Κυβερνητικές αλχημείες με τις ΜΕΘ

Πάνω από το 75%-80% των θανάτων από COVID-19 στο δεύτερο κύμα της πανδημίας υπολογίζεται ότι συνέβησαν εκτός των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας ● Παρά το γεγονός ότι ο ΕΟΔΥ δίνει στοιχεία για τη γεωγραφική κατανομή των νέων κρουσμάτων, δεν δημοσιεύει αναλυτικά στοιχεία για τους θανάτους από την πανδημία, ούτε για τον πραγματικό αριθμό των διαθέσιμων ΜΕΘ, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Ουραγός είναι πανευρωπαϊκά η Ελλάδα στην παροχή ανοιχτών δημόσιων δεδομένων για την αντιμετώπιση της πανδημίας ως προς την ετοιμότητα του ΕΣΥ, την επιδημιολογική επιτήρηση και τους εμβολιασμούς. Σε αντίθεση με την πλειονότητα των ευρωπαϊκών χωρών, των οποίων η «Eφ.Συν.» αναζήτησε και βρήκε τα αντίστοιχα δημόσια αναρτημένα δεδομένα σε εθνικούς και ευρωπαϊκούς φορείς, όπως το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC), η Ελλάδα παρουσιάζει ουσιαστικές ελλείψεις στον τρόπο καταγραφής και κυρίως δημοσιοποίησης των στοιχείων. Συνοψίζουμε τις σημαντικότερες.

1. To υπουργείο Υγείας και ο ΕΟΔΥ δεν παρέχουν τα διαθέσιμα στοιχεία για τη νοσηλευτική κίνηση, όπως συμβαίνει στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Δεν παρουσιάζεται πουθενά ο αναλυτικός αριθμός του συνόλου των νοσηλευομένων στο ΕΣΥ, του συνόλου των νοσηλευομένων με Covid, του αριθμού όσων εξήλθαν από το νοσοκομείο λόγω Covid και όσων εξήλθαν λόγω άλλων εισαγωγών (συνολικός αριθμός εξαγωγών, συνολικός αριθμός εισαγωγών, αριθμός εισαγωγών και εξιτηρίων ανά ημέρα, εβδομάδα κ.λπ.)

2. Δεν υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία για τον πραγματικό αριθμό νοσηλευομένων σε ΜΕΘ, αλλά ενημερωνόμαστε μόνο για τον αριθμό των διασωληνωμένων, που δεν ταυτίζεται με τον πρώτο. Και βέβαια δεν μαθαίνουμε το πραγματικό ποσοστό θνητότητας στις ΜΕΘ.

3. Παρά το γεγονός ότι ο ΕΟΔΥ δίνει στοιχεία για τη γεωγραφική κατανομή των νέων κρουσμάτων, δεν δημοσιεύει αναλυτικά στοιχεία για τους θανάτους από την πανδημία, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην υπόλοιπη Ευρώπη

4. Δεν γνωρίζουμε ως πολίτες, ακόμα, τον αριθμό των ενεργών κρουσμάτων και πόσα εξ αυτών θα έπρεπε να βρίσκονται σε κατ’ οίκον νοσηλεία, τη γεωγραφική κατανομή των διαγνωστικών ελέγχων, τον αριθμό των ασθενών που νοσηλεύονται κατ’ οίκον, όπως και τον δείκτη θετικότητας ανά περιοχή, ενώ το Rt εμφανίστηκε κάποια στιγμή στην ενημέρωση για να εξαφανιστεί εκ νέου.

5. Και βέβαια, πάνω από όλα, η κυβέρνηση δεν δίνει αναλυτικά επικαιροποιημένα στοιχεία για τον πραγματικό αριθμό των διαθέσιμων ΜΕΘ τόσο για Covid όσο και για οποιαδήποτε άλλη ασθένεια. Αυτό που ακούμε είναι μόνο γενικόλογες αναφορές με σκόρπια νούμερα, είτε από τους αρμόδιους υπουργούς και υφυπουργούς είτε και από τον ίδιο τον πρωθυπουργό.

Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι παρέλαβε 557 κλίνες ΜΕΘ και τις έκανε περίπου 1.250. Το νούμερο είναι απολύτως αποπροσανατολιστικό και δεν βγαίνει, με όποιον τρόπο κι αν το υπολογίσουμε βάσει των καθημερινών επίσημων στοιχείων που παρέχει η ίδια η κυβέρνηση.

Στις πρώτες μέρες του Δεκεμβρίου, στην κορύφωση του δεύτερου κύματος, ο ίδιος ο υπουργός Υγείας αλλά και ο πρωθυπουργός ανέφεραν σε διαφορετικές χρονικές στιγμές ότι περίπου το 80%-83% των ΜΕΘ (δεν είπαν ΜΕΘ COVID, αλλά ΜΕΘ) είναι γεμάτο, σε ημέρες όπου είχαμε 585-610 διασωληνωμένους.

Για παράδειγμα, στις 9 Δεκεμβρίου ο Β. Κικίλιας κάνει λόγο για 83% ποσοστό πληρότητας σε ΜΕΘ στην επικράτεια (και για 91% στη Θεσ/κη). Την ίδια μέρα ήταν διασωληνωμένοι 587 ασθενείς λόγω Covid. Με απλή αναγωγή προκύπτει ότι η δυνατότητα του ΕΣΥ εκείνη τη στιγμή ήταν μόλις 707 ΜΕΘ πανελλαδικά. Ο κ. Μητσοτάκης επιμένει ακόμα να αναφέρεται σε 1.200-1.300 ΜΕΘ στο εθνικό σύστημα.

Αξίζει να σημειωθεί πως και στην κορύφωση του δεύτερου κύματος η πληρότητα σε ΜΕΘ επιπεδώθηκε –τυχαία;– γύρω στις 600 κλίνες ΜΕΘ. Ενώ τα κρούσματα αυξάνονταν και οι κλινικές γέμιζαν, ο αριθμός των νέων διασωληνώσεων μετά τις 18 Νοέμβρη πέφτει. Το ίδιο διάστημα πολλές δεκάδες άτομα πέθαιναν καθημερινά.

Σημειώνεται πως τον περασμένο Μάρτιο το διεθνές ενημερωτικό μέσο «Politico» (25.3.2020, Charting Europe’s capacity to deal with the coronavirus crisis) συνέκρινε τις τότε δυνατότητες των εθνικών συστημάτων υγείας ως προς τον αριθμό των διαθέσιμων ΜΕΘ αναλογικά με τον πληθυσμό τους, τοποθετώντας την Ελλάδα μόλις στην τρίτη θέση από το τέλος ανάμεσα σε 32 ευρωπαϊκές χώρες. Κατά... σύμπτωση και το «Politico» ανέφερε τότε πως η Ελλάδα έχει δυνατότητα 6 κλινών ΜΕΘ ανά 100 χιλιάδες κατοίκους, δηλαδή κάτι παραπάνω από 650 ΜΕΘ συνολικά για τον πληθυσμό της χώρας.

O αριθμός των διαθέσιμων ΜΕΘ, των ΜΕΘ-Covid, της θνητότητας μέσα σε μονάδες εντατικής θεραπείας είναι ορισμένα μόνο από τα κρίσιμα δεδομένα της επιδημιολογικής επιτήρησης που θα έπρεπε να είναι ανοιχτά, δημόσια και προσβάσιμα σε όλους. Στις 19 Νοεμβρίου 2020, η δημοσιογραφική ομάδα του Μεσογειακού Ινστιτούτου Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR) απέστειλε επίσημο αίτημα κατάθεσης εγγράφων προς το υπουργείο Υγείας, τον ΕΟΔΥ και την Πολιτική Προστασία, επικαλούμενη την ανάγκη επαρκούς πληροφόρησης του κοινού, βάσει του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος πρόσβασης στα δημόσια έγγραφα (Σ. 5Α), τη συνταγματική αρχή της διαφάνειας που απορρέει από την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας, τον Ν. 3448/2006 και το ΠΔ 28/2015 (Κωδικοποίηση διατάξεων για την πρόσβαση σε δημόσια έγγραφα και στοιχεία) αλλά και τον Ν4727/2020. Μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει καμία επίσημη απάντηση.

Θάνατοι εκτός ΜΕΘ

Σε αυτό το δεύτερο κύμα της πανδημίας –παρότι η κυβέρνηση δεν παρέχει τα πλήρη στοιχεία– είναι σχεδόν σίγουρο πως πάνω από το 75%-80% των θανάτων πραγματοποιείται εκτός ΜΕΘ.

«Από την αρχή της πανδημίας, κανένας συμπολίτης μας που χρειάστηκε να νοσηλευτεί σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας δεν έμεινε εκτός μονάδας» απάντησε την προηγούμενη εβδομάδα ο καθ’ ύλην αρμόδιος αναπληρωτής υπουργός Υγείας Βασίλης Κοντοζαμάνης. Είναι όμως έτσι;

Στις αρχές Νοεμβρίου η εφημερίδα «Τα Νέα» παρουσιάζει έγγραφο σύμφωνα με το οποίο οι μισοί θάνατοι (τότε) δεν σημειώνονται στις ΜΕΘ αλλά στις απλές κλίνες Covid-19 των νοσοκομείων. Κανείς άραγε από αυτούς δεν χρειαζόταν διασωλήνωση; Επρόκειτο για έγγραφο των αρμόδιων κρατικών λειτουργών για την πορεία της πανδημίας στη χώρα μας το διάστημα 19-25 Οκτωβρίου, σύμφωνα με το οποίο, σε αυτές τις κλίνες –απλής νοσηλείας– καταλήγουν κυρίως ηλικιωμένοι –άνω των 80 ετών– παρότι η υγεία τους επιδεινωνόταν δραματικά από τον φονικό ιό.

Στις 23 Νοεμβρίου 2020, μιλώντας στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων της ΕΡΤ, η καθηγήτρια Α. Κοτανίδου, πρόεδρος της εταιρείας εντατικολόγων, παραδέχθηκε ότι πολλοί δεν πεθαίνουν στις ΜΕΘ αλλά σε απλά κρεβάτια γιατί απλά δεν προλαβαίνουν να πάνε εκεί. Πράγματι, το επόμενο διάστημα στη Βόρεια Ελλάδα πολλοί άνθρωποι που χρειάστηκαν ΜΕΘ δεν πρόλαβαν να πάνε στη Θεσσαλονίκη και πέθαναν στα επαρχιακά νοσοκομεία που δεν έχουν κλίνες ΜΕΘ.

Ο ΕΟΔΥ δεν δημοσιοποιεί τον αριθμό των θανάτων στις ΜΕΘ. Ωστόσο, η αναγωγή των στοιχείων που ανακοινώνει –αριθμός νεκρών, διασωληνωμένων και όσων εξήλθαν από τις ΜΕΘ– σε συνάρτηση με το ποσοστό θνησιμότητας των ασθενών με COVID στις ΜΕΘ οδηγεί σε συμπεράσματα.

Με τα τελευταία στοιχεία, της Τρίτης 12 Ιανουαρίου, το σύνολο των θανάτων στη χώρα από κορονοϊό ήταν 5.329, οι διασωληνωμένοι 337, ενώ 977 έχουν εξέλθει από τις ΜΕΘ. Με αναγωγή αυτών των στοιχείων και με βάση τη μέση θνησιμότητα στις εντατικές μονάδες (η οποία σύμφωνα με προφορικές αναφορές της Επιτροπής των λοιμωξιολόγων και του υπουργείου είναι λίγο μικρότερη του 50%), προκύπτει πως οι άνθρωποι που κατέληξαν στις ΜΕΘ είναι περίπου 980, δηλαδή όσοι και αυτοί που εξήλθαν από αυτές υγιείς. Ο αριθμός αντιστοιχεί στο 18,3% των θανάτων, που σημαίνει πως περίπου 81,7% των θανόντων είτε δεν πέρασαν ποτέ είτε πέθαναν εκτός ΜΕΘ.

Oι θάνατοι εκτός ΜΕΘ, βάσει πληροφοριών αφού δεν υπάρχει επίσημη ενημέρωση, δεν κατανέμονται βέβαια αναλογικά στη χώρα. Για παράδειγμα, στο κατά τεκμήριο κορυφαίο νοσοκομείο αναφοράς για τον Covid, το «Σωτηρία», μέχρι σήμερα έχουν σημειωθεί πολύ λίγοι θάνατοι εκτός ΜΕΘ. Η εξήγηση είναι σχετικά απλή: το «Σωτηρία» έχει αυτή τη στιγμή περίπου 100 κλίνες ΜΕΘ, αλλά το κυριότερο είναι ότι διαθέτει τεράστια εμπειρία, εξειδικευμένο σε πνευμονολογικές παθήσεις προσωπικό, έχει εντατικολόγους (παρότι πιέστηκε πολύ και παραμένει υποστελεχωμένο) και προετοιμάστηκε πιο γρήγορα σε σχέση με αυτό που ερχόταν.

Ελάχιστα νοσοκομεία ήταν οργανωμένα, όπως παραδέχθηκε τον περασμένο Μάρτιο ο υπουργός Υγείας, για να αντέξουν μεγάλη πίεση (Αλεξανδρούπολη, ΑΧΕΠΑ, Σωτηρία, Ευαγγελισμός, Ρίο, Ηράκλειο). Τα μικρά επαρχιακά νοσοκομεία έχουν ελλείψεις παθολόγων, πνευμονολόγων και εντατικολόγων, χωρίς τους οποίους ήταν εξαιρετικά δύσκολη η αντιμετώπιση του δεύτερου κύματος. Οσο για τη Θεσσαλονίκη, εκεί τα νοσοκομεία γονάτισαν.

Και αυτά συμβαίνουν ενώ σε πολλά νοσοκομεία υιοθετήθηκε πολιτική επιθετικών εξιτηρίων και δεν περίμεναν τους ασθενείς να αρνητικοποιηθούν. Συγγενής θανόντος από κορονοϊό περιγράφει στην «Εφ.Συν.» πως το συγγενικό του πρόσωπο, 79 χρόνων, χωρίς όμως υποκείμενα νοσήματα, έχασε τελικά τη μάχη σε μεγάλο νοσοκομείο της Θεσσαλονίκης ουσιαστικά εξαιτίας έλλειψης οξυγόνου καθώς είχε αποσωληνωθεί. Δεν είναι, δυστυχώς, το μόνο παράδειγμα.

Οπως ανέφερε η ιστοσελίδα iatronet, στο νοσοκομείο Σερρών, σε ένα σύνολο 215 θανάτων από κορονοϊό, οι 30 καταγράφηκαν στη ΜΕΘ (14%). Στην Κατερίνη, με στοιχεία του τέλους Δεκεμβρίου, από τους 160 καταγεγραμμένους θανάτους, οι 18 μόνο αφορούσαν την εντατική μονάδα του νοσοκομείου (11,3%).

Στη Δράμα, με 140 καταγεγραμμένους θανάτους μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου, σύμφωνα με εκτιμήσεις, ο αριθμός των θανάτων στη ΜΕΘ δεν ξεπερνά τους 20, ενώ στο Κιλκίς είχαν καταγραφεί 76 θάνατοι την ίδια περίοδο εκτός ΜΕΘ. Ακόμα και αν υπάρχει ο εξοπλισμός, σε αρκετές κλινικές Covid-19 της Βόρειας Ελλάδας δουλεύει μόλις ένας επιμελητής γιατρός και ένας ειδικευόμενος (που κάνει περίπου 10 εφημερίες τον μήνα) για 40 κρεβάτια. Σημειώνεται εδώ πάντως πως η εισαγωγή σε ΜΕΘ δεν αποτελεί πανάκεια, καθώς υπάρχουν περιπτώσεις που η εισαγωγή μπορεί να λειτουργήσει ακόμα και επιβαρυντικά για κάποιον ασθενή, ωστόσο πρόκειται, όπως εξηγούν γιατροί, για μειοψηφία.

Απέναντι σε όλα αυτά ο Β. Κοντοζαμάνης, σχετικά με τους θανάτους εκτός ΜΕΘ, εμμέσως παραδέχτηκε πως ισχύουν («συμβαίνει και σε άλλες χώρες»), απέφυγε να δώσει συγκεκριμένα στοιχεία και ισχυρίστηκε πως αυτό «οφείλεται στις αποφάσεις των ιατρών»! Είναι επομένως υπεύθυνος ο ιατρικός κόσμος για την τραγωδία των νεκρών που δεν είχαν καν τη δυνατότητα να διασωληνωθούν, όπως αφήνει να εννοηθεί η κυβέρνηση; Η βαθιά αυτή προσβλητική «κατηγορία» προς το υγειονομικό προσωπικό δεν έμεινε αναπάντητη από τους συνδικαλιστικούς φορείς των γιατρών και των νοσηλευτών τις τελευταίες μέρες.

Μεγάλα λόγια αρίστων

Είναι νωπή η περίφημη ρήση του υπουργού Επικρατείας Γεραπετρίτη πως «προφανώς θα θέλαμε να είχαμε και 2.000 και 3.000 και 5.000 ΜΕΘ», αλλά «αν είχαμε 5.000 ΜΕΘ, θα είχαμε και περισσότερους νεκρούς». Το επιχείρημα φυσικά στερείται λογικής και σοβαρότητας. Εκτός αν με τις 650 κλίνες ΜΕΘ η κυβέρνηση έχει βρει με έναν μαγικό αλγόριθμο τη βέλτιστη λύση.

Αλλη ρήση που η κυβέρνηση θα ήθελε να ξεχαστεί είναι του Στέλιου Πέτσα (Σεπτέμβριος 2020): «Αν είχαμε ακούσει τον ΣΥΡΙΖΑ για τις ΜΕΘ, θα είχαμε πετάξει δεκάδες εκατομμύρια». Και δεν τα πέταξαν...

Κώστας Ζαφειρόπουλος

Πηγή: efsyn.gr