Ο αντισυμβατικός και ρεαλιστής Φραγκίσκος

Το σκίτσο είναι του Πέτρου Ζερβού

Ο Αργεντινός άγιος πατέρας των καθολικών συνεχίζει να χαράσσει μια δική του, ξεχωριστή πορεία και να καταρρίπτει τα αιώνια στεγανά του Βατικανού ● Το πρόσφατο ταξίδι του στο Ιράκ και η συνάντησή του με τον Αλι αλ Σιστάνι, ηγέτη των σιιτών, ήταν μια ιδιαίτερα τολμηρή κίνηση που ενώνει δύο κόσμους.

Φραγκίσκος ο αντισυμβατικός, ο Πάπας της ουσίας και της αμεσότητας. Οκτώ χρόνια μετά την εκλογή του και λίγες ημέρες μετά την ολοκλήρωση του ιστορικού ταξιδιού του στο Ιράκ, ο Ποντίφικας, «που ήρθε από την άλλη άκρη του κόσμου», συνεχίζει να ακολουθεί τον δικό του δρόμο. Παρά τις όποιες δυσκολίες και αντιστάσεις.

Η λέξη-κλειδί είναι «διάλογος». Αυτή χρησιμοποίησε, στο Ιράκ, πριν από μόλις μία εβδομάδα, στη συνάντησή του με τον θρησκευτικό ηγέτη των σιιτών, τον μεγάλο αγιατολάχ Αλι αλ Σιστάνι, αλλά και με τους εκπροσώπους όλων των άλλων θρησκειών. Μέσω του διαλόγου και της ανθρώπινης επαφής, ζήτησε από τους Ιρακινούς να υπερασπιστούν τις θρησκευτικές μειονότητες και να αποκηρύξουν κάθε μορφή βίας. Πολλοί, βέβαια, υπογράμμισαν ότι πλέον είναι μάλλον αργά, διότι η παρουσία των χριστιανών στη χώρα αυτή έχει μειωθεί δραματικά και είναι σχεδόν αδύνατον να γίνει μια νέα αρχή, ξεχνώντας τα τερατώδη εγκλήματα του «Ισλαμικού κράτους».

Μπορεί να έχουν δίκιο. Αλλά ο Ποντίφικας αυτός δεν είχε άλλη εναλλακτική. Διότι πιστεύει ότι η μυϊκή αντιπαράθεση με άλλες θρησκείες (και κυρίως με το Ισλάμ) μπορεί να οδηγήσει μόνο σε νέες εντάσεις και συγκρούσεις και ότι ο λόγος διαθέτει ακόμη ουσιαστικό ρόλο και ισχύ.

Στο «σπίτι του», ο Φραγκίσκος έχει επιλέξει να τοποθετήσει απλούς κληρικούς της εμπιστοσύνης του σε θέσεις-κλειδιά, εντός και εκτός Βατικανού. Τελευταίο παράδειγμα, η απόφαση να ορίσει καρδινάλιο τον απλό φραγκισκανό καλόγερο Μάουρο Γκαμπέτι, ο οποίος εδώ και χρόνια είναι υπεύθυνος της βασιλικής εκκλησίας της Ασίζης. Υπάρχουν σχολιαστές (και στο εσωτερικό της ιταλικής δημόσιας τηλεόρασης Rai), oι οποίοι, σε συζητήσεις off the record, τον κατηγορούν για «ανεύθυνη, ναΐφ διοίκηση, η οποία γκρεμίζει την ίδια την έννοια της ιεραρχίας». Θεωρούν ότι οι καθολικές επισκοπές, σχεδόν σε όλη την Ιταλία, πριν από την εκλογή του Φραγκίσκου λειτουργούσαν πολύ πιο αποτελεσματικά.

Το σημείο, όμως, το οποίο δεν θίγουν οι αναλυτές αυτοί είναι ότι ο Αργεντινός Πάπας προτιμά να ρίξει το βάρος στην εκκλησία των πιστών, στο ποίμνιό του (μόλις εξελέγη, παρουσιάστηκε στο πλήθος ως «επίσκοπος Ρώμης») και όχι στον κλειστό κύκλο των υψηλόβαθμων όσο και ισχυρών κληρικών.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι παρά το χαμηλό προφίλ του, καλά πληροφορημένες πηγές υποστηρίζουν πως προσπαθεί να ορίσει, με στοχευμένες επιλογές, νέους καρδινάλιους, ώστε να διαμορφώσει ένα κατάλληλο κλίμα. Ενα κλίμα, το οποίο να οδηγήσει -μετά τον θάνατό του- στην εκλογή ενός διαδόχου που να συνεχίσει το έργο του, με προοδευτική, πάντα, κατεύθυνση. Αν θεωρήσουμε, βέβαια, ότι μέσα στην Εκκλησία μπορεί να γίνει αναφορά σε συντηρητικές και προοδευτικές κατευθύνσεις, σαν να μιλάμε για κομματικά ρεύματα και διακηρύξεις.

Θα ήταν πιο σωστό να μιλήσουμε, ίσως, για χριστιανικό τρόπο ζωής, έτσι όπως τον εννοεί ο Φραγκίσκος. Με λόγια και πράξεις που δεν θέλουν να αποκλείσουν, αλλά να εντάξουν και να στηρίξουν, κατά το δυνατόν, τους μέχρι τώρα περιθωριοποιημένους. Από τις ιερόδουλες μέχρι τους ομοφυλόφιλους, από τους μετανάστες μέχρι τους ψυχικά νοσούντες. «Ο Κύριος θα μας ζητήσει να λογοδοτήσουμε για τους τόσους μετανάστες που χάνουν τη ζωή τους», τονίζει με έμφαση ο άγιος πατέρας των Ρωμαιοκαθολικών. Και σίγουρα δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαίο ότι έως τώρα, δεν θέλησε ποτέ να συναντήσει τον γραμματέα της Λέγκας, τον Ματέο Σαλβίνι.

Οσο για τους ομοφυλόφιλους, φτάνει ένα απλό παράδειγμα: στην Ιταλία μόλις ολοκληρώθηκε το προβεβλημένο Φεστιβάλ Τραγουδιού του Σαν Ρέμο, το οποίο κέρδισε φέτος ένα γνωστό συγκρότημα εικοσάρηδων, οι Maneskin. Με τις εμφανίσεις τους, διεκδικούν και κάνουν πράξη το δικαίωμα στην απόλυτη σεξουαλική ελευθερία, όσο και σε μια «ρευστή», όχι αυστηρά προκαθορισμένη σεξουαλικότητα. Σε άλλες εποχές, το μισό Βατικανό θα είχε επαναστατήσει. Τώρα, αντέδρασε, με ανακοίνωση μισής σελίδας, μόνον ο επίσκοπος του Σαν Ρέμο.

Ο «επίσκοπος της Ρώμης», πάντως, γνωρίζει καλά ότι όλες αυτές οι προσπάθειές του μπορεί να μην οδηγήσουν σε μια ιστορική, μόνιμη, ξεκάθαρη «στροφή» της Καθολικής Εκκλησίας. Και για τον λόγο αυτό ίσως, πρόσφατα δήλωσε ότι δεν αποκλείει να παραιτηθεί πριν από τη φυσική λήξη της θητείας του, πριν ολοκληρωθεί η επίγεια εμπειρία του. Οπως αποφάσισε να κάνει, δηλαδή, και ο προκάτοχός του, ο Πάπας Βενέδικτος. «Δεν φοβάμαι τον θάνατο και πιστεύω ότι θα πεθάνω στη Ρώμη, ως Πάπας ή ως επίτιμος Ποντίφικας», τόνισε χαρακτηριστικά σε συνέντευξή του στην αργεντίνικη εφημερίδα La Nacion.

Ερμηνεύοντας τη δήλωσή του αυτή, θα μπορούσε να προσθέσει κάποιος ότι ο Φραγκίσκος θέλει να συνεχίσει να χαράσσει την αντισυμβατική πορεία του, να προσφέρει τη «χριστιανική μαρτυρία του», ει δυνατόν, μέχρι την τελευταία ημέρα της ζωής του. Αλλά ότι, την ίδια στιγμή, ξέρει καλά πως τίποτα δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένο και προβλέψιμο. Ούτε για τον ίδιο τον Πάπα.

Γιατί τον επιλέξαμε

Με το πρόσφατο ταξίδι του στο Ιράκ και τη συνάντησή του με τον ηγέτη των σιιτών, αλλά και με τη συνολική, συγκριτικά προοδευτική στάση του σε σειρά «καυτών» κοινωνικών θεμάτων, ο πρώτος Λατινοαμερικανός Ποντίφικας μας θύμισε ξανά ότι θρησκεία δεν σημαίνει απαραίτητα μισαλλοδοξία.

 

Θεόδωρος Ανδρεάδης-Συγγελάκης

Πηγή: efsyn.gr