Πώς ξεκίνησαν τα Χριστούγεννα;
Τα μέσα του χειμώνα και το χειμερινό ηλιοστάσιο υπήρξαν διαχρονικά στην ιστορία της ανθρωπότητας μια εορταστική περίοδος σε όλο τον κόσμο. Αιώνες πριν από την «άφιξη» του Ιησού, οι Ευρωπαίοι γιόρταζαν το φως και τη γέννηση του στις πιο σκοτεινές μέρες του χειμώνα, τη νίκη του ενάντι στο σκοτάδι. Πολλοί λαοί ήταν χαρούμενοι κατά τη διάρκεια του χειμερινού ηλιοστάσιου, όταν ο χειμώνας «έμενε» πίσω τους και θα έρχονταν μεγαλύτερες ημέρες με πιο πολλές ώρες ηλιοφάνειας.
Ενδειτικά, στη Σκανδιναβία, οι αρχαίοι Νορβηγοί γιόρταζαν το Yule από τις 21 Δεκεμβρίου, στο χειμερινό ηλιοστάσιο, μέχρι τον Ιανουάριο. Σε αναγνώριση της επιστροφής του ήλιου, οι πατέρες και οι γιοι θα έφερναν στο σπίτι τους μεγάλους κορμούς, τους οποίους θα έκαιγαν. Οι άνθρωποι θα γιορτάζουν μέχρι να καεί το κούτσουρο, που θα μπορούσε να διαρκέσει έως και 12 ημέρες. Οι αρχαίοι Νορβηγοί πίστευαν ότι κάθε σπίθα από τη φωτιά αντιπροσώπευε έναν νέο χοίρο ή μόσχο που θα γεννηθεί κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους.
Το τέλος Δεκεμβρίου ήταν μια τέλεια στιγμή για εορτασμό στις περισσότερες περιοχές της Ευρώπης. Την εποχή εκείνη, τα περισσότερα βοοειδή σφαγιάζονταν, οπότε δεν θα έπρεπε να τρέφονται κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Για πολλούς, ήταν η μόνη εποχή του χρόνου, που υπήρχε προσφορά νωπού κρέατος. Επιπλέον, τα περισσότερα κρασιά και οι μπύρες που γίνονταν κατά τη διάρκεια του έτους τελικά ζυμώνονταν και ήταν έτοιμα για κατανάλωση.
Στη Γερμανία, οι άνθρωποι τιμούσαν τον παγανιστή θεό Οντεν κατά τις χειμερινές διακοπές. Οι Γερμανοί τρομοκρατήθηκαν από τον Όντεν, καθώς πίστευαν ότι έκανε νυκτερινές πτήσεις στον ουρανό για να παρατηρήσει τον λαό του και στη συνέχεια να αποφασίσει ποιος θα ευημερήσει ή θα είναι χαμένος. Λόγω της παρουσίας του, πολλοί άνθρωποι επέλεγαν να μείνουν μέσα.
Επίσης τα γενέθλια του θεού Μίθρα - μια δημοφιλή θεότητα του Ινδοϊρανικού πάνθεου - εορτάζονταν αμέσως μετά το χειμερινό ηλιοστάσιο και συγκεκριμένα στις 25 Δεκεμβρίου. Σύμφωνα με τη θρησκευτική παράδοση και τους μύθους του Ζωροαστρικού κόσμου ο Μίθρας γεννήθηκε από παρθένο στις 25 Δεκέμβρη. Ο μιθραϊσμός έμοιαζε με τον χριστιανισμό σε πολλές πτυχές, για παράδειγμα, στα ιδανικά της ταπεινότητας και της αδελφικής αγάπης, στο βάφτισμα, στο τελετουργικό της κοινωνίας, στη χρήση άγιου νερού, τη λατρεία των ποιμένων που ήταν παρόντες στη γέννηση του Μίθρα, την υιοθέτηση της Κυριακής και της 25ης Δεκεμβρίου (ημέρας γενεθλίων του Μίθρα) ως άγιων ημερών, και στα δόγματα της αθανασίας της ψυχής, της τελικής κρίσης και της ανάστασης. Οι ομοιότητες κατέστησαν δυνατή την εύκολη μεταστροφή των οπαδών του στη χριστιανική πίστη.
Στη Ρώμη, όπου οι χειμώνες δεν ήταν τόσο σκληροί όσο εκείνοι στο βορρά, γιόρταζαν τη Saturnalia - μια γιορτή προς τιμή του Κρόνου, του θεού της γεωργίας. Άρχιζε την εβδομάδα που οδηγούσε στο χειμερινό ηλιοστάσιο και συνεχίζονταν για ένα ολόκληρο μήνα. Τα φαγητά και τα ποτά ήταν άφθονα και κυριαρχούσε ένα κλίμα γιορτής, ενώ υπήρχαν ανακατατάξεις στις κοινωνικές τάξεις. Για ένα μήνα, οι δούλοι, εν είδει παιχνιδιού, αντάλλασσαν ρόλους με τους κυρίους τους, ενώ δεν επιτρεπόταν η τιμωρία τους. Οι ρόλοι αντιστρέφονταν εν γένει, οι επιχειρήσεις και τα σχολεία έκλειναν έτσι ώστε όλοι να μπορούν να συμμετάσχουν στη διασκέδαση. Ο κόσμος ξεφάντωνε με πανηγύρια, οινοποσίες, συμπόσια, θεατρικές παραστάσεις και κάθε λογής δρώμενα και θεάματα.
Γεννήθηκε ο Ιησούς την ημέρα των Χριστουγέννων;
Στα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού, το Πάσχα ήταν η κύρια γιορτή. Η γέννηση του Ιησού δεν γιορταζόταν. Μόνο τον 4ο αιώνα, η εκκλησία αποφάσισε να δημιουργήσει μια γιορτή για τη γέννηση του Ιησού ως ημέρα διακοπών. Η Βίβλος δεν αναφέρει την ημερομηνία για τη γέννησή του (γεγονός στο οποίο βασίστηκαν αργότερα οι Πουριτανοί για να αρνηθούν τη νομιμότητα της γιορτής). Αν και κάποια στοιχεία δείχνουν ότι η γέννησή του μπορεί να είχε συμβεί την άνοιξη (η παρουσία των βοσκών με τα μικρά προβατάκια μάλλον δεν παραπέμπει σε χειμώνα), ο Πάπας Ιούλιος επέλεξε την 25η Δεκεμβρίου, σε μια προσπάθεια να «καπελώσει», να υιοθετήσει και εν τέλει να απορροφήσει τις παραδόσεις των παγανιστικών θρησκειών. Πρώτα ονομάστηκε Γιορτή της Γεννήσεως, και το πλαίσιο είναι το ίδιο: Η γέννηση του φωτός, που λυτρώνει τους ανθρώπους από το σκοτάδι. Το έθιμο του εορτασμού των Χριστουγέννων εξαπλώθηκε στην Αίγυπτο τον 5ο αιώνα και στην Αγγλία μέχρι τα τέλη του 6ου αιώνα.
Μέχρι το τέλος του 8ου αιώνα, ο εορτασμός των Χριστουγέννων είχε εξαπλωθεί μέχρι τη Σκανδιναβία. Σήμερα, στις ελληνικές και ρωσικές ορθόδοξες εκκλησίες, τα Χριστούγεννα γιορτάζονται 13 έως 14 ημέρες μετά την 25η Δεκέμβρη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι δυτικές εκκλησίες χρησιμοποιούν το Γρηγοριανό Ημερολόγιο, ενώ οι Ανατολικές Εκκλησίες χρησιμοποιούν το Ιουλιανό Ημερολόγιο, το οποίο είναι 13 έως 14 ημέρες πίσω από το Γρηγοριανό Ημερολόγιο. Τόσο οι δυτικές όσο και οι ανατολικές εκκλησίες γιορτάζουν τα Θεοφάνεια ή την Ημέρα των Τριών Βασιλέων 12 ημέρες μετά τα δικά τους Χριστούγεννα.
Κρατώντας τα Χριστούγεννα την ίδια ημερομηνία με τις παραδοσιακές γιορτές του χειμωνιάτικου ηλιοστασίου, οι ηγέτες των εκκλησιών αύξησαν τις πιθανότητες οι πολίτες να αγκαλιάσουν τα Χριστούγεννα και να ξεχάσουν τις παλιές παγανιστικές γιορτές. Μέσω αυτή της τακτικής, που ακολουθείται σχεδόν σε όλες τις θρησκευτικές εορτές, η εκκλησία επιδίωκε την εξάπλωση του Χριστιανισμού ως επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας.
Από τον Μεσαίωνα ο Χριστιανισμός είχε, ως επί το πλείστον, αντικαταστήσει την παγανιστική θρησκεία. Τα Χριστούγεννα, οι πιστοί παρακολούθησαν εκκλησία και στη συνέχεια γιορτάζονταν σε μια μεθυσμένη ατμόσφαιρα καρναβαλιού. Οι φτωχοί πηγαίνουν στα σπίτια των πλουσίων και ζητούν την καλύτερη τροφή και ποτό τους. Αν οι ιδιοκτήτες δεν καταφέρουν να συμμορφωθούν, οι επισκέπτες τους πιθανότατα θα τους τρομοκρατούσαν με αταξίες. Τα Χριστούγεννα έγιναν η εποχή του χρόνου, όταν οι ανώτερες τάξεις μπορούσαν να αποπληρώσουν το πραγματικό ή φανταστικό «χρέος» τους στην κοινωνία, διασκεδάζοντας τους λιγότερο τυχερούς πολίτες.
Όταν τα Χριστούγεννα ακυρώθηκαν
Στις αρχές του 17ου αιώνα, ένα κύμα θρησκευτικής μεταρρύθμισης άλλαξε τον τρόπο που γιορτάζονταν τα Χριστούγεννα στην Ευρώπη. Όταν ο Oliver Cromwell και οι δυνάμεις του Πουριτανισμού ανέλαβαν την Αγγλία το 1645, δεσμεύθηκαν να απαλλάξουν την Αγγλία από την παρακμή και, στο πλαίσιο της προσπάθειάς τους, να ακυρώσουν τα Χριστούγεννα. Με λαϊκή απαίτηση, ο Κάρολος Β 'αποκαταστάθηκε στο θρόνο και, μαζί του, ήρθε η επιστροφή των «λαϊκών» διακοπών.
Οι προσκυνητές, Άγγλοι που πήγαν στην Αμερική το 1620, ήταν ακόμη περισσότερο ορθόδοξοι στις πουριτανικές τους πεποιθήσεις από ό, τι ο Cromwell. Ως αποτέλεσμα, τα Χριστούγεννα δεν ήταν διακοπές στις αρχές στην Αμερική. Από το 1659 έως το 1681, ο εορτασμός των Χριστουγέννων ήταν στην πραγματικότητα παράνομος στη Βοστώνη κι όποιος εκδήλωνε το πνεύμα των Χριστουγέννων, του επιβαλλόταν πρόστιμο. Οι Αμερικάνοι αρχίζουν να αγκαλιάζουν τα Χριστούγεννα ξανά το 19ο αιώνα, αλλάζοντάς τα από μια κακή καρναβαλική διακοπή σε μια οικογενειακή ημέρα ειρήνης και νοσταλγίας.
Ποιος «ανακάλυψε» τον Άγιο Βασίλη;
Ο θρύλος του Άγιου Βασίλη μπορεί να ανιχνευθεί πίσω σε έναν μοναχό που ονομάζεται Άγιος Νικόλαος ο οποίος γεννήθηκε στην Τουρκία γύρω στο 280 μ.Χ. Ο Άγιος Νικόλαος κληρονόμησε πολλά χρήματα και ταξίδεψε στην ύπαιθρο βοηθώντας τους φτωχούς και άρρωστους και έγινε γνωστός ως προστάτης των παιδιών και των ναυτικών. Ο Άγιος Νικόλαος εισήλθε για πρώτη φορά στην αμερικανική λαϊκή κουλτούρα στα τέλη του 18ου αιώνα στη Νέα Υόρκη, όταν οι ολλανδικές οικογένειες συγκεντρώθηκαν για να τιμήσουν την επέτειο του θανάτου του «Αγίου Νικολάου» ή του «Sinter Klaas». Ο Άγιος Βασίλης αντλεί το όνομά του από αυτή τη συντομογραφία.
Το 1822, ο Clement Clarke Moore έγραψε ένα Χριστουγεννιάτικο ποίημα που ονομάζεται «Λογαριασμός μιας επίσκεψης από τον Άγιο Νικόλαο», γνωστό σήμερα από την πρώτη του γραμμή: «Twas The Night Before Christmas». Το ποίημα απεικόνισε τον Άγιο Βασίλη ως έναν ευτυχισμένο άνθρωπο που πετάει από σπίτι σε σπίτι με ένα έλκηθρο που οδηγείται από ταράνδους για να παραδώσει τα παιχνίδια. Η εικονική εκδοχή του Άγιου Βασίλη ως παχουλού κυρίου με κόκκινη λευκή γενειάδα και σάκο παιχνιδιών απαθανατίστηκε το 1881, όταν ο πολιτικός γελοιογράφος Thomas Nast σχεδίασε το ποίημα του Moore για να δημιουργήσει την εικόνα του Old Saint Nick που όλοι γνωρίζουμε σήμερα.
Μάρθα Κίσκιλα
Πηγή: tvxs.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου