Για να μην πλημμυρίζουν οι έξυπνες, ανθεκτικές και κλιματικά ουδέτερες πόλεις

Κάπου μετά το 1987, όταν δημοσιεύτηκε η Εκθεση Brundtland «Το κοινό μας μέλλον» και μάθαμε την «αειφόρο ανάπτυξη» (ή αειφορική ή βιώσιμη ή αυτοσυντηρούμενη), άρχισαν να φεύγουν λέξεις από το γραφείο του επιστήμονα, να πέφτουν στο τραπέζι της πολιτικής και να φτάνουν στο σπίτι μας, να γίνονται οικιακές λέξεις (household words), άσχετα αν τις καταλαβαίνουμε όλοι ή αν τις καταλαβαίνουμε με τον ίδιο τρόπο.

Ετσι για τις πόλεις μάθαμε αρχικά ότι πρέπει να έχουν Τοπική Ατζέντα 21, την οποία κλήθηκαν να υιοθετήσουν και να διαμορφώσουν οι πόλεις για να πετύχουν βιώσιμη αστική ανάπτυξη μετά τη Διάσκεψη του Ρίο το 1992. Οπως φαίνεται, στην Ελλάδα τουλάχιστον δεν περπάτησε, η τύχη της αγνοείται και περιορίστηκε στη βιώσιμη κινητικότητα.

Με την έλευση του 21ου αιώνα άρχισαν να πέφτουν πιο γρήγορα καινούργιες λέξεις. Μάθαμε ότι οι πόλεις πρέπει να είναι (παν)έξυπνες, ανθεκτικές (σε περιβαλλοντικές, κοινωνικές, οικονομικές και άλλες διαταραχές) και πρόσφατα κλιματικά ουδέτερες (τουλάχιστον), για να γίνει πραγματικότητα η δίκαιη πράσινη (γιατί δεν υπάρχει άλλο χρώμα στη φύση) μετάβαση.

Οι πρόσφατες πλημμύρες φέρανε και τη «νέα κανονικότητα». Οι πλημμύρες θα είναι κομμάτι της καθημερινότητάς μας πια, έτσι δείχνουν τα φαινόμενα κι έτσι λένε οι επιστήμονες.

Και τώρα αναγκαστικά οι έξυπνες, ανθεκτικές και κλιματικά ουδέτερες πόλεις θα πρέπει να μάθουν λέξεις που έπρεπε να ξέρουν, που ήταν γνωστές από καταβολής ανθρωπότητας, που οι επιστήμονες τις είπαν, έπεσαν και στο τραπέζι της πολιτικής, ενσωματώθηκαν σε νομοθεσία κι εκεί σταμάτησαν: ούτε εφαρμόστηκαν, ούτε εφαρμόζονται, ούτε φτάσανε στο σπίτι μας. Γιατί αν τις μάθαιναν κι αν τις εφάρμοζαν οι πόλεις, τότε δεν θα ήταν αναγκασμένες να κάνουν τώρα τη δίκαιη πράσινη μετάβαση…

Και οι λέξεις είναι: πλημμύρα των 100 ετών, πλημμυρικό πεδίο των 100 ετών, πρόληψη και συντήρηση.

Πλημμύρα των 100 ετών είναι εκείνη που συμβαίνει με πιθανότητα μία φορά στα 100 χρόνια χωρίς αυτό να αποκλείει να συμβούν δύο ή περισσότερες φορές τέτοιες πλημμύρες διαδοχικά. Πλημμυρικό πεδίο των 100 ετών ορίζεται το ύψος που θα φτάσει η βροχή όταν γίνει η πλημμύρα των 100 ετών σε μια λεκάνη απορροής.

Αρκετές «έξυπνες» πόλεις στο μακρινό παρελθόν φρόντιζαν να μη χτίζονται οι περιοχές κάτω από το ύψος της πλημμύρας των 100 ετών και να μη χωροθετούνται δραστηριότητες με μεγάλες πληθυσμιακές πυκνότητες, για να μην κινδυνεύουν ανθρώπινες ζωές και περιουσίες σε περίπτωση πλημμύρας. Γιατί η πρόληψη είναι πάντα καλύτερη και οικονομικότερη από την εκ των υστέρων αποκατάσταση ζημιών. Φρόντιζαν επίσης για τη συντήρηση των δικτύων των ομβρίων τακτικά ώστε να εκπληρούν άρτια τον προορισμό τους. Πρόληψη και συντήρηση ήταν βασικές αρχές διαχείρισης των δημόσιων αλλά και των ιδιωτικών πραγμάτων και υποθέσεων. Ηταν λέξεις γνωστές που εφαρμόζονταν, φυσικά όχι πάντα και παντού.

Κι ύστερα ήρθαν τα κύματα της «ανάπτυξης», η φτηνή γη στις περιοχές που πλημμυρίζουν έδωσε άμεσες λύσεις στην κάλυψη στεγαστικών και άλλων αναγκών, ο ορθολογικός σχεδιασμός που ικανοποιεί τις ανθρώπινες ανάγκες λελογισμένα και μέσα στα όρια του περιβάλλοντος (οι πλημμύρες δεν τα κρύβουν, τα δείχνουν φανερά πάνω στη γη) παραμερίστηκε. Ρέματα μπαζώθηκαν και χτίστηκαν, ποτάμια καλύφθηκαν κι εξαφανίστηκαν, πλαγιές αποψιλώθηκαν, δίκτυα ομβρίων δεν συντηρήθηκαν κι αυτό συνεχίζεται χωρίς σταματημό… Κι όταν έρχεται η μεγάλη βροχή, όλα πλημμυρίζουν.

Τώρα, έξυπνες, ανθεκτικές και κλιματικά ουδέτερες πόλεις μόνες ψάχνουν να βρουν τις παλιές άγνωστες λέξεις -πλημμύρα 100 ή λιγότερων ετών, πρόληψη, συντήρηση- να τις μάθουν ξανά… Θα προλάβουν μέχρι την επόμενη μεγάλη πλημμύρα;

Ελένη Καπετανάκη -Μπριασούλη - Τμήμα Γεωγραφίας, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

e.briassouli@aegean.gr

Πηγή: efsyn.gr