War rooms στα social media: Η προπαγάνδα του πολέμου στην ψηφιακή εποχή

Η ιστορία των πολεμικών επιχειρήσεων είναι πλούσια σε παραδείγματα όπου η χρήση της προπαγάνδας είναι συχνά το πρώτο όπλο. Η διασπορά φημών στις τάξεις του αντιπάλου ή στους πολίτες δεν είναι κάτι νέο. Ωστόσο η ψηφιακή εποχή και η χρήση των social media έχουν αλλάξει ριζικά το τοπίο στον πληροφοριακό πόλεμο, αφού από υπερόπλο των αδυνάτων εξελίσσονται σε επιστήμη των ισχυρών. Το Twitter αποτέλεσε ένα πολύ σημαντικό μέσο για τους αρχηγούς του Ισλαμικού Κράτους, μαζί με το fb έπαιξε σημαντικό ρόλο στον πόλεμο του Ιράκ, ο βρετανικός στρατός έχει ιδρύσει ειδική μονάδα για τη χρήση των social στις επιχειρήσεις, ενώ και στον πόλεμο στην Ουκρανία ήδη Ρωσία και ΝΑΤΟ «χτυπούν» και μέσω των social media.

Η Ιωάννα Ηλιάδη, Δημοσιογράφος - Επικεφαλής armyvoice.gr, είναι η συνάδελφος που έχει ασχοληθεί σε βάθος με το θέμα, αφού η μεταπτυχιακή της εργασία είχε σαν θέμα το πως επηρεάζουν τα social media το επικοινωνιακό δόγμα των Ενόπλων Δυνάμεων. Μιλάει στο tvxs για την απαρχή του φαινομένου, τα war rooms το αν και με ποιον τρόπο καθορίζουν τα social media την έκβαση των στρατιωτικών επιχειρήσεων.

• Η μεταπτυχιακή σας εργασία είχε σαν θέμα το πως επηρεάζουν τα social media το επικοινωνιακό δόγμα των Ενόπλων Δυνάμεων. Γράφετε ότι η ιστορία ξεκινάει από την Αραβική Άνοιξη. Μπορείτε να μας πείτε πως επηρέασε τα τότε γεγονότα και τι νέο έφερε στην έκβαση των επιχειρήσεων;

Μετέτρεψε την παγκόσμια κοινή γνώμη σε πεδίο μάχης, όπου διεξάγονταν κανονικές πολεμικές επιχειρήσεις. Η διαφορά με τους προηγούμενος πολέμους όπως πχ τον πόλεμο του Κόλπου, και το CNN, είναι ότι από την περίοδο της Αραβικής άνοιξης είναι πολύ πιο εύκολο στον καθένα να γίνεται ο ίδιος μέρος αυτού του παγκόσμιου πεδίου μάχης, απλά με ένα κινητό.

• Τι παρατηρείτε σήμερα με τον πόλεμο στην Ουκρανία; Έχουμε από τη μία την ΕΕ να αποκλείει ρωσικά ΜΜΕ, το fb να βάζει σημαιάκια με υποσημειώσεις σε κάθε πληροφορία που προέρχεται από τον ρωσικό τύπο και τα social media που χαρακτηρίζονται από το χάος και την πολυπλοκότητα.

Κινήσεις πανικού…. Υποτίθεται ότι ήδη από την εποχή της πρώτης κρίσης στην περιοχή του Ντονέτσκ, η Δύση έχει πάρει μια «γεύση» του χειρισμού των social media από την Ρωσία και είχε προετοιμαστεί για τέτοιο ενδεχόμενο. Μάλιστα η περίοδος αυτή συνέπεσε με την μετατροπή των αποκαλούμενων επιχειρήσεων «επιρροής» σε «Strategic communications» του ΝΑΤΟ. Φαίνεται ότι κάτι δεν πάει καλά. Βεβαίως αυτό μένει να εξεταστεί το επόμενο διάστημα και να βγουν συμπεράσματα. Πάντως είναι ένα καλό μάθημα για μικρές χώρες όπως η Ελλάδα, για να χαράξει την δική της πολιτική πάνω στο θέμα, καθώς ακόμα δεν έχουμε αναπτύξει κάτι σε αυτή την κατεύθυνση.

• Υπάρχει κάποια πλευρά που κερδίζει αυτή τη στιγμή στον πόλεμο της ενημέρωσης μέσω των social;

Εξαρτάται από ποια πλευρά το βλέπεις. Και οι δυο πλευρές στο δικό τους κοινό φαίνονται «κερδισμένες», δημιουργώντας έτσι αίσθημα εμπιστοσύνης. Για να δοθεί απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα πρέπει να περάσει καιρός και να εξεταστούν τα δεδομένα. Εκτιμώ ότι στο άμεσο μέλλον θα διαβάσουμε πολλές σχετικές έρευνες με βάση τα στοιχεία που σήμερα συλλέγονται.

• Πόσο παραμορφωμένη έρχεται η πραγματική εικόνα στους χρήστες;

Από αρχαιοτάτων χρόνων, όπως αναφέρει και ο Σουν Τζου, γνωρίζουμε ότι «ο πόλεμος βασίζεται στην εξαπάτηση». Όσοι επιχειρούν να δημιουργήσουν εικόνες, στοχεύουν τόσο στο παγκόσμιο κοινό, όσο στο εσωτερικό τους κοινό και στον αντίπαλο. Με την ευρεία χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης αυτό είναι πιο άμεσο αλλά πολύ πιο πολύπλοκο.

• Τα social έχουν χαρακτηριστεί ως το όπλο των από κάτω των αδύναμων. Ισχύει; Θα μπορούσε να βάλει κανείς πρόσημο (θετικό ή αρνητικό) στην επίδραση τους εν μέσω πολέμου;

Πράγματι αυτό θα μπορούσε κάποιος να παρατηρήσει ότι ίσχυε σε μεγάλο βαθμό τις περασμένες δεκαετίες, κυρίως στην αρχή της χρήσης των social media στις κινητοποιήσεις των πληθυσμών, τόσο στην Αραβική Άνοιξη, όσο και στην περίπτωση του πάρκου Γκεζί στην Τουρκία, αλλά και σε άλλες περιπτώσεις.

Η χρήση ενός κινητού τηλεφώνου και η διάδοση πληροφοριών σε περίοδο κρίσης, είναι τόσο φθηνή ώστε οδήγησε στην εργαλειοποίησή του. Καθένας μπορούσε να πάρει μέρος στο «παγκόσμιο» πεδίο μάχης εξαιρετικά απλά και φθηνά.

Ωστόσο η δύναμη των social media στο παγκόσμιο κοινό είναι τόσο μεγάλη που σύντομα αναπτύχθηκαν τεχνικές από μεγάλους «παίκτες» με σκοπό τον περιορισμό της φωνής όσων δεν μπορούν να ελεγχθούν και την επικράτηση τελικά της «δικής τους αλήθειας», όπως την προσδιορίζει ο καθένας.

Σήμερα στην ουκρανική κρίση, βλέπουμε ότι επιχειρούνται να μπουν φραγμοί στην φωνή του αντιπάλου, ώστε η «δική του αλήθεια» να μην φτάνει στην άλλη πλευρά.

• Στην έρευνα σας κάνετε λόγο για «War Rooms» σχετικά με επιχειρήσεις στα social media. Είπατε ότι οι Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις είχαν επιστρατεύσει στη σύγκρουση τους με την Χαμάς εθελοντές φοιτητές και είχαν δημιουργήσει ένα “war room” που διεξήγαγε social media επιχειρήσεις και πως η χώρα αποτελεί έναν ιδιαίτερα καταρτισμένη «παίκτη» στο αντικείμενο.Θέλετε να μας εξηγήσετε πως λειτουργούν;

Τα war rooms ακολουθούν την παλαιότερη λογική των επιχειρήσεων επιρροής, με σημερινά όμως δεδομένα. Συλλέγονται στοιχεία και χαράσσεται πολιτική για τα social media ώστε να επηρεαστεί η παγκόσμια κοινή γνώμη, η οποία λειτουργεί ως εικονικό πεδίο μάχης, ή ας το πούμε ως επέκταση του πεδίου μάχης επί του εδάφους. Στόχος επίσης είναι και η κάμψη του ηθικού του αντιπάλου. Στα war rooms αποδίδεται η ευρεία χρήση των fake news για τους παραπάνω σκοπούς. Είδαμε πρόσφατα την δράση των τουρκικών war rooms στον πόλεμο της Συρίας, τα οποία αναπτύχθηκαν κυρίως μετά την απόπειρα πραξικοπήματος κατά του προέδρου Ερντογάν.

 

Φωτεινή Λαμπρίδη

Πηγή: tvxs.gr