Το μαρτίτσι

Εχουν θέση στον δημόσιο λόγο τα θέματα που αφορούν την εναλλαγή των εποχών; Τις συνθήκες και τα όσα πλαισιώνουν την αλλαγή των εποχών; Αν ερωτούσε κάποιος τους συντάκτες των εφημερίδων, των τηλεοπτικών σταθμών ή των ηλεκτρονικών μέσων, θα διαπίστωνε πως όλα αυτά θεωρούνται υποδεέστερης σημασίας. Αντιμετωπίζονται σαν το καρύκευμα που μπορεί να νοστιμίσει κάποια άκρη του εντύπου. Είναι, εν τινι τρόπω, μια επιχείρηση μαλάξεων των ματιών και του μυαλού, που δέχονται, ιδίως στις ημέρες μας, σφοδρή επίθεση από νέα που από μόνα τους προκαλούν ανησυχία και αναστάτωση.

Εθιμα είναι παλιότερων εποχών, ξεπερασμένα, που αμφισβητούν τον σκληρό πυρήνα της ορθοτόμου εποχής μας. Μόνο ως εκφράσεις μιας συγκρατημένης –ή και υπερχειλίζουσας– νοσταλγίας μπορούν να έχουν θέση στις μυλόπετρες του 21ου αιώνα.

Αντίθετα με τους επαγγελματίες της ενημέρωσης, το διαδίκτυο γίνεται η καινούργια πατρίδα αυτών των εθιμικών πρακτικών. Πλημμυρίζουν οι προσωπικοί λογαριασμοί με αναρτήσεις και σχόλια. Και είναι αυτά που συγκεντρώνουν τη μεγαλύτερη επιδοκιμασία. Διαμορφώνουν έναν καινούργιο τόπο, στον οποίο συναντιούνται πάρα πολλοί που συμμετέχουν σ’ αυτή τη μορφή επικοινωνίας.

Τα έθιμα χρησιμοποιούνται ως αφορμή συνομιλίας και μεταφοράς του προσωπικού και τοπικού λόγου σε πολλούς αποδέκτες. Διψάνε όλοι και όλες να δώσουν μορφή στη μνήμη τους. Να φέρουν στην επιφάνεια στιγμές, πρόσωπα απελθόντα, συναντήσεις, αισθήματα και συναισθήματα. Κι όλα αυτά εμποτισμένα πρωτίστως στη νοσταλγία.

Η καραντίνα έφερε στην επιφάνεια αυτό που η ταχύτητα της καθημερινότητας δεν επέτρεπε να φανεί. Τα έθιμα αξιοποιούνται σαν προζύμι για μια νέα συλλογικότητα. Η παρατεταμένη καραντίνα αφαίρεσε τον επενδύτη της ψευδεπίγραφης κοινωνικότητας με το συνεχές χαμόγελο και τις μελιστάλαχτες προσφωνήσεις. Η μοναξιά και τα αδιέξοδα στην αποκορύφωσή τους. Η επιστροφή στις εθιμικές πρακτικές δεν είναι μια νοσταλγική στροφή. Είναι η αναζήτηση υποστήριξης για το παρόν. Για τη διαχείριση προβλημάτων.

Ενα παράδειγμα είναι και το μαρτίτσι. Δυο νήματα, κόκκινο κι άσπρο, που δένονται στον καρπό. Φοριέται από την αρχή ώς το τέλος Μαρτίου. Είναι ένας μήνας αλλαγών αλλά και αβεβαιότητας. Η παροιμία «Μάρτης, γδάρτης, παλουκοκαύτης» καταγράφει την απρόβλεπτη συμπεριφορά του. Οι καιρικές συνθήκες έχουν μεγάλες διακυμάνσεις. Ο ήλιος γίνεται απειλητικός. Οι παλιότεροι προσέφευγαν στη δημιουργία ενός κύκλου που θα τους προστάτευε από τη ρευστότητα των συνθηκών.

Μπορεί ένα μαρτίτσι να προστατεύσει τον σύγχρονο άνθρωπο; Ασφαλώς όχι. Δεν ζούμε σε καιρούς που όλα τα φορτώνουμε σε κάποια μυστηριακή δύναμη. Μπορεί όμως να μαλακώσει την ψυχή του, να περιορίσει την αλαζονεία της ανωτερότητας του τεχνοπολιτισμού μας. Να νιώσει πως είναι ένας κρίκος μιας οικογενειακής, εθνικής και πανανθρώπινης ιστορίας. Να του αυξήσει την αυτογνωσία.

Χθες το πρωί φόρεσα το μαρτίτσι μου. Γιατί θυμάμαι. Δεν είμαι μόνος.

 

Ευάγγελος Αυδίκος

Πηγή: efsyn.gr