"Κάτω όλοι οι βασιλιάδες εκτός από τον βασιλιά Λουντ"Λόρδος Βύρωνας
Η επίσκεψη του πρίγκιπα της Ουαλίας Καρόλου στην Αθήνα, με αφορμή τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, υποτίθεται ότι έγινε στο όνομα των Βρετανών φιλελλήνων. Μπορούμε όμως με σχετική βεβαιότητα να υποθέσουμε ότι το άκουσμα της είδησης θα έκανε τα κόκαλα του Λόρδου Βύρωνα να τρίζουν.
Μπορούμε ακόμη και σήμερα να φανταστούμε ένα ελαφρύ μειδίαμα να σχηματίζεται στο πρόσωπο του Λόρδου Βύρωνα, όταν πληροφορήθηκε ότι ο υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας, Ρόμπερτ Στιούαρτ υποκόμης Κάσλρεϊ, αυτοκτόνησε με έναν χαρτοκόπτη στις 12 Αυγούστου του 1822. Ο μεγάλος φιλέλληνας κάθισε και έγραψε για αυτόν ένα επικήδειο ποίημα το οποίο κατέληγε με τη φράση «εδώ κείτονται τα οστά του Κάσλρεϊ / σταμάτα ταξιδιώτη και κατούρησε».
Ο επικήδειος, ο οποίος προφανώς δεν αναγνώστηκε ποτέ στην τελετή που πραγματοποιήθηκε στο αβαείο του Ουέστμινστερ στο Λονδίνο, παρουσίαζε τον πρώην ΥΠΕΞ του Ηνωμένου Βασιλείου σαν «το πιο βάναυσο εργαλείο της τυραννίας» και έναν «ήρεμο, αιμοσταγή εκτελεστή». «Εκοψε, λοιπόν, επιτέλους τον λαιμό του;» αναρωτιόταν ο Λόρδος Βύρωνας για να συμπληρώσει ελαφρώς απογοητευμένος: «Δυστυχώς, είχε κόψει και άλλους λαιμούς πριν από τον δικό του».
Ο μεγάλος ποιητής δεν ήταν ο μόνος που ένιωσε την καρδιά του να αγαλλιάζει με τον θάνατο του Κάσλρεϊ. Το άκουσμα της είδησης του θανάτου του συνοδεύτηκε από αυθόρμητους πανηγυρισμούς στο Λονδίνο που (από όσο γνωρίζουμε) δεν επαναλήφθηκαν στην ιστορία της Βρετανίας μέχρι τον θάνατο της Μάργκαρετ Θάτσερ το 2013. Ανάλογες επιθέσεις με τον Λόρδο Βύρωνα πραγματοποιούσε εναντίον του Κάσλρεϊ και ο Πέρσι Σέλεϊ και αρκετοί ακόμη άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών.
Ο Κάσλρεϊ κατάφερνε να συγκεντρώνει στο πρόσωπό του το άσβεστο μίσος εντελώς διαφορετικών κοινωνικών, εθνικών και ταξικών ομάδων του Ηνωμένου Βασιλείου αλλά και όλων των χωρών που εξαρτιόνταν από τις διπλωματικές και στρατιωτικές κινήσεις της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Στη γενέτειρά του, την Ιρλανδία, θεωρούνταν προδότης αφού συνέβαλε στο να πνιγεί στο αίμα η ιρλανδική εξέγερση του 1798, που κόστισε τη ζωή περίπου 50.000 Ιρλανδών ανταρτών και αμάχων. Αντίστοιχα στην Αγγλία θεωρούνταν βασικός εχθρός της νεαρής αστικής τάξης καθώς στρεφόταν με μανία εναντίον κάθε είδους μεταρρύθμισης και των δικαιωμάτων που διεκδικούσε η συγκεκριμένη ομάδα.
Η καριέρα του όμως σημαδεύτηκε περισσότερο από τις συνωμοσίες που οργάνωνε με τον Αυστριακό ομόλογό του, πρίγκιπα Μέτερνιχ ενάντια σε κάθε επαναστατικό κίνημα της Ευρώπης. Στο όνομα της επιβολής «ειρήνης» για τα συμφέροντα των ισχυρών οι δύο διπλωμάτες συνέθλιβαν τα οράματα των λαών της Ευρώπης για ελευθερία και αυτοδιάθεση. Δεν είναι ίσως τυχαίο ότι ο Χένρι Κίσινγκερ στο βιβλίο του «Ενας αποκατεστημένος κόσμος» παρουσιάζει το όραμα του Κάσλρεϊ και του Μέτερνιχ σαν προάγγελο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Ο ρόλος του Κάσλρεϊ στη χάραξη της εξωτερικής πολιτικής του Λονδίνου προκαλούσε την οργή των πιο προοδευτικών πνευμάτων της εποχής, όπως ο Λόρδος Βύρωνας και ο Σέλεϊ, που εκείνη την εποχή στήριζαν κάθε επαναστατικό κίνημα, από την Αϊτή μέχρι την Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο μετά τον θάνατο του υπουργού Εξωτερικών και την αντικατάστασή του από τον Κάνινγκ μπόρεσε να δημιουργηθεί η Φιλελληνική Επιτροπή του Λονδίνου το 1823 με τη συμμετοχή προσωπικοτήτων όπως ο Ντέιβιντ Ρικάρντο και ο Τζέρεμι Μπένθαμ. Η στήριξη προς την Ελλάδα ήταν πλέον σύννομη με τις επιδιώξεις του βρετανικού κατεστημένου και (ενώ παραμένει πάντα αξιοθαύμαστη) δεν είχε τη ρομαντική, επαναστατική ορμή των πρώτων φιλελλήνων.
Στις περισσότερες χώρες άλλωστε ο φιλελληνισμός ερχόταν σε αντίθεση με την επίσημη κυβερνητική γραμμή, η οποία είτε καταδίκαζε την Ελληνική Επανάσταση ή τηρούσε αποστάσεις από αυτήν. Ακόμα και στις Ηνωμένες Πολιτείες οι φιλέλληνες συγκρούστηκαν με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ το οποίο δεν ήθελε να διαταράξει τις σχέσεις του με την Οθωμανική Αυτοκρατορία (μεταξύ άλλων, επειδή ισχυροί έμποροι της εποχής χρησιμοποιούσαν τις εκτάσεις της σημερινής Τουρκίας για το εμπόριο οπίου από την Κίνα).
Συγκεκριμένα για τον Λόρδο Βύρωνα (ο οποίος δεν αναγνώριζε κανέναν βασιλιά εκτός από τη μυθική φιγούρα του «Βασιλιά Λουντ», που έδωσε το όνομά του στο κίνημα των λουδιτών) ο φιλελληνισμός ήταν μία από τις πολλές εκφάνσεις του μίσους του για τη μοναρχία. Γι’ αυτόν τον λόγο άλλωστε το 1821 έγραψε το ποίημα «Irish Avatar» στο οποίο επιτίθεται με σφοδρότητα στον βασιλιά Γεώργιο Δ' για την αυταρχική στάση του απέναντι στην Ιρλανδία. Χρησιμοποιώντας αναφορές στον Προμηθέα, τον Ορφέα και τον Δημοσθένη καταδικάζει με πάθος όχι μόνο τον μονάρχη αλλά και τους Ιρλανδούς αυλοκόλακες που πρόδιδαν την πατρίδα τους αντιμετωπίζοντας τον Γεώργιο σαν… μεσσία.
Ηταν φυσικά αναμενόμενο ότι το παλάτι του Μπάκιγχαμ δεν θα συγχωρούσε ποτέ έναν άνθρωπο που αμφισβήτησε τους ηγεμόνες της χώρας του για να στηρίξει υπόδουλους λαούς στα πέρατα του κόσμου. Μετά τον θάνατό του, το αβαείο του Ουέστμινστερ αρνήθηκε να δεχτεί τη σορό του Λόρδου Βύρωνα, ενώ οι σημαντικότεροι βρετανικοί θεσμοί, όπως το Βρετανικό Μουσείο, ο καθεδρικός του Αγίου Παύλου και η Εθνική Πινακοθήκη, δεν δέχονταν να φιλοξενήσουν την προτομή του.
Αποτελεί λοιπόν τουλάχιστον παράδοξο (αν όχι προσβολή της μνήμης του Λόρδου Βύρωνα) να εκπροσωπούνται οι Βρετανοί φιλέλληνες από ένα μέλος της βασιλικής οικογένειας. Ο ίδιος σίγουρα θα είχε ζητήσει στη θέση του πρίγκιπα Καρόλου να είχαν στείλει στην Ελλάδα μία από τις Καρυάτιδες.
Άρης Χατζηστεφάνου
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου