Με την πρώτη νομοθετική παρέμβαση στον νέο Ποινικό Κώδικα (Ν 4619/2019) που έλαβε χώρα πριν από περίπου πέντε μήνες, τροποποιήθηκε η διάταξη του άρθρου 405 ΠΚ.
Συγκεκριμένα με το άρθρο 12 περ. 3 του N. 4637/2019 (ΦΕΚ A’ 180/18.11.2019) «Τροποποιήσεις Ποινικού Κώδικα, Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και συναφείς διατάξεις», προβλέφθηκε για πρώτη φορά ότι οι πράξεις της απιστίας που στρέφεται κατά τραπεζικών ιδρυμάτων δεν διώκονται αυτεπάγγελτα, αλλά μόνο κατ’ έγκληση («Για την ποινική δίωξη των εγκλημάτων που προβλέπονται στο άρθρο 390 παράγραφος 1 εδάφιο β’ αν η απιστία στρέφεται άμεσα κατά πιστωτικού ή χρηματοδοτικού ιδρύματος ή επιχειρήσεων του χρηματοπιστωτικού τομέα απαιτείται έγκληση»). Περαιτέρω με το άρθρο 6 παρ. 2 του ίδιου νόμου χορηγήθηκε τετράμηνη προθεσμία για υποβολή της δήλωσης συνέχισης της δίωξης που έχει ασκηθεί αυτεπάγγελτα («Εκκρεμείς ποινικές διαδικασίες, που έχουν ανοίξει χωρίς την υποβολή εγκλήσεως με αντικείμενο πράξεις απιστίας για τη δίωξη των οποίων απαιτείται έγκληση στον παρόντα νόμο ενώ διώκονταν αυτεπαγγέλτως υπό το προϊσχύσαν δίκαιο, συνεχίζονται, εφόσον ο δικαιούμενος να υποβάλει έγκληση, δηλώσει εντός τεσσάρων μηνών από την έναρξη της ισχύος του παρόντος νόμου ότι επιθυμεί την πρόοδό τους»).
Τα ζητήματα που προκύπτουν από την παραπάνω τροποποίηση είναι προφανή από άποψη ισότητας, αδυναμίας δίωξης των ισχυρών και ενίσχυσης της αδιαφάνειας, όπως είχα την ευκαιρία να περιγράψω παλαιότερα(1).
Οπως είναι γνωστό με τις κοινές αποφάσεις των υπουργών Εθνικής Αμυνας, Υγείας και Δικαιοσύνης [Δ1α/ΓΠ.οικ.17734 (ΦΕΚ Β’ 833/11.03.2020), Δ1α/ΓΠ.οικ.18176/15.03.2020 (ΦΕΚ Β’ 864/15.03.2020) και Δ1 α/ΓΠ.οικ.24403 (ΦΕΚ Β’ 1301/11.04.2020)] επήλθε αναστολή όλων των νόμιμων και δικαστικών προθεσμιών, συνεπώς και της παραπάνω προθεσμίας για την υποβολή δήλωσης συνέχισης της δίωξης που έχει ασκηθεί αυτεπάγγελτα για απιστία σε βάρος των τραπεζικών ιδρυμάτων («Αναστέλλονται από τις 13.3.2020... β) οι νόμιμες και δικαστικές προθεσμίες για τη διενέργεια διαδικαστικών πράξεων και άλλων ενεργειών ενώπιον των υπηρεσιών των δικαστηρίων και των εισαγγελιών, καθώς και η παραγραφή των συναφών αξιώσεων»).
Με βάση τα παραπάνω, η τετράμηνη προθεσμία για την υποβολή έγκλησης για απιστία σε βάρος των τραπεζικών ιδρυμάτων ξεκίνησε στις 18 Νοεμβρίου 2019 και θα έληγε στις 18 Μαρτίου 2020, εάν δεν μεσολαβούσε η αναστολή όλων των προθεσμιών στις 13 Μαρτίου 2020, η οποία καλόπιστα αναμενόταν από κάθε ενδιαφερόμενο ότι θα διατηρούνταν μέχρι την ολοκλήρωση των μέτρων περιορισμού των μετακινήσεων, δηλαδή, βάσει των προαναφερθεισών ΚΥΑ, το νωρίτερο έως την 27η Απριλίου 2020.
Ωστόσο, με το τεσσαρακοστό έκτο άρθρο της ΠΝΠ της 13-4-2020 «Μέτρα για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων συνεπειών της πανδημίας του κορονοϊού COVID-19 και άλλες κατεπείγουσες διατάξεις» (ΦΕΚ Α’ 84 /13-4-2020), η αναστολή αυτή της προθεσμίας για την υποβολή έγκλησης για απιστία σε βάρος των τραπεζικών ιδρυμάτων καταργήθηκε αναδρομικά.
Ειδικότερα στην παραπάνω διάταξη προβλέφθηκε ρητά ότι «Η αναστολή των προθεσμιών που προβλέπεται στις κοινές αποφάσεις των υπουργών Εθνικής Αμυνας, Υγείας και Δικαιοσύνης, που εκδόθηκαν κατόπιν εξουσιοδότησης του άρθρου 11 της από 11.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α’ 55), όπως αυτή κυρώθηκε με το άρθρο 2 του ν. 4682/2020 (Α’ 76), δεν καταλαμβάνει την προθεσμία δηλώσεων επιθυμίας προόδου εκκρεμών ποινικών διαδικασιών, που είχαν ανοίξει χωρίς την υποβολή εγκλήσεως, με αντικείμενο πράξεις που διώκονταν αυτεπαγγέλτως, για τη δίωξη των οποίων απαιτείται έγκληση».
Τα ζητήματα που γεννιούνται από την παραπάνω ρύθμιση εστιάζονται όχι μόνο στην ουσία της ρύθμισης, αλλά και στον τρόπο νομοθέτησης.
Οπως είναι γνωστό, η έκδοση Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου αποτελεί «εξαιρετικό» δίκαιο και προϋποθέτει την αντιμετώπιση επειγουσών αναγκών, δυνάμει του άρθρου 44 παρ. 1 του Συντάγματος. Στο πλαίσιο αυτό, η πρόσφατη ΠΝΠ στο προοίμιό της, εξηγώντας τους λόγους που οδήγησαν στην έκδοσή της αναφέρει ως αιτία της έκδοσής της «Την εξαιρετικά επείγουσα και απρόβλεπτη ανάγκη λήψης περαιτέρω μέτρων, σε όλους τους τομείς κρατικής δράσης, για την αντιμετώπιση των συνεχιζόμενων συνεπειών της πανδημίας του κορονοϊού COVID-19, καθώς και για την προστασία των εθνικών και ενωσιακών συνόρων».
Υπάγεται λοιπόν στην εξαίρεση αυτή η ρύθμιση για την αναστολή της προθεσμίας επί εγκλήσεων για απιστία σε βάρος τραπεζικών ιδρυμάτων; Δύσκολα θα μπορούσε κανείς να βρει πειστικές και ορθολογικές απαντήσεις στο παραπάνω ερώτημα, καθώς η σύνδεση της αναστολής της προθεσμίας της έγκλησης είναι προφανώς άσχετη με το ζήτημα της πανδημίας.
Με τον τρόπο που επιλέχθηκε, δηλαδή με τη θέσπιση του τεσσαρακοστού έκτου άρθρου της πρόσφατης ΠΝΠ, ματαιώνεται οριστικά και με τρόπο αναδρομικό η υποβολή εγκλήσεων για απιστία σε βάρος των τραπεζικών ιδρυμάτων: όσοι άφησαν να υποβάλουν έγκληση στην εκπνοή της αρχικής τετράμηνης προθεσμίας έχουν απολέσει οριστικά το δικαίωμά τους. Η λύση πάντως αυτή διευκολύνει όσους δεν είχαν ουσιαστικά την πρόθεση να υποβάλουν έγκληση εντός του τετραμήνου: με τη νέα ρύθμιση δεν «κινδυνεύουν» να θεωρηθούν ότι η παράλειψή τους οφείλεται σε υπαιτιότητά τους και πλέον μπορούν να μεταθέτουν την παράλειψή τους στη θέσπιση της ΠΝΠ.
Δεδομένου λοιπόν ότι κατά το Σύνταγμα (άρθρο 44 παρ. 1) απαιτείται η κύρωση της ΠΝΠ από τη Βουλή, στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου θα πρέπει να απαντηθεί πειστικά ο λόγος που απαιτήθηκε η «εξαιρετική» αυτή ρύθμιση που αφαιρεί αναδρομικά τη δυνατότητα σε όσους ήθελαν να σπεύσουν για υποβολή έγκλησης πριν από την εκπνοή της προθεσμίας. Σε μια εποχή που όλη η κοινωνία βρίσκεται σε αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση, η απάντηση αυτή θα πρέπει να έχει πειστικό γνώμονα και μόνο τη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος.
(1) Κώστας Κοσμάτος: Η επιλεκτική μηδενική ανοχή, η περίπτωση της απιστίας κατά των τραπεζικών ιδρυμάτων, σε https://www.dikastiko.gr/articles/κώστας-κοσμάτος-η-επιλεκτική-μηδενικ/ και Κώστας Κοσμάτος: «Η προθεσμία θα παρέλθει άπρακτη», σε https://www.efsyn.gr/politiki/219046_diethnis-katakraygi-gia-xeplyma-toy-xeplymatos-apo-ti-nd
Κώστας Κοσμάτος - Επίκoυρος καθηγητής Νομικής ΔΠΘ-δικηγόρος
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου