Με δύο επιστολές-χαστούκι στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη η διεθνής κοινότητα των αρχαιολόγων που ασχολούνται με τις βυζαντινές αρχαιότητες τους καλούν να αποσοβήσουν «μια τραγωδία», όπως αναφέρουν, να μην προχωρήσουν δηλαδή στην απόσπαση των αρχαιοτήτων από τον σταθμό Βενιζέλου του Μετρό Θεσσαλονίκης. Διότι, όπως τονίζουν χαρακτηριστικά, οι αρχαιότητες αυτές είναι πολύ περισσότερα πράγματα και «δεν είναι απλώς η βυζαντινή εκδοχή της Ρωμαϊκής Πομπηίας».
Οι δύο επιστολές, που εστάλησαν απευθείας στον πρωθυπουργό και την υπουργό Πολιτισμού με ημερομηνία 21 Απριλίου, φέρουν τις υπογραφές του πρόεδρου του Διεθνoύς Συνδέσμου Βυζαντινών Σπουδών, καθηγητή στο Πρίνστον, John F. Haldon, και του καθηγητή Α. Vionis, προέδρου του τμήματος Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Διεθνούς Συνδέσμου Βυζαντινών Σπουδών, που μεταφέρει την απόφαση της ολομέλειας του τμήματος.
Η παγκόσμια κατακραυγή λοιπόν για την απόσπαση του βυζαντινού σταυροδρομιού είναι πλέον προ των πυλών, καθώς στον Διεθνή Σύνδεσμο συγκαταλέγονται τα πλέον διακεκριμένα στις βυζαντινές σπουδές μέλη, ακαδημαϊκοί ή ερευνητές από την παγκόσμια κοινότητα (σε περισσότερες από 40 χώρες), οπότε οι επιστολές προς τον πρωθυπουργό αποκτούν βαρύνουσα σημασία.
Οπως σημειώνει ο κ. Haldon, «με βαθιά ανησυχία παρακολουθούμε τα μεταβαλλόμενα σχέδια για τις σημαντικές αρχαιότητες και αρχαιολογικό υλικό που ανασκάφηκαν κατά την προετοιμασία για την κατασκευή του σταθμού του μετρό» και «με τη μεγαλύτερη απογοήτευση σημειώνουμε την εντολή του 2019 από εσάς, πρωθυπουργέ, να αποσπάσετε και, στη συνέχεια, να επανατοποθετήσετε τις αρχαιότητες».
Yψηλό επίπεδο βλαβών
Τονίζει επίσης ότι «ως ειδικοί στον χώρο των Βυζαντινών Σπουδών θέλουμε να τονίσουμε το υψηλό επίπεδο βλαβών που θα προκύψει από τη μετακίνηση των αρχαιοτήτων και να σημειώσουμε ότι αυτό δεν είναι απλώς περίπτωση ζημίας στο ίδιο το αυθεντικό υλικό, αλλά και στα αρχαιολογικά του συμφραζόμενα τα οποία είναι από μόνα τους η πηγή μιας δυνητικά τεράστιας ποσότητας κρίσιμων και πολύ σημαντικών πληροφοριών, που προέρχονται μάλλον από τις παραδοσιακές «αρχαιολογικές» μεθόδους παρά από τις σύγχρονες επιστημονικές διαδικασίες συλλογής και ανάλυσης δεδομένων».
Μάλιστα «θα ήταν τραγωδία να θέσουμε σε κίνδυνο αυτήν την καλά κερδισμένη φήμη (της χώρας) σπαταλώντας τον θησαυρό αυτού του μοναδικού αρχαιολογικού συνόλου και των ιστορικών δεδομένων της Θεσσαλονίκης μέσω ενός ανώφελα βιαστικού κατασκευαστικού έργου», πολύ δε περισσότερο «δεδομένης της ύπαρξης μιας ήδη υπαρκτής κατασκευαστικής λύσης […], φαίνεται περίεργα κοντόφθαλμο η νυν κυβέρνηση να το αγνοήσει, μαζί με το κόστος για την εθνική και διεθνή κληρονομιά που αυτό συνεπάγεται».
Στο κείμενο της Επιτροπής Βυζαντινής Αρχαιολογίας, που υπογράφει ο κ. Vionis, εκφράζεται η «βαθιά ανησυχία και απογοήτευση σχετικά με την απόφαση που εξέδωσε ο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (19/12/2019) της χώρας, η οποία επιτρέπει τη μεταφορά των ευρημάτων σε άλλη περιοχή» και τονίζεται χαρακτηριστικά ότι «αν και η ανακάλυψη έχει ονομαστεί «Βυζαντινή Πομπηία» σε διαφορετικές περιπτώσεις, εμείς υπογραμμίζουμε ότι τα ερείπια στο βυζαντινό και σύγχρονο κέντρο της πόλης δεν είναι απλώς η βυζαντινή εκδοχή της Ρωμαϊκής Πομπηίας. Αποτελούν πολύ περισσότερα, όχι μόνο λόγω της αξιοσημείωτης κατάστασης διατήρησής τους, αλλά, το πιο σημαντικό, επειδή παρέχουν μια απαράμιλλη προβολή της έννοιας του βυζαντινού αστικού χώρου επί τόπου. Ετσι τα αρχαιολογικά στοιχεία πρέπει να συνεχίσουν να είναι προσβάσιμα, διδακτικά και άθικτα».
Oι επιστολές και η μετάφρασή τους
Προς τον: Κ. Κυριάκο Μητσοτάκη,
Πρωθυπουργό, Ελληνική Δημοκρατία
cc. Δρ Lina Mendoni, Υπουργείο Πολιτισμού, Ελληνική Δημοκρατία
Τρίτη 21 Απριλίου 2020
Αγαπητέ κύριε,
Γράφω υπό την ιδιότητά μου ως Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Βυζαντινών Σπουδών (AIEB) και εξ ονόματος όλων των μελών μας σχετικά με τα τρέχοντα σχέδια κατασκευής του σταθμού Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη. Το AIEB είναι ο αντιπροσωπευτικός οργανισμός για όλους τους μελετητές της βυζαντινής ιστορίας, του πολιτισμού και του πολιτισμού σε περίπου 40+ χώρες παγκοσμίως, και με βαθιά ανησυχία παρακολουθούμε τα μεταβαλλόμενα σχέδια για τις σημαντικές αρχαιότητες και αρχαιολογικό υλικό που ανασκάφηκαν κατά την προετοιμασία. για την κατασκευή του σταθμού του Μετρό. Μετά από αρχικές ανησυχίες ότι οι αρχαιότητες και οι ανεκτίμητες επιστημονικές πληροφορίες που περιέχουν θα είχαν καταστραφεί, χαιρόμασταν που βλέπουμε το 2015 την επικύρωση των εναλλακτικών σχεδίων για την ανάπτυξη του σταθμού, αφήνοντας ανέπαφες τις αρχαιότητες. Κατά συνέπεια, με τη μεγαλύτερη απογοήτευση σημειώνουμε την εντολή του 2019 από εσάς, πρωθυπουργέ, να αποσπάσετε και, στη συνέχεια, να επανατοποθετήσετε τις αρχαιότητες.
Ως ειδικοί στο χώρο των Βυζαντινών Σπουδών, θέλουμε να τονίσουμε το υψηλό επίπεδο βλαβών που θα προκύψει από τη μετακίνηση των αρχαιοτήτων, και να σημειώσουμε ότι αυτό δεν είναι απλώς περίπτωση ζημίας στο ίδιο το αυθεντικό υλικό, αλλά και στα αρχαιολογικά του συμφραζόμενα τα οποία είναι από μόνα τους η πηγή μιας δυνητικά τεράστιας ποσότητας κρίσιμων και πολύ σημαντικών πληροφοριών, που προέρχονται μάλλον από τις παραδοσιακές «αρχαιολογικές» μεθόδους παρά από τις σύγχρονες επιστημονικές διαδικασίες συλλογής και ανάλυσης δεδομένων.
Όπως σημειώνουν οι αρχαιολόγοι συνάδελφοί μας στην επιστολή που συνοδεύει αυτήν την έκκληση, αυτό δεν είναι απλώς ζήτημα της ανακάλυψης αρχαιοτήτων σε μια αξιοσημείωτη κατάσταση διατήρησης. Αυτές οι αρχαιότητες και τα συμφραζόμενά τους, ήτοι το πλαίσιο στο οποίο έχουν αποκαλυφθεί, αποτελούν ένα απαράμιλλο και μοναδικό παράδειγμα του βυζαντινού αστικού χώρου στο αρχικό του περιβάλλον και συνιστούν ένα πολιτιστικό, αλλά και ένα επιστημονικό κόσμημα. Η Ελλάδα έχει εξαιρετική φήμη σε παγκόσμιο επίπεδο για τη φροντίδα και την προστασία που επιδεικνύει πάντα για την αρχαιολογική και πολιτιστική της κληρονομιά.
Θα ήταν τραγωδία να θέσουμε σε κίνδυνο αυτήν την καλά κερδισμένη φήμη σπαταλώντας τον θησαυρό αυτού του μοναδικού αρχαιολογικού συνόλου και των ιστορικών δεδομένων της Θεσσαλονίκης μέσω ενός ανώφελα βιαστικού κατασκευαστικού έργου. Δεδομένης της ύπαρξης μιας ήδη υπαρκτής κατασκευαστικής λύσης που ανταποκρίνεται στις ανάγκες των τοπικών και των εθνικών αναγκών και το οποίο είχε ήδη λάβει έγκριση τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, και είχε αρχίσει η υλοποίησή του, φαίνεται περίεργα κοντόφθαλμο η νυν κυβέρνηση να το αγνοήσει, μαζί με το κόστος για την εθνική και διεθνή κληρονομιά που αυτό συνεπάγεται.
Στην ίδια γραμμή με τη θέση που έχει λάβει και η Europa Nostra και πολλοί άλλοι μη κυβερνητικοί φορείς, επαγγελματικοί και επιστημονικοί φορείς και άτομα, γράφω λοιπόν για να σας παροτρύνω, αξιότιμε κ. πρωθυπουργέ, και μέσω της κυβέρνησης της Ελληνικής Δημοκρατίας, για να επανεξετάσετε επειγόντως αυτήν την απόφαση.
Με σεβασμό, ειλικρινά, Καθ. John F. Haldon Πρόεδρος, της Association Internationale des Études Byzantines Τμήμα Ιστορίας, Dickinson Hall, Princeton University, Princeton NJ 08544 USA
Επιτροπή Βυζαντινής Αρχαιολογίας Σταθμός Μετρό Βενιζέλου, Θεσσαλονίκη
Αρκετά μέλη της Διεθνούς Ένωσης Βυζαντινών Σπουδών(AIEB) έχουν έχουν ήδη δηλώσει την αντίθεσή τους στην απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης να αποσπάσει τα πρώιμα Βυζαντινά ευρήματα που ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια κατασκευαστικών έργων στο μετρό Θεσσαλονίκης υπογράφοντας, ως άτομα, τις διαδικτυακές ψηφοφορίες της Ομάδας Πολιτών που ζητούν το αρχαιολογικό εύρημα να παραμείνει στη θέση του. Ωστόσο, το Προεδρείο της Διεθνούς Ένωσης Βυζαντινών Σπουδών (AIEB) και η Επιτροπή του για τη Βυζαντινή Αρχαιολογία επιθυμεί να εκφράσει μέσω αυτού του Δελτίου Τύπου τη βαθιά ανησυχία του και την απογοήτευση σχετικά με την απόφαση που εξέδωσε ο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (19/12/2019) της χώρας, που επιτρέπει τη μεταφορά των ευρημάτων σε άλλη περιοχή.
Εμείς ως ειδικοί και ενεργοί ερευνητές στους διάφορους τομείς των Βυζαντινών Σπουδών, θα θέλαμε να τονίσουμε, όπως ήδη έχει αναφερθεί προηγουμένως από την Europa Nostra αλλά και άλλους μη κυβερνητικούς φορείς και επαγγελματίες, την επιτακτική ανάγκη να διατηρηθούν επί τόπου τα κατάλοιπα του συγκροτήματος του βυζαντινού σταυροδρομιού και τα γύρω από αυτά κτίσματα του αστικού ιστού. Η απόσπαση από τη θέση τους θα είναι καταστροφική, ενώ η διατήρηση αυτού του μοναδικού και ανεκτίμητου είναι μια αρχαιολογική ανακάλυψη που θα συνιστά μια διαρκή υπενθύμιση του ένδοξου παρελθόντος της πόλης σε ένα υπόγειο μουσείο.
Αν και η ανακάλυψη έχει ονομαστεί «Βυζαντινή Πομπηία» σε διαφορετικές περιπτώσεις, εμείς υπογραμμίζουμε ότι τα ερείπια στο βυζαντινό και σύγχρονο κέντρο της πόλης δεν είναι απλώς η Βυζαντινή εκδοχή της Ρωμαϊκής Πομπηίας. Αποτελούν πολύ περισσότερα, όχι μόνο λόγω της αξιοσημείωτης κατάσταση διατήρησής τους, αλλά το πιο σημαντικό επειδή παρέχουν μια απαράμιλλη προβολή της έννοιας του βυζαντινού αστικού χώρου επί τόπου. Ετσι,τα αρχαιολογικά στοιχεία πρέπει να συνεχίσουν να είναι προσβάσιμα, διδακτικά και άθικτα.
Είμαστε πεπεισμένοι ότι οι αρμόδιες ελληνικές αρχές, δηλαδή η κυβέρνηση, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και η Αττικό Μετρό ΑΕ, θα επανεξετάσουν τις συνέπειες της πρόσφατης απόφασή τους και θα καταφέρουν, ακόμη και σε αυτό το στάδιο, να βρει την πιο ορθόδοξη λύση που θα είναι και οικονομικά βιώσιμη και θα σέβεται τα βυζαντινά κατάλοιπα και την αναντικατάστατη έννοια του αστικού χώρου στη «δεύτερη πόλη» του μιας διαφορετικής και πολυεθνικής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.
Καθηγητής Α. Βιόνης,
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου