μια αρκετά ικανοποιητική σεξουαλική σφριγηλότητα.
Το πόσο συμβάλλει θετικά το σεξ στην ψυχοσωματική υγεία των ανθρώπων είναι κάτι πολύ γνωστό. Το ότι, όμως, το σεξ μετά τα εξήντα μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμος «σύμμαχος» του εγκεφάλου στην προσπάθειά του να διατηρηθεί ακμαίος και υγιής, είναι κάτι το οποίο έχει αρχίσει μόνο τα τελευταία χρόνια να διερευνάται συστηματικά από τη γεροντολογική νευροεπιστήμη.
Σύμφωνα με τις σχετικές έρευνες, η ικανοποιητική σεξουαλική ζωή είναι πολύ ευεργετική όχι μόνο για τους μεσήλικες αλλά και για τους ηλικιωμένους, επειδή συμβάλλει στην ενίσχυση και στην διατήρηση βασικών νοητικών λειτουργιών, όπως η μνήμη, η ικανότητα συγκέντρωσης της προσοχής, η ευχέρεια στην εκφορά λόγου και στη λήψη αποφάσεων, λειτουργίες που μετά τα πενήντα αρχίζουν σταδιακά να αλλοιώνονται, λόγω της φυσιολογικής γήρανσης και της «υπερφόρτωσης» των εγκεφαλικών νευρωνικών δικτύων, τα οποία με δυσκολία ανανεώνονται.
Τα ώριμα ερωτικά πάθη
Αυτά στη θεωρία, γιατί στην πράξη τα περισσότερα ηλικιωμένα ζευγάρια -ακόμη και αυτά που δεν έχουν σοβαρά προβλήματα υγείας- εξακολουθούν να ζουν μια ανικανοποίητη σεξουαλικά και αποξηραμένη ερωτικά ζωή. Μήπως λίγο σεξ στη ζωή τους θα είχε τη δύναμη να υπενθυμίσει στα «υπερήφανα γηρατειά» κάποιες από χρόνια λησμονημένες χαρές της ζωής και να τους φορτίσει συναισθηματικά ώστε να αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη αισιοδοξία τις αντικειμενικές δυσκολίες της τρίτης ηλικίας;
Ολο και πιο συχνά ακούμε και διαβάζουμε για τις ερωτικές ιστορίες μεταξύ ηλικιωμένων στις σελίδες των ειδικών εντύπων ή του διαδικτύου που υποτίθεται ότι διευκολύνουν τη γνωριμία μεταξύ αγνώστων ανδρών και γυναικών κάθε ηλικίας. Αν, όπως όλοι παραδέχονται πρόθυμα, μια ικανοποιητική ερωτική ζωή είναι η ενεργειακή μηχανή που μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες και αντέχουμε τις αντιξοότητες, τότε οι πιο ηλικιωμένοι που μπορούν ακόμη να απολαμβάνουν τους αναζωογονητικούς καρπούς της θα έπρεπε, αντί να επικρίνονται για την «ελαφρότητά» τους, μάλλον να υποστηρίζονται τόσο από στενούς συγγενείς όσο και από τον ευρύτερο κοινωνικό περίγυρο.
Στην πραγματικότητα δεν είναι το ίδιο το σεξ μεταξύ ηλικιωμένων που μας δημιουργεί αμηχανία ή και αποστροφή, αλλά μάλλον αυτή καθ’ αυτή η βούληση των ατόμων της τρίτης ηλικίας να συνεχίσουν να διεκδικούν το δικαίωμά τους στη ζωή και τον έρωτα. Η άρνησή τους δηλαδή να αποδεχτούν αδιαμαρτύρητα τoν ασεξουαλικό ρόλο του «γέρου» ή της «γριάς» που τους έχει επιβληθεί επειδή υποτίθεται ότι αρμόζει στην ηλικία τους: μια μακάρια κατάσταση πλήρους σεξουαλικής αδιαφορίας παρόμοια με αυτή που βιώνουν τα βρέφη.
Τα αίτια αυτής της υποκριτικής εθελοτυφλίας είναι πολλά, το σημαντικότερο όμως θα πρέπει να αναζητηθεί στην προκατάληψή μας ότι η ανθρώπινη σεξουαλικότητα σχετίζεται αποκλειστικά με την αναπαραγωγή. Μια σεξοφοβική αντίληψη που ενώ θεωρείται ιστορικά ξεπερασμένη, εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να αναπαράγεται από ορισμένες παλιομοδίτικες κοινωνικές προκαταλήψεις. Σύμφωνα με αυτές, η χήρα ή χήρος οφείλουν, ακόμη και παρά τη θέλησή τους, να θρηνούν εφ’ όρου ζωής για την απώλεια του αγαπημένου τους συζύγου.
Ο έρωτας χρόνια δεν κοιτά
Η άρνησή μας, λοιπόν, να αποδεχτούμε ακόμη και τη δυνατότητα ύπαρξης ερωτικών ή σεξουαλικών αναγκών σε γηραιά άτομα ίσως να οφείλεται αποκλειστικά στην αδυναμία μας να απαλλαγούμε από τα κυρίαρχα κοινωνικά και σεξιστικά στερεότυπα.
Παρ’ όλα αυτά, από πλήθος ερευνών επιβεβαιώνεται ότι οι βασικές ζωικές ορμές εξακολουθούν να υπάρχουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας. Η ανάγκη μας για ηδονή και χαρά από την εμπειρία μιας ερωτικής σχέσης παραμένει διαχρονικά η ίδια σε κάθε ηλικία. Aυτό που ενδεχομένως αλλάζει με το πέρασμα του χρόνου είναι ο τρόπος που την εκφράζουμε και η βαρύτητα που της αποδίδουμε.
Ετσι, ενώ οι νέες ερωτικές εμπειρίες ενός ηλικιωμένου καθορίζονται από τις προγενέστερες εμπειρίες και τα βιώματά του, με τα χρόνια αποκτά μεγαλύτερη συνείδηση της αξίας που έχουν γι’ αυτόν ή γι’ αυτήν ορισμένα ερωτικά ερεθίσματα και επομένως δεν λειτουργεί σαν μαριονέτα, αλλά σαν συμπρωταγωνιστής στη διαμόρφωση μιας πιο ώριμης σχέσης. Και επειδή ακριβώς ο χρόνος που έχουν στη διάθεσή τους οι πιο ηλικιωμένοι εραστές δεν είναι απεριόριστος, επενδύουν περισσότερο χρόνο στην καλλιέργεια μιας ερωτικά ουσιαστικότερης σχέσης.
Σπύρος Μανουσέλης
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου