Μια πρόταση για τη σωστή καταμέτρηση των θανάτων από COVID-19

Η καθημερινή καταμέτρηση και ανακοίνωση των «θανάτων από κορωνοϊό» δίνει μια θολή εικόνα της πραγματικότητας, διότι συμψηφίζει δυο διαφορετικές κατηγορίες: τους θανάτους «ΑΠΟ» κορωνοϊό και τους θανάτους «ΜΕ» κορωνοϊό.

Για να γίνουν κατανοητές αυτές οι δυο κατηγορίες, οφείλουμε αρχικά να εξηγήσουμε ποια είναι η ορθή καταγραφή των «αιτιών» ενός θανάτου. Πρέπει να επισημάνουμε καταρχήν ότι στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει μια μοναδική αιτία, αλλά πολλαπλές αιτίες ή/και μια αλληλουχία αιτιών. Ένα άτομο πχ που προσβάλλεται από μια ασθένεια μπορεί να μην υποκύψει σε αυτή, ενώ ένα άλλο άτομο με ίδια χαρακτηριστικά, το οποίο όμως πάσχει ήδη από μια άλλη νόσο, θα υποκύψει. Στην περίπτωση αυτή, ο θάνατος προκύπτει από το συνδυασμό των δυο ασθενειών. Επίσης, μπορεί μια ασθένεια να καταλήξει σε θάνατο, όχι από την ίδια τη δράση της, αλλά από την πρόκληση μιας επιπλοκής (πχ μια θρομβοφλεβίτιδα που προκαλεί πνευμονική εμβολή).

Επειδή το θέμα των «αιτιών θανάτου» είναι σύνθετο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει θεσπίσει πολύ συγκεκριμένο τρόπο για την καταγραφή τους, η οποία γίνεται σε 3 επίπεδα:

1. Τελική (ή άμεση) αιτία: είναι η νόσος ή κατάσταση που οδήγησε απευθείας στο θάνατο.
2. Υποκείμενη αιτία: είναι η κατάσταση που οδήγησε στην προαναφερόμενη άμεση αιτία θανάτου.
3. Συντείνουσες αιτίες: είναι οι ασθένειες ή καταστάσεις, που δεν είχαν άμεση σχέση με την αλυσίδα γεγονότων που οδήγησαν στο θάνατο, αλλά συνέτειναν σε αυτόν.

Ας δούμε τώρα πως αυτό εφαρμόζεται στην περίπτωση του COVID. Αν ένα άτομο προσβληθεί από COVID, ενώ δεν παρουσιάζει καμία άλλη πάθηση, και πεθάνει από πνευμονία οφειλόμενη στον κορωνοϊό, είναι απολύτως θεμιτό να καταγραφεί ότι πέθανε «ΑΠΟ» COVID. Όπως δείχνουν όμως όλες οι μελέτες, οι καταγεγραμμένοι «θάνατοι COVID» συμβαίνουν κυρίως σε άτομα που ήδη νοσούν από κάποια άλλη πάθηση. Πως διαφοροποιούνται σε αυτή την περίπτωση οι θάνατοι «ΑΠΟ» με τους θανάτους «ΜΕ» COVID;

Μπορούμε να το εξηγήσουμε με ένα παράδειγμα. Ας υποθέσουμε δυο άτομα, με στεφανιαία νόσο και καρδιακή ανεπάρκεια, που έρχονται σε επαφή με τον κορωνοϊό και πεθαίνουν. Η εξέταση του ιατρικού φακέλου δείχνει ότι το πρώτο άτομο παρουσίασε μια οξεία πνευμονία, η οποία, λόγω της καρδιακής κατάστασης, οδήγησε στο θάνατο. Πρόκειται σαφώς για έναν θάνατο «ΑΠΟ» COVID και οι αιτίες θανάτου καταγράφονται ως εξής:

1. Τελική (ή άμεση) αιτία: οξεία πνευμονία.
2. Υποκείμενη αιτία: COVID.
3. Συντείνουσα αιτία: στεφανιαία και καρδιακή ανεπάρκεια.

Στη δεύτερη περίπτωση διαπιστώνεται ότι, ναι μεν ο ασθενής παρουσίασε ένα πυρέτιο λόγω κορωνοϊού, αλλά πέθανε από έμφραγμα. Σε αυτή την περίπτωση οι αιτίες θανάτου καταγράφονται ως εξής:

1. Τελική (ή άμεση) αιτία: οξύ έμφραγμα.
2. Υποκείμενη αιτία: στεφανιαία και καρδιακή ανεπάρκεια.
3. Συντείνουσα αιτία: πυρέτιο οφειλόμενο σε ίωση.
4. Στη περίπτωση αυτή ο ασθενής πέθανε «ΜΕ» κορωνοϊό, αλλά όχι «ΑΠΟ» COVID.

Ας προσθέσουμε ότι, σε ορισμένες περιπτώσεις, ακόμα και η αναφορά ύπαρξης κορωνοϊού ως «Συντείνουσα αιτία» είναι καταχρηστική. Αν πχ ένας ασθενής πεθάνει από ρήξη αορτής ή εγκεφαλικό, ενώ βρέθηκε θετικός σε κορωνοϊό, είναι αδόκιμο να καταγραφεί ως «θάνατος COVID».

Υπό το φως των παραπάνω διευκρινήσεων, η πρότασή μας είναι να καταγράφονται οι αιτίες θανάτου σχετιζόμενες με τον κορωνοϊό, σύμφωνα με τον σωστό τρόπο που έχει θεσπίσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Και στις ανακοινώσεις να διευκρινίζεται ο αριθμός των θανάτων που οφείλονται όντως στο COVID. Ας τονίσουμε ότι αυτό θα έπρεπε να εφαρμόζεται ήδη, βάσει όχι μόνο της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, αλλά και της Ελληνικής.

Εύλογα βέβαια ο αναγνώστης μπορεί να αναρωτηθεί ποιο είναι το ενδιαφέρον μιας σωστής καταγραφής. Είναι πολύ μεγάλο διότι θα επέτρεπε να διαχωριστεί η άμεση θνησιμότητα του COVID, από την έμμεση. Θα βοηθούσε συνεπώς να εντοπιστούν με ακρίβεια οι ευάλωτες ομάδες και να ληφθούν στοχευμένα μέτρα, τα οποία είναι ταυτόχρονα πιο αποτελεσματικά και λιγότερο παραλυτικά για την κοινωνία από τα οριζόντια. Το πλεονέκτημα μιας τέτοιας καταγραφής αναμένεται εξαιρετικά χρήσιμο, ειδικά υπό το φως των πρόσφατων μελετών, που υποδεικνύουν ότι η θνησιμότητα του COVID είναι κατεξοχήν έμμεση.

Πράγματι, η πιο πρόσφατη μελέτη του εγκυρότατου Γαλλικού Institut Pasteur δείχνει ότι, ενώ η μέση θνησιμότητα του COVID είναι 0,53%, οι ηλικιακές αποκλείσεις είναι κυριολεκτικά αβυσσαλέες:

Οι ηλικιωμένοι άνω των 80 ετών έχουν θνησιμότητα 8.300 φορές (!) μεγαλύτερη από τους εικοσάρηδες. Στους άντρες, αυτή η διαφορά φτάνει 13.200 φορές ! Αυτό οδηγεί στη σκέψη ότι στη πλειονότητα των περιπτώσεων, ο κορωνοϊός αποτελεί επικουρικό παράγοντα του θανάτου και όχι αιτία αυτή καθεαυτή. Εξάλλου, όπως το έχουν επισημάνει πολλοί κλινικοί ιατροί που ασχολούνται καθημερινά με το COVID, το προσδόκιμό ζωής πολλών ασθενών, άνω των 75 ετών και με συνοσηρότητες, δεν θα ξεπερνούσε, σε κάθε περίπτωση, το ένα έτος. Η μελέτη αυτής της συνοσηρότητας, αιτία των τεράστιων ηλικιακών αποκλίσεων στη θνησιμότητα, μπορεί να δώσει το κλειδί για στοχευμένα μέτρα πρόληψης.

Αυτό όμως προϋποθέτει μια σωστή ακριβή καταγραφή των αιτιών θανάτου.

 

Α. Καραμπίνης & Ο. Βουδούρης

Πηγή: tvxs.gr