Οι περιορισμοί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που επιβάλλονται σήμερα στις περισσότερες χώρες λόγω της έκτακτης υγειονομικής κρίσης ενδέχεται αύριο να διατηρηθούν ή και να επεκταθούν εξαιτίας π.χ. της επόμενης, αλλά ήδη ορατής, οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, που θα προκύψει από την πλανητική εφαρμογή αυτών των «υγειονομικών» μέτρων. Αραγε, νομιμοποιούνται επιστημονικά τέτοιες ακραίες βιοπολιτικές επιλογές, που υπερβαίνουν κατά πολύ την επώδυνη αλλά πρόσκαιρη απειλή της ιογενούς πανδημίας που αντιμετωπίζουμε;
Οι κυρίαρχες στρατηγικές για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού μας αποκαλύπτουν τις εγγενείς αδυναμίες των σύγχρονων νεοφιλελεύθερων πολιτικών για τη δημόσια υγεία, οι οποίες αποδεικνύονται τραγικά ανεπαρκείς τόσο για την προστασία της υγείας των πολιτών όσο και για τη διασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος των κοινωνιών στις οποίες εφαρμόζονται. Εξού και οι πρόσφατες πανικόβλητες αντιδράσεις, όπως το κλείσιμο των συνόρων, των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, των επιχειρήσεων, η απαγόρευση της ελεύθερης κυκλοφορίας και συγκέντρωσης των πολιτών.
Στρατηγικές άμυνας που μολονότι εμποδίζουν πρόσκαιρα τη διάδοση του κορονοϊού, πλήττουν άμεσα και αδιάκριτα την οικονομική και κοινωνική ζωή των πολιτών. Οι οποίοι οφείλουν, επ’ αόριστον ή μέχρι νεωτέρας, να παραμένουν έγκλειστοι στα σπίτια τους για να μην επιβαρύνουν το υποβαθμισμένο νοσοκομειακό σύστημα της χώρας τους. Πρόκειται για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης μέσω της διαχείρισης της ανθρώπινης ζωής συνολικά. Η οποία δεν θα είναι πια η ίδια μετά από μερικούς μήνες εφαρμογής αυτών των απαγορεύσεων.
Δόλιες βιοπολιτικές μεθοδεύσεις μέσω του ιού με την κορόνα
Η ταχύτατη ανάπτυξη της νέας πανδημίας και η επιβολή των περιοριστικών μέτρων και των απαγορεύσεων που λαμβάνονται για την αντιμετώπισή της φαίνεται πως οδηγούν αναπόφευκτα σε ένα ιστορικό σημείο καμπής και μη επιστροφής όσον αφορά τις ατομικές ελευθερίες και τα δικαιώματα των ανθρώπων, τα οποία οφείλουν να περιοριστούν δραστικά στο όνομα της προστασίας της δημόσιας υγείας. Ομως, οι περιορισμοί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που επιβάλλονται σήμερα στις περισσότερες χώρες λόγω της έκτακτης υγειονομικής κρίσης ενδέχεται αύριο να διατηρηθούν ή και να επεκταθούν εξαιτίας π.χ. της επόμενης, αλλά ήδη ορατής, οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που θα προκύψει (μοιραία;) από την πλανητική εφαρμογή αυτών των «υγειονομικών» μέτρων.
Απέναντι στις τρέχουσες βιοπολιτικές πρακτικές της ατομικής ενοχοποίησης και της εθνικής απαξίωσης, που επιβάλλονται πλέον πλανητικά για την «αντιμετώπιση» της νέας πανδημίας, οφείλουμε να αντιτάξουμε την ανθρώπινη αλληλεγγύη μας και, με κάθε τρόπο, να αντισταθούμε στις προσπάθειες απανθρωποποίησης της κοινωνικής μας ζωής μέσω της επίκλησης μιας διαρκούς «κατάστασης εκτάκτου ανάγκης».
Χωρίς λοιπόν καθόλου να υποτιμάμε τη σοβαρότητα της πανδημίας του κορονοϊού Sars CoV-2 και την άμεση ανάγκη αντιμετώπισής της, θεωρούμε εξίσου απαραίτητο να αποτιμηθούν επιστημονικά και εγκαίρως οι πραγματικές διαστάσεις της πανδημίας και οι κίνδυνοι που αυτή επιφυλάσσει όχι μόνο για την υγεία αλλά και για την κοινωνική ζωή των ανθρώπων.
Τι ακριβώς γνωρίζει η επιστήμη και...
Οι κορoνοϊοί είναι μια οικογένεια ιών και ορισμένοι από αυτούς προκαλούν στους ανθρώπους μια σειρά από ασθένειες: από ήπια κρυολογήματα μέχρι πολύ σοβαρότερα αναπνευστικά σύνδρομα, όπως π.χ. το Αναπνευστικό Σύνδρομο Μέσης Ανατολής (ή MERS) και το Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο (ή SARS). Αξίζει να σημειωθεί ότι το γονιδίωμα των κορονοϊών, δηλαδή όλες οι γενετικές πληροφορίες που υπάρχουν στα γονίδιά τους, είναι αποθηκευμένες σε μόρια RNA και όχι σε μόρια DNA όπως συμβαίνει με τα γονιδιώματα των κυττάρων μας. Το γεγονός ότι οι γενετικές πληροφορίες αυτών των ιών βρίσκονται όλες σε μία μόνο αλυσίδα RNA, η οποία για να αναπαραχθεί οφείλει να αντιγραφεί πρώτα σε DNA, αυξάνει πολύ την πιθανότητα να συμβούν λάθη, δηλαδή μεταλλάξεις, κατά την αντιγραφή του RNA σε DNA. Και γι’ αυτό είναι πολύ δύσκολο στους ειδικούς να προβλέπουν την πορεία της εξέλιξης και τη δυναμική των κορονοϊών στο πέρασμα του χρόνου.
Αναλύοντας λεπτομερώς και συγκρίνοντας τα γονιδιώματα αυτών των κορονοϊών, οι μοριακοί γενετιστές ανακάλυψαν, πριν από δύο μήνες, ότι ο νέος κορονοϊός Sars CoV-2 διαφέρει από τους δύο ήδη γνωστούς κορονοϊούς που πλήττουν τους ανθρώπους και επομένως δεν θα πρέπει να συγχέεται ούτε με τον βήτα κορονοϊό MERS-CoV, που προκαλεί το Αναπνευστικό Σύνδρομο Μέσης Ανατολής ή MERS, ούτε όμως και με τον βήτα κορονοϊό SARS-CoV, που προκαλεί το Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο ή SARS.
Μολονότι ανήκει στην ίδια οικογένεια με αυτούς, ο νέος κορονοϊός διαφέρει τόσο γονιδιακά όσο και επιδημιολογικά από αυτούς τους δύο κορονοϊούς. Αν και, όπως διαπίστωσαν, ο νέος κορονοϊός συγγενεύει στενότερα με τον δεύτερο (τον SARS-CoV), αφού μοιράζονται από κοινού πάνω από το 80% των γονιδίων τους, και γι’ αυτό ονομάζεται Sars CoV-2.
Επίσης οι επιστήμονες αποκάλυψαν πρόσφατα τη δομή των πρωτεϊνών-«αγκάθια» που μοιάζουν με «κορόνα» και επιτρέπουν στον κορονοϊό να προσκολλάται και να εισβάλλει στα κύτταρά μας. Γεγονός που επέτρεψε σε διάφορες ερευνητικές ομάδες να δημιουργήσουν και να πειραματιστούν με τα πρώτα μονοκλωνικά αντισώματα που εμποδίζουν την είσοδο και την αναπαραγωγή του κορονοϊού στον άνθρωπο.
...τι ακόμη αγνοεί για τον κορονοϊό;
Αν όλα αυτά τα ανακάλυψε η επιστήμη τους τρεις τελευταίους μήνες, τότε τι θα πρέπει να περιμένουμε να ανακαλύψει τους επόμενους; Ιδού ποια είναι τα βασικά ερωτήματα για τα οποία δεν διαθέτουμε ακόμη απαντήσεις:
● Από πού ακριβώς προήλθε; Ο κορονοϊός που ευθύνεται για την τρέχουσα πανδημία εντοπίστηκε, πρώτη φορά, τον Δεκέμβριο του 2019 στην πόλη Γουχάν της Κίνας και ποτέ πριν δεν είχε εμφανιστεί σε άλλους ανθρώπινους πληθυσμούς. Από τη συγκριτική ανάλυση των γενετικών δέντρων, δηλαδή από τη μελέτη των κοινών γονιδίων και των διαφοροποιήσεων μεταξύ διαφόρων κορονοϊών, προέκυψε ότι το γονιδίωμα του Sars Cov-2 που πλήττει τους ανθρώπους έχει εντυπωσιακές αντιστοιχίες και ομοιότητες με το γονιδίωμα ενός άλλου κορονοϊού που πλήττει μόνο τις νυχτερίδες που ζουν στην ίδια επαρχεία της Κίνας όπου εμφανίστηκε αρχικά η ανθρώπινη επιδημία.
Ομως, οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν αν ο κορονοϊός των νυχτερίδων μεταλλάχθηκε κατευθείαν στον νέο ανθρώπινο κορονοϊό ή αν, αντίθετα, υπήρξε ένα άλλο ενδιάμεσο είδος ζώου που χρησίμευσε ως «γέφυρα» για να περάσει ο νέος κορονοϊός στον άνθρωπο. Αν ισχύει η δεύτερη περίπτωση, θα πρέπει να ανακαλύψουμε οπωσδήποτε το ενδιάμεσο ζώο-γέφυρα, διότι μπορεί να γίνει και στο μέλλον πηγή νέων ιογενών μολύνσεων για τους ανθρώπους.
● Πότε ακριβώς ξεκίνησε η επιδημία στην Κίνα και ποιες ήταν οι πρώτες ξένες χώρες όπου μεταφέρθηκε ο κορονοϊός; Πρόκειται για δύο πολύ ενδιαφέροντα επιστημονικά και γεωπολιτικά ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα. Ιταλοί ερευνητές επιδημιολόγοι εικάζουν ότι ο νέος κορονοϊός γεννήθηκε, πιθανότατα, στην Κίνα τον προηγούμενο Οκτώβριο ή Νοέμβριο. Αυτό το συμπέρασμα προκύπτει από έρευνες της μοριακής επιδημιολογίας, δηλαδή από τη μελέτη των γονιδιακών μεταβολών που παρατηρούνται ανάμεσα σε διαφορετικά στελέχη του ίδιου είδους κορονοϊού.
● Πώς θα εξελιχθεί ο νέος κορονοϊός; Αποτελεί ένα τυπικό και εγγενές χαρακτηριστικό του γονιδιώματος των ιών το να αλλάζει συνεχώς για να προσαρμόζονται οι ιοί σε νέους ξενιστές και σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Ομως, οι περισσότερες αλλαγές του γενετικού τους υλικού δεν μεταβάλλουν σημαντικά την επιδημιολογία τους.
Πάντως, ο γενικός κανόνας είναι ότι, μακροπρόθεσμα, οι περισσότεροι ιοί τείνουν να εξελίσσονται προς λιγότερο επιθετικά και βλαπτικά στελέχη. Αυτό ακριβώς συνέβη με τον κορονοϊό «SARS-CoV» που προκαλεί στους ανθρώπους το Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο και ο οποίος, όταν εμφανίστηκε προκάλεσε μια θανατηφόρα τοπική επιδημία, που μετά από μερικούς μήνες υποχώρησε επειδή ο ιός μεταλλάχθηκε από μόνος του.
Ομως, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι το ίδιο θα συμβεί και με τον νέο κορονοϊό. Εξάλλου, υπάρχει και το αρνητικό παράδειγμα του ιού της εποχικής γρίπης, ο οποίος μεταλλάσσεται συνεχώς με τρόπο απρόβλεπτο, σκοτώνοντας κάθε χρόνο περίπου 500 χιλιάδες ανθρώπους! Ευτυχώς, ο νέος κορονοϊός δεν φαίνεται, τουλάχιστον για την ώρα, να μπορεί να μεταλλάσσεται εξίσου εύκολα με τον ιό της γρίπης.
● Οι άνθρωποι που μολύνονται αποκτούν πάντα ανοσία; Η μεταλλαξιμότητα ενός ιού σχετίζεται άμεσα με την ανοσία των οργανισμών σε αυτόν τον ιό. Ορισμένα είδη ιών δημιουργούν διαρκή ανοσία, ενώ άλλα είδη δημιουργούν μόνο πρόσκαιρη ή και καθόλου ανοσία. Τα άλλα είδη ανθρώπινων κορονοϊών δημιουργούν στους ανθρώπους μια ανοσιακή αντίδραση που, μολονότι δεν είναι μόνιμη, διαρκεί πολύ περισσότερο από αυτήν της εποχικής γρίπης.
Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη ποιο από τα τρία είδη ανοσίας προκαλεί ο νέος κορονοϊός. Oσο για τους ανθρώπους που, ενώ είχαν θεραπευτεί από τον ιό, νόσησαν ξανά από COVID-19, πιθανότατα ο κορονοϊός δεν είχε εξαλειφθεί εντελώς αλλά εξακολουθούσε να υπάρχει στο σώμα τους σε λανθάνουσα κατάσταση.
Η απάντηση στο ερώτημα ποια είναι η ανοσιακή μας αντίδραση στον νέο κορονοϊό έχει αποφασιστική σημασία για το αν θα υπάρξουν στο μέλλον ένα ή πολλά ακόμη επιδημικά κύματα αυτής της νόσου. Σχετίζεται όμως και με το μάταιο πολλών από τις αμυντικές στρατηγικές που υιοθετούνται σήμερα. Γιατί βέβαια, στο μέλλον, ο κορονοϊός μπορεί να εισαχθεί εκ νέου από φορείς που ζούσαν σε χώρες όπου η επιδημία εκδηλώθηκε καθυστερημένα. Το ζήτημα της «συγχρονικότητας» και των κοινών δεικτών θνησιμότητας και μεταδοτικότητας σε όλες τις εστίες της πανδημίας είναι αποφασιστικής σημασίας για να αποτιμήσουμε τη μελλοντική δυναμική της: θα μπορούμε να είμαστε σχετικά ήσυχοι μόνο όταν διαπιστώσουμε μια σταθερή μείωση των κρουσμάτων σε όλες τις χώρες.
Δυστυχώς, η επιστήμη δεν διαθέτει ακόμη σαφείς απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Δεν γνωρίζει καν ποια είναι η ακριβής θνητότητα, η μεταδοτικότητα ή, έστω, ποια είναι όλα τα συμπτώματα της νόσου COVID-19. Πρόκειται για αποφασιστικά ερωτήματα που μας αποκαλύπτουν τα σοβαρά αλλά πρόσκαιρα γνωστικά κενά της επιστήμης για τον νέο κορονοϊό. Επιστημονικά κενά που δικαιολογούνται, ωστόσο, επαρκώς αν αναλογιστεί κανείς την πολύ πρόσφατη εμφάνιση και την ταχύτητα ανάπτυξης της νέας πανδημίας. Αυτό που δεν δικαιολογείται, τουλάχιστον επιστημονικά, είναι οι ακραίες κοινωνικές αντιδράσεις πανικού για την αντιμετώπιση της πανδημίας, οι πραγματικές συνέπειες της οποίας είτε αγνοούνται είτε παραβλέπονται επιμελώς από τις περισσότερες κυβερνήσεις και από τα μαζικά μέσα ενημέρωσης.
Γιατί βέβαια, αν αποδειχτούν λανθασμένες ή και επιστημονικά ανυπόστατες οι καταστροφικές προβλέψεις μας σχετικά με τη δυναμική του κορονοϊού, τότε το ανθρώπινο είδος, όπως όλα δείχνουν, θα καταφέρει να ξεπεράσει και αυτή την ιογενή απειλή, αλλά με πολύ υψηλό κόστος, όχι τόσο σε ανθρώπινες ζωές όσο κυρίως σε δημοκρατικές αξίες και σε δικαιώματα, σε ό,τι δηλαδή καθιστά ανθρώπινη και άρα βιώσιμη την κοινωνική μας ζωή.
Για όσους θεωρούν υπερβολικά ή, ακόμη χειρότερα, εντελώς ανυπόστατα και συνωμοσιολογικά αυτά τα ολοκληρωτικά σενάρια, σημειώνουμε ότι ήδη ένα κράτος-μέλος της δημοκρατικής Ε.Ε., η Ουγγαρία, ανακοίνωσε πριν από λίγες μέρες την επ’ αόριστον αναστολή του δημοκρατικού πολιτεύματος, δίνοντας στον Βίκτορ Ορμπαν, πρωθυπουργό που αναγορεύτηκε δικτάτορας, την εξουσιοδότηση να κυβερνά ανεξέλεγκτα μέσω διαταγμάτων!
Αν αυτό το ολοκληρωτικό πρότυπο διακυβέρνησης διατηρηθεί μετά το πέρας της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης λόγω κορονοϊού, τότε η Ουγγαρία θα είναι η πρώτη χώρα που θα κυβερνιέται ολοκληρωτικά για λόγους... δημόσιας υγείας.
Επομένως, μάλλον επιβεβαιώνεται η βασιμότητα της υποψίας που, εν μέσω πανδημίας, διατυπώσαμε στο προηγούμενο άρθρο μας: «Το πραγματικό διακύβευμα, σήμερα, δεν είναι η επιβίωση της ανθρωπότητας από την εισβολή του κορονοϊού, αλλά η επιβολή μιας ολοκληρωτικής βιοπολιτικής διαχείρισης της ζωής των ανθρώπων». Πολύ περισσότερα για την κοινωνικά επισφαλή «Μετά τον Κορονοϊό Ανθρώπινη Κατάσταση» θα πούμε την επόμενη εβδομάδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου