***
Η απόρριψη του «άλλου», που σήμερα γίνεται εν ονόματι μιας ρατσιστικής αντίληψης του έθνους ή της θρησκείας, μπορεί να είναι μια σχετικά πρόσφατη επινόηση αλλά ο ρατσισμός ως φαινόμενο παρατηρείται σε διάφορες μορφές και εκφράσεις καθ’όλη τη διάρκεια της ιστορίας της ανθρωπότητας. Η αντίθεση «πολιτισμένος»-«βάρβαρος» ανήκει σε ένα από τα παλαιοτέρα πρότυπα φυλετικού αποκλεισμού. Στην αρχαία Ελλάδα λόγου χάρη μπορεί να γίνει λόγος για μια πρώιμη ανωτερότητα υπεροχής απέναντι στους «Άλλους» τους υποτιθέμενους «βάρβαρους» αλλά και στις κοινωνικά στρωματοποιημένες ομάδες της πόλης-κράτους: οι γυναίκες ήταν κατηγορηματικά αποκλεισμένες και περιθωριοποιημένες εξαιτίας της βιολογικής ανεπαρκείας τους.
Σύμφωνα με τον σπουδαίο φιλόσοφο Αριστοτέλη, στο έργο του «Περί ζώων γενέσεως», ανάμεσα στους «βαρβάρους» συμπεριλαμβάνεται η γυναίκα, ο τεχνίτης και ο δούλος. Ο φιλόσοφος πίστευε πως οι σεξουαλικές εκκρίσεις μίας γυναίκας ήταν όμοιες με εκείνες ενός στείρου ή ακρωτηριασμένου άντρα ενώ θεωρούσε πως το θηλυκό αποτελεί απόκλιση της φύσης και την χαρακτηρίζει ανάπηρο αρσενικό.
Με δικά του λόγια: «παρεκβέβηκε γὰρ ἡ φύσις ἐν τούτοις ἐκ τοῦ γένους τρόπον τινά. ἀρχή δέ πρώτη τό θῆλυ γίγνεσθαι καί μή ὥσπερ ἄρρεν.[…] «ἀσθενέστερα γάρ ἐστί καί ψυχρότερα τά θήλεα τήν φύσιν, καί δεῖ ὑπολαμβάνειν ὥσπερ ἀναπηρίαν εἶναι τήν θηλύτητα φυσικήν».
Ο Αριστοτέλης εκτός από τις γυναίκες θεωρεί βιολογικά κατώτερους τους σκλάβους αλλά και τους τεχνίτες (τους χαρακτηρίζει ζωντανά εργαλεία) γιατί ένα άριστο κράτος δεν επιτρέπεται να έχει πολίτες που να είναι τεχνίτες, δηλαδή, κατώτεροι άνθρωποι από τη φύση τους, από την γέννηση τους. Οι θέσεις αυτές του Αριστοτέλη θεωρήθηκαν αδιαμφισβήτητες με αποτέλεσμα να αναπαραχθούν μέσα στους αιώνες ως φυσικές αλήθειες!
Εν τούτοις η διαδικασία του «απανθρωπισμού» του «Άλλου» και η φυλετική ιδέα μάλλον ξεκινά στην Ισπανία τον 15ο αιώνα, με τους χριστιανομουσουλμανικούς πολέμους όπου καθιερώθηκε η θεωρία της «καθαρότητας του χριστιανικού αίματος» και οι Εβραίοι τους οποίους ο Λούθηρος τους θεωρούσε «ενσαρκωμένους διάβολους», θεωρήθηκαν ο αποδιοπομπαίος τράγος. Η ίδια χώρα, για να λεηλατήσει αγαθά, δίνει ώθηση στον ευρωπαϊκό ρατσισμό κατά την ανακάλυψη της Αμερικής, το 1492, με αποτέλεσμα τη μαζική, γενοκτόνα, δολοφονία των αυτοχθόνων πληθυσμών.
Κυριάρχησε το στερεότυπο των «αντίχριστων άγριων κανιβάλων» των οποίων η εξόντωση και η υποδούλωση ήταν ιερό δικαίωμα του λευκού ανώτερου χριστιανού που διαθέτει κληρονομικό καθαρό αίμα και που έχει εκ θεού το δικαίωμα να αποκτήσει τη γη και τους πόρους της. Οι άποικοι «συγκέντρωσαν την προσοχή τους στο έργο της υλοτόμησης δέντρων και Ινδιάνων και στο έργο της συμπλήρωσης των φυσικών τους συνόρων» έγραψε ο ιστορικός Thomas Bailey.(Νοαμ Τσομσκι: Έτος 501 Εκδόσεις Τόπος)
Οι Ινδιάνοι θεωρήθηκαν απολίτιστοι εκ φύσεως που ζούσαν στην αμαρτία και έπρεπε, συνεπώς, πρώτα να εκπολιτιστούν, δυνητικά να γίνουν χριστιανοί και έπειτα να υπηρετούν τον πολιτισμένο ευρωπαίο λευκό άνθρωπο. Πράγματι η «διάδοση» της χριστιανικής πίστης και η υποδούλωση ήταν άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους.
Το εύρος των μεθόδων εξόντωσης αυτής της πρωτοφανούς βαρβαρότητας, στα εκατοντάδες χρόνια που ακολούθησαν, θα ξεπερνιόταν μόλις στα μέσα του 20ου αιώνα με την κατάρρευση του ναζισμού-φασισμού μα και της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας.
***
Ο ρατσισμός ιδεολογικοποιήθηκε από τις αυλές της Ευρώπης και τους φιλοσόφους του Διαφωτισμού για να δικαιολογηθούν τρεις αιώνες αμείλικτης και βάρβαρης επέκτασης του ευρωπαϊκού κεφαλαίου, με την έννοια της παγκόσμιας κυριαρχίας και επιβολής του. Ο Διαφωτισμός, αφετηριακά, ήταν στενά συνδεδεμένος με τις βιολογικές αιτιολογήσεις της λευκής φυλετικής ανωτερότητας και τον αποικισμό.Τα ιδανικά του: της ισότητας, της ελευθερίας και της αλληλεγγύης εμπλέκονται με τον ρατσισμό, την απαξίωση και την ιεράρχηση των ανθρώπων, και με την «επιστημονική» συνδρομή του ζωολογικού «φυλετικού» πρωτότυπου.
Το χρώμα διαχώριζε την Ευρώπη από τον υπόλοιπο κόσμο: λευκότητα και ευρωπαϊκότητα ήταν συνώνυμα ανωτερότητας. Πως αλλιώς θα δικαιολογούσαν ψευδοεπιστημονικά την ευρωπαϊκή αποικιοκρατία της ανείπωτης βίας, των αμέτρητων θανάτων και της αποκρουστικής ιστορίας του εμπορίου ανθρώπων;
Ο John Locke (1632- 1704), από τους πιο σημαίνοντες φιλοσόφους του Διαφωτισμού, ευρύτερα γνωστός ως ο πατέρας του Φιλελευθερισμού, ανάγει τη «λευκότητα» σε μία συστατική έννοια της ανθρώπινης υπόστασης και είναι ο πρώτος που εξηγεί με αυτό ότι «ο άνθρωπος είναι ένα λογικό, λευκό ζώο», ενώ David Hume (1711-1776) ο δημιουργός των σχολών της φιλοσοφίας: του σκεπτικισμού και του εμπειρισμού επιβεβαιώνει πως ο οι «Νέγροι και όλα τα άλλα ανθρώπινα είδη είναι φύση κατώτερα από τα λευκά» (Νίκος Λακόπουλος: Το μυθιστόρημα του ναζισμού: Οι «Ιππότες του Τάγματος της Χρυσής Αυγής» Εκδόσεις Καστανίωτης)
Ο κορυφαίος ίσως φιλόσοφος του Διαφωτισμού Charles-Louis de Secondat, (1689-1755) Βαρόνος της Μπρεντ και του Μοντεσκιέ κοινώς γνωστός ως Μοντεσκιέ, διαβεβαιώνει: «Η ζάχαρη θα ήταν πολύ ακριβή εάν στις φυτείες όπου παράγεται δεν δούλευαν σκλάβοι».( le monde-diplomatique: «Όπως τον 18ο αιώνα» 3 Απριλίου 2010)
Με την σειρά του ο François-Marie Arouet, (1694- 1778) ευρύτερα γνωστός ως Βολτέρος που-χαρακτηρίζει τους Εβραίους ως τον «πλέον αποτροπιαστικό λαό της γης»- υποστήριζε: «Ένα σπουδαίο ζήτημα είναι επίσης το αν προέρχονται [οι μαύροι] από τους πιθήκους ή εάν οι πίθηκοι προέρχονται από αυτούς. Οι σοφοί θα μας πουν ότι ο άνθρωπος δημιουργήθηκε κατ΄ εικόνα του Θεού. Να λοιπόν μια ωραία εικόνα του θείου κατασκευαστή:μια πλακουτσωτή μαύρη μύτη με ελάχιστη ή ανύπαρκτη νοημοσύνη. Σίγουρα θα έρθει ο καιρός που θα μάθουν, ακόμα και αυτά τα ζώα να καλλιεργούν καλά το έδαφος, να καλλωπίζουν τα σπίτια και τους κήπους τους και θα γνωρίσουν τις πορείες των αστεριών: Οπωσδήποτε χρειάζεται το χρόνο του για όλα». (William B. Cohen:The French Encounter with Africans White Response to Blacks, 1530-1880. και Νίκος Λακόπουλος: Το μυθιστόρημα του ναζισμού: Οι «Ιππότες του Τάγματος της Χρυσής Αυγής» Εκδόσεις Καστανίωτης)
Στο έργο του «Μεταφυσική Πραγματεία» ο Βολτέρος εκφράζει την άποψη πως οι Λευκοί «είναι ανώτεροι από τους Νέγρους, όπως και οι Νέγροι από τους πιθήκους και οι πίθηκοι από τα στρείδια» ενώ στο «Δοκίμιο σχετικά με τα ήθη και το πνεύμα των εθνών», αποκαλεί τους Αφρικανούς «τέρατα που προέκυψαν από το ζευγάρωμα πιθήκων και μαύρων γυναικών» (Ζήσης Παπαδημητρίου: Ρατσισμός και Ευρωπαϊκός πολιτισμός)
Ο Emmanuel Kant (1724-1804) από τους σημαντικότερους φιλοσόφους όλων των εποχών και θεωρεί τους λευκούς «μοναδικούς», «οι οποίοι πάντα προχωρούν προς την τελειότητα», αποσαφηνίζει: «Οι νέγροι της Αφρικής δεν έχουν λάβει από τη φύση καμία νοημοσύνη που εξυψώνεται επάνω από τον ανόητο.[…] Αντίθετα, μεταξύ των λευκών οι άνθρωποι ανεβαίνουν συνεχώς επάνω από το χαμηλό σημείο όπου βρίσκονται και εξελίσσονται μέσω των ανώτερων προσόντων τους, αποκτώντας στον κόσμο φήμη. Η διαφορά λοιπόν μεταξύ των δύο φυλών είναι ουσιαστική: Εμφανίζεται να είναι εξίσου μεγάλη και όσον αφορά τις ικανότητες του μυαλού όπως ακριβώς και στο χρώμα».(Immanuel Kant’s sämmtliche Werke: Th. Kritik der Urtheilskraft, und Beobachtungen über das Gefühl des Schönen und Erhabenen). Υποστηρίζει επίσης ότι τα εθνικά χαρακτηριστικά είναι έμφυτα και ενυπάρχουν στο αίμα του κάθε λαού και απερίφραστα διακηρύσσει την ανωτερότητα της λευκή φυλής: «Στις θερμές χώρες ωριμάζει ο άνθρωπος σε όλους τους τομείς νωρίτερα, αλλά δεν φτάνει στην τελειότητα των εύκρατων ζωνών. Η ανθρωπότητα βρίσκει την ύψιστη τελειότητα της στη λευκή φυλή. Οι κίτρινοι Ινδοί έχουν ωστόσο κάποιο ελάχιστο ταλέντο,ενώ οι Νέγροι βρίσκονται πιο κάτω, και πιο κάτω α π ό όλους ένα μέρος των αμερικανικών λαών».( Ιωάννα Οικονόμου: Αντιθέσεις στην κριτική των εθνικών προκαταλήψεων στον γερμανικό ιδεαλισμό μέσα από τα παραδείγματα των Kant και Herde)
Ο Immanuel Kant, ο οποίος θεωρούσε τους Εβραίους το «έθνος των απατεώνων», είναι που θέτει τα θεμέλια του επιστημονικού ρατσισμού, συστηματοποιεί την φυλετική σκέψη, εισαγάγει την έννοια της «φυλής», και ορίζει την ιεραρχία του ανθρώπινου γένους σε γενετικά κατώτερες και ανώτερες «φυλές». Πάντως γενικά οι ευρωπαίοι διανοούμενοι θεωρούσαν τους Αφρικανούς εκ γενετής δεδηλωμένους σκλάβους και παρουσιάζουν την αποικιοκρατία ως εκπολιτιστική αποστολή εξανθρωπισμού και εκσυγχρονισμού. Καλλιέργησαν συνειδητά και από κοινού την ιδέα ότι οι ιθαγενείς των αποικιών είναι από τη φύση τους «κατώτερα» όντα, τα οποία, οι λευκοί και όφειλαν να «εκπολιτίσουν».
Από τις αρχές του 18ου αιώνα και μετά επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων: φιλόσοφοι, ανθρωπολόγοι, βιολόγοι, ανατόμοι ασχολούνται συστηματικά με την ταξινόμηση των ανθρώπινων ομάδων, χρησιμοποιώντας ως βασική κατηγορία την έννοια της «φυλής» καθώς επικαλούνται τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, το χρώμα του δέρματος, αλλά και την ηθική, ή τη συμπεριφορά!
Πλήθος από επιστήμονες και φιλοσόφους εξήγησαν τις φυλετικές διαφορές επικαλούμενοι κυρίως την βιολογία, όπως ο σπουδαίος εκπρόσωπος του γερμανικού ιδεαλισμού Georg Friedrich Hegel (1770-1831) που διαπιστώνει πως «στο χαρακτήρα του Νέγρου δεν υπάρχει τίποτα το ανθρώπινο»… Η χεγκελιανή φιλοσοφία θεωρούσε του αυτόχθονες Αμερικάνους «χαμένη, ασθενής φυλή», η οποία υποκύπτει ήδη στην «πνοή της ευρωπαϊκής δραστηριότητας». Ήταν κατώτεροι ακόμα και από τους Αφρικάνους. Οι τελευταίοι για τον Χέγκελ είναι ένα «παιδικό έθνος» χωρίς «ώθηση στον πολιτισμό», δεν πρόσφεραν «τίποτα στην ανθρωπότητα» και δεν είναι ικανοί «σε καμία εξέλιξη και μόρφωση».
Ρητορικό ερώτημα: Αλήθεια; Τι συνεπάγεται να ζει κανείς σε έναν κόσμο που φτιάχτηκε από άλλους και για άλλους;
Η ιστορική μορφοποίηση και η θεωρητική παραγωγή του ευρωπαϊκού επιστημονικού κύκλου προσαρμόστηκε σε ποικίλα πολιτικά και ιδεολογικά συφραζόμενα- με ελάχιστους να διαχωρίζουν την θέση τους (π.χ. Alexander von Humboldt 1769-1859 -Marie Jean Antoine Condorcet 1743-1794- Jean-Jacques Rousseau 1712 -1778) υπεραμυνόμενοι της φυσικής ενότητας του ανθρώπινου γένους- και δημιούργησε το ιδεολόγημα της «φυλής» και την αντίθεση «άγριοι» – «πολιτισμένοι», στοιχεία, που τα συνάρτησε με την γονιδιακή βιολογία και την μοριακή προσέγγιση των οργανισμών. Έπειτα τους προσέδωσε κληρονομικό χαρακτήρα, άρα δεν επιδέχονται καμιά αμφισβήτηση, αποτελούν πλέον επιστημονικά μια επιβεβαιωμένη πραγματικότητα!
Έτσι οι βιολογικές ιδιότητες των ανθρώπινων ομάδων, χρησιμοποιούνται προκειμένου να στηρίξουν τη διαίρεση των ανθρώπων σε γενετικά, πνευματικά και πολιτιστικά κατώτερες και ανώτερες «φυλές».
Η διανοητική στράτευση του Immanuel Kant μας διδάσκει πως το «αληθινό χρώμα των Τσιγγάνων σηματοδοτεί την προέλευσή τους και ο άσκοπος τρόπος ζωής τους, όπως μετακινούνται από μέρος σε μέρος, αποδεινύουν την κατώτερη καταγωγή τους από τους παρίας και την πρωτόγονη κατάστασή τους ως νομάδες» ενώ ο ιστορικός των πολιτισμών Heinrich Moritz Grellmann (1756-1804) μας εξηγεί πως «το μεγαλύτερο μέρος των Τσιγγάνων βρίσκεται ακόμα εντελώς ακαλλιέργητο στα χέρια της φύσης ή τουλάχιστον δεν βρίσκεται στο πρώτο στάδιο του ανθρώπου».
Με επιμονή της ανάλυσης στις ποικίλες μορφές της ανωτερότητας των λευκών ανθρώπων, μεταξύ των οποίων διακρίνονται οι ανώτεροι των ανωτέρων, οι κυρίαρχοι ξανθοί «Αριοι» μας μίλησε και ο κορυφαίος στοχαστής Friedrich Nietzsche (1844-1900), δημιουργός μιας φιλοσοφικής σχολής που στηλιτεύει την εξιδανίκευση της συνείδησης, και την αναγωγή της σε οντότητα με τη μορφή του πνεύματος ή της ψυχής. Ο εκφυλισμός της ζωής για τον φιλόσοφο οφείλεται στο γεγονός ότι η συνείδηση πλανά τον άνθρωπο και τον ωθεί να υποπίπτει σε σφάλματα. Ο Νίτσε με την βοήθεια της ασύγκριτης ευφυΐας του, τοποθετεί τον «νέγρο ως εκπρόσωπο του προϊστορικού ανθρώπου». Εικάζει ότι από τις «εργατικές φυλές θα διαμορφωθεί μια θέση, ένας τύπος Κινέζου», επειδή «η δουλεία ανήκει στη φύση ενός πολιτισμού».Μια ανάμειξη των «θέσεων» θεωρείται από τον Nietzsche ως «ανάμειξη των φυλών» που οδηγεί σε «μόλυνση του αίματος». Επίσης, κάνει λόγο για την «κυρίαρχη φυλή» των Άριων» και πιστεύει ότι «ο μελλοντικός άνθρωπος» θα μπορέσει να δημιουργηθεί μέσω της «αναπαραγωγής» και της «εξόντωσης εκατομμυρίων αποτυχημένων». (Βασίλης Α. Πανταζής: Αντιρατσιστική Εκπαίδευση. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο)
Έχει ενδιαφέρον να ρίξουμε μια ματιά στην προβληματική του Νίτσε για τις γυναίκες, η οποία ήταν πολύ κοντά στον Αριστοτέλη: Ο φιλόσοφος θα υπογραμμίσει ότι η γυναίκα είναι ένα επικίνδυνο, τερατώδες και κάτω από τη γη ον, ένα μικρό θηρίο που ταυτόχρονα αποτελεί και θήραμα. Ο Νίτσε ήταν πεπεισμένος πως, ο φεμινισμός, τον οποίο θεωρούσε υπεύθυνο τον σοσιαλισμό, αποτελούσε κομμάτι μιας ασθένειας της εποχής και ήταν ένα σύμπτωμα το οποίο θα μπορούσε να θεραπευθεί μονάχα με την επιστροφή της γυναίκας εκεί όπου την είχε ορίσει η ίδια η φύση: της υπηρέτριας. Μια γυναίκα δεν έχει δύναμη, την οποία διαθέτουν τα ανώτερα ανθρώπινα όντα, δηλαδή οι άνδρες. Ένα πλάσμα όπως η γυναίκα, του οποίου η φύση είναι κατώτερη, σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να καθοδηγήσει, να κυριαρχήσει και να δημιουργήσει! (Νίτσε «Ίδε Ο Άνθρωπος» εκδόσεις Αθήνα και Kennedy, El., Nietzsche: Women as Untermensch, στο Women in Western Political Philosophy, edited by Ellen Kennedy and Susan Mendus, Wheatsheaf Books, 1987, σελ. 186 Από Στέλλα Κουγιουμτζή: «Το Ζήτημα της Ευθύνης και της Ενοχής στην Πολιτική Σκέψη της Χάννα Άρεντ».)
Όσο αφορά τον Κοινωνικό Δαρβινισμό ή τον κοινωνικό βιολογισµό, αυτός ξεκίνησε από την έκδοση των βιβλίων του Charles Darwin (1809- 1882): Η Καταγωγή των Ειδών (1859) και Η Καταγωγή του Ανθρώπου (1871). Ανεξάρτητα από τις προθέσεις του συγγραφέα, τα βιβλία αυτά προήγαγαν την αντιστοιχία της εξελικτικής πάλης του φυσικού κόσμου στον ανθρώπινο κόσμο. Όπως γράφει ο ίδιος ο Δαρβίνος «Την αρχή της διατήρησης ή της επιβίωσης των καλύτερα προσαρμοσμένων ειδών ονόμασα Φυσική Επιλογή»
Εφόσον λοιπόν η φυσική επιλογή, δηλαδή ο κύριος µηχανισµός της εξέλιξης, βρήκε την αφετηρία της στο άτοµο, τότε η θέση που κατέχει αυτό στη δοµή κατανοµής του πλούτου και της εξουσίας στις, αυτοθεωρούµενες πολιτισµένες Λευκές κοινωνίες, νομιμοποιείται και θεωρείται βιολογικό θέσφατο. Δηλαδή η φτώχεια και η εξαθλίωση των ανθρώπων θεωρούνταν ένα μετρήσιμο φυσικό φαινόμενο που οφειλόταν αποκλειστικά στην ηθική κατάπτωση του ατόμου. Οι θεωρίες του Δαρβίνου έτυχαν ευρύτατης διάδοσης και έδωσαν ηθική αιτιολογία όχι μόνο στο θεώρημα της σύγκρουσης βιώσιμων και αποθνησκόντων εθνών, αλλά και σε κάθε εξελικτική ή ιστορική διαδικασία η οποία οφείλει να οδηγεί στην επικράτηση των πιο «ικανών» στην κοινωνία και, ταυτόχρονα, στην εξάλειψη των «ανίκανων».
Μία άλλη κεντρική έννοια που έχει «δυναµικό» χαρακτήρα και µεταφέρεται και αυτή στο ευρωπαϊκό επιστημονικό πεδίο είναι η ευγονική, η οποία παρεμβαίνει στη διαδικασία της φυσικής επιλογής επιβίωσης του ισχυρότερου, με την τεχνική μείωση της συχνότητας των «βλαβερών» γονιδίων, ώστε γρήγορα να αυξηθούν οι «άριστοι», των οποίων οι επιτυχίες οφείλονταν στο κληρονομούμενο «γενετικό κεφάλαιο», σε βάρος των κληρονομικά αποτυχημένων και εκφυλισμένων μαζών.
Ο κοινωνιολόγος και ανθρωπολόγος, Francis Galton, (1822-1911) θεώρησε ότι, κάποιοι άνθρωποι με κοινά πνευματικά ή ψυχολογικά χαρακτηριστικά εμφάνιζαν και ομοιότητες σε εξωτερικά χαρακτηριστικά. Βάσει αυτών των χαρακτηριστικών πίστευε πως θα μπορούσε να αποτυπώσει φωτογραφικά τον αντιπροσωπευτικό τύπο κατηγοριών όπως: εγκληματίες, ασθενείς, μέθυσοι, ανόητοι, ακόμη και ράτσες αλόγων. Θεωρούσε τον εαυτό του διάνοια άρα επαγωγικά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι πνευματικά αξιόλογοι άνθρωποι προέρχονταν μόνο από πνευματικά και σωματικά, προικισμένους γονείς. Τα κληρονομημένα εξ αίματος πνευματικά και σωματικά προσόντα ήταν υπεύθυνα για την κοινωνική ταξική διαστρωμάτωση, που ήταν κάτι το φυσικό, όπως ο κεραυνός και η βροχή, επομένως δίκαιο.
Για τον Galton, – ο οποίος είδε την θεωρία της εξέλιξης του ξαδέρφου του Darwin, ως την επιστημονική χαριστική βολή στις ανθρωποκεντρικές θρησκείες,-οι κατώτερες κατηγορίες ανθρώπων, τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, αποτελούσαν την «επικίνδυνη τάξη», ένα κατακάθι της εξέλιξης που δεν ήθελε την ηθική βελτίωσή του και είχε τάσεις εξέγερσης, άρα έπρεπε να εξαλειφτεί.
Πως; Μα με την επιστημονική (ευγονική) «βελτίωση της γενιάς,[…] που ειδικά στην περίπτωση του ανθρώπου λαμβάνει γνώση όλων των επιρροών που τείνουν και σε οσοδήποτε απομακρυσμένο βαθμό να δώσουν στις πιο κατάλληλες φυλές ή τύπους του αίματος, μια καλύτερη ευκαιρία στο να επικρατήσουν ταχύτατα των λιγότερο κατάλληλων, από ότι θα είχε γίνει σε διαφορετική περίπτωση.»(Galton, F: Inquiries into Human Faculty and its Development-1883 σελ 17 https://books.google.gr/books?hl=el&lr=&id=6ojBZOYc7d0C&oi=fnd&pg=PA1&dq=Galton,+F.+(1883),+Inquiries+into+Human+Faculty+and+its+Development&ots=9uYOin0Dv8&sig=pBHbFSDIx2XDJ_scca5XWw-mW70&redir_esc=y#v=onepage&q=Galton%2C%20F.%20(1883)%2C%20Inquiries%20into%20Human%20Faculty%20and%20its%20Development&f=false)
Ο ίδιος έχει γράψει πως: «Εάν το ένα εικοστό του κόστους και των κόπων όσων δαπανώνται στη βελτίωση της εκτροφής αλόγων και αγελάδων, δαπανιόνταν σε μέτρα για τη βελτίωση του ανθρώπινου γένους, τι γαλαξία ιδιοφυιών θα δημιουργούσαμε! Θα φέρναμε στον κόσμο προφήτες και αρχιερείς τουπολιτισμού.» ( Galton, F. (1865). Hereditary Talent and Character, Macmillan’s Magazine, σελ 165-166 εδώ: https://galton.org/essays/1860-1869/galton-1865-macmillan-hereditary-talent.html)
Γενικά θεωρώ πως ο Λόγος του Διαφωτισμού στην ουσία του αποτέλεσε το ιδεολογικό όπλο νομιμοποίησης της αστικής κυριαρχίας. Η αποικιοκρατία, ο εθνικισμός, ο μιλιταρισμός, ο κοινωνικός διαχωρισμός σε «ισχνούς εκφυλισμένους» και σε «αρίστους», κατηύθυναν τον ρατσιστικό λόγο στα ασφαλή μονοπάτια της επιστήμης και της φιλοσοφίας.
Οι επικρατούσες καπιταλιστικές συνθήκες καθόρισαν τον, βασισμένο στη βιολογία, ρατσισμό, την κατασκευή της «φυλής» και της σύνδεσης της με το έθνος, και από τον 18ο αιώνα και μετά που αναπτύχθηκε η υποτιθέμενη «φυλετική έρευνα», την ταξινόμηση και την ιεράρχηση των «φυλών» συμφώνα με την γονοτυπική κληρονομικότητα, την φαινοτυπική εμφάνιση, την κρανιολογία!
Όσο αφορά τις αξίες του Διαφωτισμού: η ελευθερία δεν ήταν η διακηρυγμένη ελευθερία όλων των ανθρώπων, αλλά η ελευθερία των ιδιοκτητών, η ελευθερία της αγοραπωλησίας ανθρώπων, και προϊόντων. Η ισότητα δεν ήταν τίποτε παραπάνω από την κοινωνική εξίσωση των αστών με την προνομιούχα τάξη των αριστοκρατών (που φθίνει) και δεν είχε καμιά σχέση με την ισότητα όλων των ανθρώπων, ανεξαρτήτου κοινωνικής θέσης, χρώματος ή θρησκείας. Όσο για την δικαιοσύνη έχει συγκεκριμένους, αυστηρά προσδιορισμένους σκοπούς: προστασία της ιδιοκτησίας η οποία εμφανίζεται ως η προέκταση του ελευθέρου ατόμου.
Ο Λόγος αυτός του Διαφωτισμού,-από τον οποίο και προέκυψε η ιδέα της «ανωτερότητας», και η απόρριψη της ποικιλομορφίας των ανθρώπων και των πολιτισμών,-δέσμιος των ιστορικών επιλογών της ευρωπαϊκής αστική τάξης, θα μπει στην υπηρεσία, όχι βέβαια του ανθρωπισμού, αλλά της βαρβαρότητας: με ιστορικό αποκορύφωμα των φυλογενετικών θεωριών, την Γερμανία των αρχών του 20ου αιώνα όπου είχε καθιερωθεί η ρατσιστική ανθρωπολογία, η ευγονική, τα κοινωνικό-δαρβινιστικά θεωρήματα και το δόγμα της φυλετικοποίησης του εχθρού: Εβραίος, Εβραιοκουμουνιστής, Τσιγγάνος, Σλάβος. (Περισσότερα στο Κώστας Λουλουδάκης Τα Ζάρια του Δαρβίνου. Εκδόσεις ΚΨΜ 2020)
Πρέπει να έχουμε κατά νου πως η Γερμανία είναι διαιρεμένη σε κρατίδια που εκείνη την εποχή ψάχνουν την πολιτική ενοποίηση κάτω από την αυστηρή τήρηση των νόμων και στην αυστηρή κρατική οργάνωση, στοιχεία που εγγυόταν την κοινωνική συνοχή. Μια κοινωνική συνοχή που τιθόταν με όρους αιματολογικής εθνικής ταυτότητας. Η Γερμανία κατά το μάλλον ή το ήττον διακατέχονταν από εσωστρέφεια, και αναζητούσε στην γερμανική παράδοση τις αξίες της ζωής.
Μεγάλο μέρος της κοινωνίας, κυρίως μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στρέφονταν στις παγανιστικές εκδηλώσεις ενώ η ακαδημαϊκή κοινότητα περνούσε διαδοχικά από τον παγανισμό στον γερμανικό ρομαντισμό για να φτάσει στον ένδοξο ιστορικό ένδοξο Μεσαίωνα, όπου αναζητούσε τις πολιτιστικές και εθνικές ρίζες της άριας γερμανικότητας. Οι αρχεγονιστικές προσεγγίσεις μεγάλης μερίδας της ακαδημαϊκής γερμανικής κοινότητας διακρίνονται την για κοινωνιοβιολογική τάση που θεωρεί ότι το έθνος είναι μια εκτεταμένη οικογένεια τα μέλη της οποίας προέρχονται από την ίδια γονιδιακή δεξαμενή.
Η προβολή αυτών των βουλητικών και θυμικών στοιχείων, μα και η υστερία του πατριωτισμού, του άκρατου εθνικισμού και η μεταφυσική διάσταση που δόθηκε στην ιστορική συνέχεια του «Άριου» γερμανικού αίματος, και η αναγωγή τους κεντρικά κοινωνικά ζήτημα, άνοιξαν την πόρτα της θηριωδίας του ναζισμού-φασισμού…
***
Σήμερα δεν ζούμε μια στιγμή συνειδητοποίησης του παρελθόντος. H κοινή ιστορική μνήμη σχετικά με τον ρατσισμό μπορεί να χαρακτηριστεί σήμερα από ένα παράδοξο: ο ρατσισμός θεωρείται και αντιμετωπίζεται ως κάτι στιγμιαίο, ως ένα φαινόμενο εξαίρεσης, αναφερόμενο μόνο στους φασίστες και τους ναζί. Δυστυχώς σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, με αιτία την ανθρώπινη πολυμορφία που υπάρχει στις κοινωνίες, ενδημεί μια πραγματικότητα ριζωμένου ρατσισμού και ηχηρών εθνικιστικών κινημάτων που ζητούν επιστροφή στην «Λευκή Ευρώπη» που δεν μπορεί και δεν πρέπει να αγνοηθεί.
Την τελευταία δεκαετία ακροδεξιές ρατσιστικές τάσεις και βιαιοπραγίες παγιώθηκαν και εξαπλώθηκαν ενώ η εθνοτική καταγωγή και η θρησκεία, ακόμα και ο σεξουαλικός προσανατολισμός χρησιμοποιούνται ως λόγοι αποκλεισμού και διακρίσεων. Στην ουσία ο καταλογισμός πολιτισμικών γνωρισμάτων εκπληρώνει την ίδια λειτουργία όπως οι παλαιότερες βιολογικές ερμηνείες, και ταυτόχρονα η πανδημία COVID-19 ενθάρρυνε τις δυσμενείς διακρίσεις και τη ρητορική μίσους σε βάρος των μειονοτήτων, και ιδίως των ατόμων από οικογένειες μουσουλμάνων μεταναστών.
Τι αλήθεια έρχεται από τη συνεχιζόμενη επίδραση του ρατσισμού όταν τα ζητήματα εκπαίδευσης προσδιορίζονται πάντα από τις εκάστοτε πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές συσχετίσεις;
Κώστας Λουλουδάκης (Ιουλιανός)
Πηγή: imerodromos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου