Η αναφορά του υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής κ. Πλακιωτάκη πριν από λίγες ημέρες, σε τηλεοπτική εκπομπή, αναφορικά με την αξιοποίηση των περιφερειακών λιμανιών ήταν σαφής. «Εμείς απευθυνόμαστε στην αγορά… Πολλές φορές η αγορά σού υποδεικνύει το μοντέλο στο οποίο θα πρέπει να προχωρήσεις». Αυτό δήλωσε ο υπουργός, αφού προηγουμένως ανέφερε ότι στους σχεδιασμούς της κυβέρνησης περιλαμβάνεται και η πώληση του πλειοψηφικού πακέτου των μετοχών των Οργανισμών Λιμένων, την οποία είχε αποτρέψει η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ με τον νόμο 4597/19.
Θα πρέπει βέβαια η κυβέρνηση να γνωρίζει ότι η βασική επιδίωξη ενός επενδυτή είναι να χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά τα κεφάλαιά του, ώστε να παράγει το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος σε σχέση με το κόστος της επένδυσης, δηλαδή να επενδύσει λίγα και να κερδίσει πολλά. Για παράδειγμα, στην περίπτωση της επιβεβλημένης από τα μνημόνια αποκρατικοποίησης του λιμανιού της Θεσσαλονίκης, η αγορά σύμφωνα με ορισμένους υποδείκνυε ότι απαιτήσεις που θα υπερέβαιναν τα 40 εκατ. ευρώ για επενδύσεις δεν θα προσέλκυαν κανέναν επενδυτή, ενώ τελικά οι επενδύσεις έφτασαν τα 180 εκατ. ευρώ.
Πίσω από αυτές τις προσπάθειες της κυβέρνησης όλοι βέβαια γνωρίζουν ότι δεν είναι η επιλογή του βέλτιστου μοντέλου αξιοποίησης, αλλά η δικαιολόγηση της επιλογής της ιδιωτικοποίησης σημαντικών Οργανισμών Λιμένων, σε αντίθεση με το ευρωπαϊκό και διεθνές παράδειγμα.
Ηδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, η αρνητική εμπειρία των ιδιωτικοποιήσεων λιμανιών στη Βρετανία αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης. O Richard Goss, από τους πρωτοπόρους και θεμελιωτές της ναυτιλιακής οικονομίας, είχε μελετήσει τον ρόλο των λιμενικών αρχών και υποστήριζε τον δημόσιο χαρακτήρα τους. Σύμφωνα με τον Goss (1990), οι δημόσιες λιμενικές αρχές μπορούν να διαχειριστούν με έναν ευέλικτο, σταθερό και αποτελεσματικό τρόπο τα θέματα ιδιοκτησίας και διαχείρισης της γης, σχεδιασμού και ρύθμισης, παροχής δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών, των εξωτερικών επιβαρύνσεων που προκαλεί η λιμενική λειτουργία, ακόμα και της προβολής της επιτυχημένης λειτουργία των λιμανιών είτε αυτά λειτουργούν ως δημόσια πλήρη λιμάνια είτε σε αυτά δραστηριοποιούνται ιδιώτες πάροχοι.
Η ευρωπαϊκή πραγματικότητα αποτυπώνεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στο περιεχόμενο περιοδικών μελετών (The ESPO Fact Finding Report) του ESPO (European Sea Ports Organizations), οι οποίες μάλιστα έχουν την υποστήριξη της Ε.Ε. Για λόγους συντομίας και κατανόησης με τον όρο λιμάνια περιγράφουμε τη λιμενική αρχή (port authority), ο οποίος στη χώρα μας ταυτίζεται με τους δέκα περιφερειακούς οργανισμούς λιμένα. Ειδικότερα:
■ Το 87% των λιμανιών στην Ευρώπη είναι υπό δημόσιο έλεγχο (59% κρατικό ή 33% δημοτικό). Ενα 7% ήταν μικτής ιδιοκτησίας αλλά και σε αυτές τις περιπτώσεις την πλειοψηφία των μετοχών την έχει το Δημόσιο.
■ Το 71% των διοικήσεων των ευρωπαϊκών λιμανιών επιδιώκει ένα μείγμα οικονομικών και μη οικονομικών στόχων τους οποίους δεν μπορεί να επιτύχει μια ιδιωτική αρχή. Μεταξύ άλλων, το 76% επιδιώκει την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της ευρύτερης του λιμένα περιοχής, το 62% την αποτελεσματική σύνδεση με την ενδοχώρα, το 58% τη δημιουργία θέσεων εργασίας στην ευρύτερη περιοχή κ.λπ.
■ Το 82% των διοικήσεων των δημόσιων λιμανιών στην Ευρώπη στοχεύει στην εξυπηρέτηση του εμπορίου και της επιχειρηματικής δραστηριότητας, και επιτυγχάνει αυτόν τον στόχο, καθώς αποτελούν αντικειμενικούς και αξιόπιστους ρυθμιστές της αγοράς και του cluster αφού δεν ταυτίζονται με συγκεκριμένα επιχειρηματικά συμφέροντα.
■ Το 72% των διοικήσεων των λιμανιών στην Ευρώπη ενέπλεξε στη διαδικασία διαμόρφωσης του περιεχομένου του στρατηγικού σχεδίου ανάπτυξης του λιμανιού φορείς όπως την Αυτοδιοίκηση, μη κυβερνητικές οργανώσεις, κάτι το οποίο δεν μπορεί να αποτελεί επιδίωξη ενός ιδιώτη επενδυτή.
■ Τα κυριότερα έσοδα των δημόσιων λιμανιών στην Ευρώπη τα οποία προσελκύουν τις μεγαλύτερες εταιρείες διαχείρισης τερματικών προέρχονται από την είσπραξη των γενικών λιμενικών τελών, ενώ διασφαλίζουν σημαντικά εισοδήματα από μισθώσεις χώρων και από την παροχή υπηρεσιών. Την ίδια στιγμή κάποιοι στην Ελλάδα υποστηρίζουν αβάσιμα ότι η επιβολή ανταποδοτικού τέλους που προβλέπει ο Ν.4597/19 θα διώξει τους επενδυτές.
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, οι λιμενικές αρχές είναι επίσης δημόσιες, ενώ η λιμενική διοίκηση μπορεί να ασκείται σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης, πολιτειακό ακόμα και τοπικό, π.χ. Καλιφόρνια, Λουιζιάνα, Τέξας μέσω αναπτυξιακών οργανισμών. Το 2013, η προσπάθεια ιδιωτικοποίησης των λιμανιών της Βιρτζίνια δεν προχώρησε καθώς κρίθηκε ότι δεν μπορεί μια ιδιωτική εταιρεία να επιτύχει στόχους δημόσιου συμφέροντος.
Σύμφωνα με το αμερικανικό περιοδικό Global Trade, τα δημόσια λιμάνια στις ΗΠΑ δημιουργούν νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες και περισσότερες από 13 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, συμπεριλαμβανομένων αυτών που αφορούν τα ίδια τα λιμάνια, στο διεθνές και εισαγωγικό/εξαγωγικό εμπόριο, ενώ μόνο από τα λιμάνια τα έσοδα από φόρους σε τοπικό, περιφερειακό και ομοσπονδιακό επίπεδο ανέρχονται σε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια. Για τα στοιχεία αυτά επικαλείται την Αμερικανική Ενωση Λιμενικών Αρχών η οποία αντιπροσωπεύει περισσότερα από 130 δημόσια λιμάνια στις ΗΠΑ, στον Καναδά, στη Λατινική Αμερική και στην Καραϊβική.
Τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη η σημαντική επίδραση της λιμενικής ανάπτυξης και λειτουργίας στην οικονομία και την κοινωνία επιβάλλει να υπάρχει δημόσιος σχεδιασμός και αξιόπιστη ρύθμιση της αγοράς και του cluster από δημόσιο φορέα. Αυτό δείχνουν η διεθνής εμπειρία αλλά και η διεθνής επιστημονική έρευνα.
Η ανάθεση μελετών από την κυβέρνηση οι οποίες θα αναδείξουν το «βέλτιστο» μοντέλο αξιοποίησης των λιμανιών στη βάση των επιθυμιών της αγοράς, το μόνο που θα κάνει είναι να ντύσει με ένα δήθεν αξιόπιστο περίβλημα ήδη ληφθείσες αποφάσεις. Ομως τα διεθνή δεδομένα είναι διαφορετικά και αν δεν ληφθούν υπόψη, οι κυβερνητικές επιλογές μπορεί να έχουν αρνητικά αποτελέσματα που δεν θα είναι αναστρέψιμα.
Χρήστος Λαμπρίδης - Πρώην γενικός γραμματέας Λιμένων, Λιμενικής Πολιτικής και Ναυτιλιακών Επενδύσεων του υπουργείου Ναυτιλίας
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου