ΕΔΙΠΚΑ: Πρόταση Σχεδίου Νόμου για «την αντιμετώπιση της αφερεγγυότητας των φυσικών προσώπων και την προστασία της κύριας κατοικίας»

Η Ένωση Δικαίου Προστασίας Καταναλωτή (ΕΔΙΠΚΑ), στο πλαίσιο της προαγωγής του δημόσιου διαλόγου σχετικά με τη διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού δικαίου για την πτώχευση των φυσικών προσώπων, ανέλαβε πρωτοβουλία για την εκπόνηση πρότασης σχεδίου νόμου «για την αντιμετώπιση της αφερεγγυότητας των φυσικών προσώπων και την προστασία της κύριας κατοικίας».

Η αντιμετώπιση της αφερεγγυότητας φυσικών προσώπων αποτελεί βασική υποχρέωση του κοινωνικού κράτους δικαίου αλλά και βασική προϋπόθεση για την προαγωγή της οικονομικής ανάπτυξης και σταθερότητας. Στις δε παρούσες οικονομικές συνθήκες, με τις συνέπειες που προσθέτει η πρωτοφανής απειλή της δημόσιας υγείας, η κατοχύρωση της αξιοπρεπούς δεύτερης ευκαιρίας είναι επιβεβλημένη όσο ποτέ άλλοτε τόσο για τη διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής όσο και για μία, χωρίς αποκλεισμούς, επανεκκίνηση της οικονομίας.

Η πρόταση ρυθμίζει την αντιμετώπιση της αφερεγγυότητας των φυσικών προσώπων, ανεξάρτητα από την εμπορική τους ιδιότητα, σε έναν ξεχωριστό από τον πτωχευτικό κώδικα νόμο. Τα υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα δεν πρέπει, άλλωστε, να αντιμετωπίζονται με τη λογική μίας μη βιώσιμης ή υπό εκκαθάριση επιχείρησης. Η εφαρμογή της κοινής πτωχευτικής διαδικασίας, η οποία κατά κανόνα θα συνίσταται στην άμεση ρευστοποίηση όλων των περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, συμπεριλαμβανομένης της κατοικίας του, οδηγεί αναπόφευκτα στην πλήρη ανατροπή των συνθηκών διαβίωσής του φυσικού προσώπου και επιτείνει τα προσωπικά, οικονομικά και κοινωνικά αδιέξοδα.

Η πρόταση αξιοποιεί τη διεθνή και ελληνική εμπειρία, λαμβάνει υπόψη τις πρόσφατες προβλέψεις του ενωσιακού δικαίου και επιδεικνύει ιδιαίτερη μέριμνα ώστε να αποτραπούν δυσλειτουργίες, καταχρήσεις ή προβλήματα του παρελθόντος.

Σύμφωνα με τις διατάξεις της πρότασης:

1. Τη δικαστική ρύθμιση των χρεών μπορούν να αιτηθούν όλα τα φυσικά πρόσωπα, έμποροι ή μη, που είναι σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής.
2. Θεσπίζεται ένα ευρύ πλέγμα υποχρεώσεων των οφειλετών με εργαλεία που διασφαλίζουν την μέγιστη πληροφόρηση των πιστωτών και του δικαστηρίου για την πραγματική οικονομική κατάσταση των οφειλετών.
3. Κατοχυρώνονται σαφείς ουσιαστικές προϋποθέσεις που διευκολύνουν την πρόσβαση στις προβλεπόμενες διαδικασίες των οφειλετών που έχουν πραγματική ανάγκη για την προστασία.
4. Εξασφαλίζονται η ολοκλήρωση της διαδικασίας και η έκδοση της απόφασης μέσα σε έξι μήνες.
5. Η κατάθεση της αίτησης δεν συνεπάγεται αυτοδίκαιη αναστολή της αναγκαστικής εκτέλεσης σε βάρος του οφειλέτη που έχει ήδη ξεκινήσει, ο οφειλέτης διατηρεί όμως τη δυνατότητα δικαστικής προστασίας ενώ, για τρεις μήνες από την υποβολή της αίτησης δεν μπορεί να υποβληθεί σε νέα αναγκαστική εκτέλεση.
6. Ο οφειλέτης απαλλάσσεται από τα λοιπά χρέη του εφόσον τηρήσει τη ρύθμιση για τρία έτη. Ειδικά όμως για όσους δεν διαθέτουν περιουσία ή θα ρευστοποιηθεί το σύνολο της περιουσίας τους και συντρέχουν προϋποθέσεις που δεν δικαιολογούν επαρκές εισόδημα για την κάλυψη των βιοτικών αναγκών, προβλέπεται απαλλαγή εντός έξι μηνών.
7. Επέρχονται σημαντικές βελτιώσεις και ελαφρύνσεις για τους εγγυητές, δίχως να θίγονται τα βασικά δικαιώματα των πιστωτών.
8. Καθιερώνεται διαδικασία εξωδικαστικού συμβιβασμού με τη λειτουργία ειδικής πλατφόρμας και τη δυνατότητα προσφυγής του οφειλέτη σε τριμερή επιτροπή διευθέτησης οφειλών.

Η προστασία της κύριας κατοικίας αναδεικνύεται σε βασικό στοιχείο για τη διαμόρφωση ενός λειτουργικού και αποτελεσματικού θεσμικού πλαισίου αντιμετώπισης της αφερεγγυότητας φυσικών προσώπων. Έτσι, με την πρόταση:

1. Εφόσον το ζητήσει ο οφειλέτης που πληροί τις προϋποθέσεις υπαγωγής στο νόμο, εξαιρείται από τη ρευστοποίηση της περιουσίας του η κύρια κατοικία της οποίας η αντικειμενική αξία δεν υπερβαίνει ένα ορισμένο ύψος, ενδεικτικά για μία τετραμελή οικογένεια την αξία των 300.000 ευρώ.
2. Ο οφειλέτης αναλαμβάνει να αποπληρώσει την αξία ρευστοποίησης της κατοικίας σε μία μακρόχρονη ρύθμιση που μπορεί να φθάνει, προκειμένου να καταστεί εφικτή η αποπληρωμή, τα 35 έτη.
3. Η ρύθμιση είναι έντοκη προκειμένου να διασφαλίζονται στους πιστωτές, με την εξόφληση, και οι αποδόσεις ενός στεγαστικού δανείου.
4. Οφειλέτες των οποίων η αξία της κατοικίας τους υπερβαίνει τα προστατευτικά όρια έχουν το δικαίωμα, αφού πωληθεί και ικανοποιηθούν από τη διαφορά οι πιστωτές, να αντικαταστήσουν αυτή με άλλη που βρίσκεται εντός των ορίων.
5. Για τους πλέον οικονομικά αδύναμους οφειλέτες που αδυνατούν να πληρώσουν τις δόσεις για την προστασία της κύριας κατοικίας προβλέπεται η διευκόλυνσή τους με το σχέδιο αποπληρωμής ή με συνεισφορά του δημοσίου για τρία έτη.
6. Για τον αγρότη προστατεύεται με αντίστοιχους όρους όση έκταση αγρών είναι αναγκαία για να εξακολουθεί να ασκεί το επάγγελμά του και να καλύπτει τις βιοτικές του ανάγκες.

Η πρόταση εισηγείται τη ρύθμιση και επιπλέον δύο επίκαιρων ζητημάτων που θα συνεισφέρουν στην πρόληψη ή άμβλυνση καταστάσεων υπερχρέωσης. Συγκεκριμένα προβλέπει:

1. το δικαίωμα προαίρεσης του οφειλέτη στην αγορά του δανείου και
2. την εφεξής ισομερή ανάμεσα σε τράπεζες και δανειολήπτες κατανομή των συνεπειών από την ακραία ανατροπή της συναλλαγματικής ισοτιμίας στα δάνεια σε ελβετικό φράγκο της περιόδου 2006-2009.

Η Αιτιολογική Έκθεση και η Πρόταση Νόμου έχουν αναρτηθεί στις Παρεμβάσεις (Νομοθεσία -> Παρεμβάσεις)