Πόσες είναι τελικά οι διαφορές μας με την Τουρκία;

Οι διαφορές μας με την Τουρκία, που προφανώς είναι πάνω από μία, δεν είναι όλες αντικείμενο δικαστικής επίλυσης. Και εξηγούμαι:

Τα κύρια ανοιχτά ζητήματα με την Τουρκία είναι βασικά τα εξής:

1. Χωρικά ύδατα. Αποτελούν αντικείμενο κυριαρχίας κάθε κράτους και σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο ορίζονται μονομερώς, πάντα με κανόνα την καλή πίστη. Δεν μπορούμε π.χ. να επεκτείνουμε τα χωρικά μας ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο, γιατί μετατρέπεται το Αιγαίο σε ελληνική λίμνη. Η Τουρκική Εθνοσυνέλευση έχει από μεριάς της κηρύξει casus belli (αιτία πολέμου) την επέκταση στα 12 ν.μ. Βασική αρχή πρέπει πάντα να είναι η καλή πίστη και η δίκαιη διευθέτηση.
2. Οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ και η μειωμένη ή όχι επήρεια κάποιων νησιών, το γεγονός δηλαδή της ύπαρξης εκ μέρους τους πλήρους ή μειωμένης υφαλοκρηπίδας. Το Διεθνές Δικαστήριο έχει έως τώρα αποφανθεί και προς τις δύο κατευθύνσεις.
3. Εναρμόνιση του εναέριου χώρου με τα χωρικά ύδατα. Σήμερα που τα χωρικά μας ύδατα στο Αιγαίο είναι 6 ναυτικά μίλια, ο εναέριος χώρος είναι 10 ν.μ. δημιουργώντας σειρά προβλημάτων.
4. Οι επονομαζόμενες «γκρίζες ζώνες». Η επίσημη τουρκική θέση θεωρεί ότι όσα νησιά και βραχονησίδες δεν προβλέπονται ρητά από το άρθρο 12 της Συνθήκης της Λωζάννης, που αναφέρει ποια νησιά εκχωρούνται στην Ελλάδα, είναι αμφισβητούμενης κυριαρχίας. Τα Ιμια είναι χαρακτηριστική περίπτωση.
5. Το ζήτημα της αποστρατιωκοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι η Ελλάδα παραβιάζει τη Συνθήκη της Λωζάννης ενώ η ελληνική θέση είναι ότι για όσο υπάρχει τουρκική απειλή, η οποία αποδεικνύεται και με το casus belli κατά της Ελλάδας με απόφαση της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, η κατάσταση δεν μπορεί να αλλάξει.
6. Η αμφισβήτηση του νομικού καθεστώτος και τα όρια του FIR Αθηνών που αφορούν τον έλεγχο της εναέριας κυκλοφορίας.

Από αυτά η διαφορά για την οποία συμφωνούν και τα δύο μέρη ότι πρέπει να λυθεί με διαπραγματεύσεις είναι η νομική διαφορά της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας/ ΑΟΖ. Το ζήτημα των χωρικών υδάτων, αν και άπτεται της κυριαρχίας του κράτους και ασκείται μονομερώς, πρέπει να συνεκτιμηθεί και να αποφασιστεί σε ένα πλαίσιο συνεννόησης με την άλλη πλευρά, όπως είχε επιχειρηθεί να γίνει κατά τις διερευνητικές την περίοδο Σημίτη - Παπανδρέου που είχαν φτάσει σε ένα πολύ καλό σημείο προς κοινό όφελος.

Πρέπει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα έχει επικρατήσει από το 1975 η νομική προσέγγιση, που ορίζει ότι οι διαφορές είναι νομικής υφής και αφορούν αυστηρά την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ. Ομως στη Μαδρίτη το 1997, στο ανακοινωθέν της συνάντησης Σημίτη με Ντεμιρέλ στο πλαίσιο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ, εισάγονται για πρώτη φορά πολιτικά κριτήρια με την αναφορά «στον σεβασμό στα νόμιμα ζωτικά συμφέροντα της κάθε χώρας στο Αιγαίο», δήλωση που αναγνωρίζει για πρώτη φορά από ελληνικής πλευράς ότι και η Τουρκία έχει «νόμιμα (βάσιμα) ζωτικά συμφέροντα» στο Πέλαγος.

Αυτό που πρέπει να γίνει σαφές είναι ότι από τα ζητήματα διαφωνίας με την Τουρκία μόνο για ορισμένα θα πάμε σε δικαστική επίλυση, αν αποτύχουν οι διαπραγματεύσεις. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να ακολουθούμε τη λογική του στρουθοκαμηλισμού που λέει ότι δεν υπάρχει άλλη διαφορά πλην της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ, όπως καθημερινά αναμασούν τα ΜΜΕ. Θυμίζει, τηρουμένων των αναλογιών, το «δεν υπάρχει μακεδονικό ζήτημα».

Φυσικά στις διερευνητικές επαφές (που δεν είναι διαπραγμάτευση) πολλά θέματα θα τεθούν επί τάπητος. Και σε αυτό καθοριστικό ρόλο μπορεί να παίξει η διαδικασία Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Το κομβικό όμως ζήτημα είναι ποια θα μπουν στο συνυποσχετικό, αν η διαπραγμάτευση δεν καταλήξει, με σκοπό την επίλυση από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Εκεί η θεματολογία είναι η συγκεκριμένη: υφαλοκρηπίδα/ΑΟΖ.

Η διαδικασία προβλέπεται μακρά. Το σημαντικό όμως είναι να αρχίσει ο διάλογος. Ακόμα όμως πιο σημαντικό είναι να εκπαιδευτούν οι πολίτες στην αλήθεια και όχι στις πολεμόχαρες κραυγές των ΜΜΕ.

 

Μαριλένα Κοππά - αναπληρ. καθηγήτρια Συγκριτικής Πολιτικής Πάντειου Πανεπιστήμιου

Πηγή: efsyn.gr