Ελληνικό εκλογικό σύστημα: Πιο καλπονοθευτικό από το βρετανικό

Τους πέντε τελευταίους μήνες έγιναν στην Ελλάδα και στη Βρετανία βουλευτικές εκλογές. Στην Ελλάδα εφαρμόστηκε, για ακόμη μια φορά, η τελευταία και χειρότερη παραλλαγή του διαχρονικά εφαρμοζόμενου εκλογικού συστήματος της λεγόμενης «ενισχυμένης αναλογικής». Η παραλλαγή αυτή του συστήματος, με το bonus 50 εδρών, μπορεί να δώσει αυτοδυναμία, δηλαδή πλειοψηφία στη Βουλή, στο κόμμα που έλαβε τον μεγαλύτερο αριθμό ψήφων στις εκλογές. Ουσιαστικά είναι ένα πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα.

Στη Βρετανία διαχρονικά εφαρμόζεται το μονοεδρικό εκλογικό σύστημα. Πρόκειται για ένα καθαρά πλειοψηφικό εκλογικό σύστημα, το οποίο συνήθως δίνει αυτοδυναμία, όπως συνέβη στις φετινές εκλογές.

Θεσμικά η μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα δύο αυτά εκλογικά συστήματα είναι ότι το βρετανικό έχει παγιωθεί εδώ και δεκαετίες, ενώ το ελληνικό το αλλάζουν οι εκάστοτε κυβερνήσεις με στόχο να ξανακερδίσουν τις εκλογές.

Μεγάλο ενδιαφέρον, όπως θα δείξουμε στο άρθρο αυτό, παρουσιάζει η σύγκριση των αποτελεσμάτων των φετινών εκλογικών αναμετρήσεων με τα συστήματα αυτά στην πατρίδα μας και στη Βρετανία, με κριτήριο την απλή αναλογική. Θα εξετάσουμε, δηλαδή, το πόσο νοθεύουν τη βούληση του λαού, όπως αυτή αποτυπώθηκε στα ποσοστά που πήραν τα κόμματα που απέσπασαν αυτοδυναμία στις εκλογές.

Η σύγκριση θα γίνει τόσο στις έδρες που πήραν σε σχέση με εκείνες που θα έπαιρναν αν εφαρμοζόταν η απλή αναλογική, όσο και στα ποσοστά τους στις εκλογές σε σχέση με τα ποσοστά που αντιπροσωπεύουν οι έδρες που πήραν στο σύνολο των εδρών των κοινοβουλίων των δύο χωρών. Τα στοιχεία που χρησιμοποιούμε είναι τα τελικά αποτελέσματα των δύο εκλογικών αναμετρήσεων, για μεν την Ελλάδα του υπουργείου Εσωτερικών, για δε τη Βρετανία αυτά που δόθηκαν στη δημοσιότητα και μεταδόθηκαν από το BBC. Τα στοιχεία δίνονται στον Πίνακα.

Στην 1η στήλη του πρώτου μέρους του Πίνακα δίνονται οι έδρες που πήραν τα κόμματα που ήρθαν πρώτα στην Ελλάδα και στη Βρετανία, στη 2η εκείνες που θα έπαιρναν αν εφαρμοζόταν η απλή αναλογική και στην 3η η διαφορά των εδρών. Στην 4η στήλη δίνεται το ποσοστό κατά το οποίο οι έδρες που πήραν τα κόμματα υπερβαίνει εκείνες που θα έπαιρναν με βάση το ποσοστό τους στον λαό. Το ποσοστό αυτό είναι το ποσοστό της καλπονοθείας, δηλαδή το ποσοστό κατά το οποίο τα συστήματα αυτά νοθεύουν τη βούληση του λαού.

Στην 1η στήλη του δεύτερου μέρους του Πίνακα δίνονται τα ποσοστά των ψήφων που πήραν τα κόμματα στις εκλογές, στη 2η τα ποσοστά που αντιπροσωπεύουν οι έδρες που πήραν τα κόμματα στις εκλογές στο σύνολο των εδρών των δύο κοινοβουλίων. Οι 158 έδρες που πήρε η Ν.Δ. αντιστοιχούν στο 52,7% του συνόλου των 300 εδρών της Βουλής των Ελλήνων, ενώ οι 365 που πήραν οι Τόρις, δηλαδή το συντηρητικό κόμμα, στο 56,2% των 650 εδρών της Βουλής των Κοινοτήτων. Στην 3η στήλη δίνεται η διαφορά των ποσοστών και στην 4η το ποσοστό καλπονοθείας.

Από την 4η στήλη τόσο του πρώτου όσο και του δεύτερου μέρους του Πίνακα φαίνεται ότι (σε στρογγυλά ποσοστά) το ποσοστό καλπονοθείας στη χώρα μας ήταν 32%, δηλαδή υψηλότερο εκείνου στη Βρετανία που ανέρχεται στο 29%. Εντυπωσιακή, όπως φαίνεται στην 3η στήλη του δεύτερου μέρους του Πίνακα, είναι η ισότητα της διαφοράς των ποσοστών εδρών-ψήφων των δύο κομμάτων.

Στόχος και των δύο συστημάτων είναι η διαιώνιση του δικομματισμού, ο οποίος, όμως, δεν επιτυγχάνεται πάντοτε. Πράγματι στη Βρετανία αυτό έχει συμβεί στο παρελθόν αλλά και πρόσφατα, όπως π.χ. στις εκλογές του 2010, στις οποίες το συντηρητικό κόμμα δεν πέτυχε αυτοδυναμία και σχημάτισε κυβέρνηση με στήριξη του κόμματος των Φιλελευθέρων. Στη χώρα μας αυτό συνέβη στις εκλογές του 2012 και του 2015 αναγκάζοντας τους μεν πρωταγωνιστές των μονοκομματικών κυβερνήσεων της περιόδου 1974-2009 (Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ) να σχηματίσουν κυβέρνηση συνασπισμού, τον δε ΣΥΡΙΖΑ να συγκυβερνήσει με τους ΑΝ.ΕΛΛ., ένα ακροδεξιό κόμμα.

Η πρόσφατη αυτή εμπειρία καταρρίπτει τους ισχυρισμούς των αντιπάλων της απλής αναλογικής ότι στη χώρα μας τα κόμματα δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε σχηματισμό κυβερνήσεων συνασπισμού και τέτοιες κυβερνήσεις να ευημερήσουν. Ο,τι συνέβη το 2012 και το 2015 μπορεί να συμβεί και στις επόμενες εκλογές που θα διεξαχθούν με την απλή αναλογική με όριο εισόδου στη Βουλή το 3% των ψήφων, εκτός εάν η Ν.Δ. ψηφίσει άλλο ένα καλπονοθευτικό εκλογικό σύστημα και προκαλέσει διπλές εκλογές, προκειμένου να εφαρμοστεί το σύστημα αυτό.

Μανόλης Δρεττάκης - πρώην: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ

Πηγή: efsyn.gr