Hλεκτρονική κάρτα εργασίας: Πού και πώς θα εφαρμοσθεί

Προς τον Ιανουάριο η πλήρης εφαρμογή του μέτρου, σε πιλοτικό επίπεδο. Στόχος είναι να διαπιστώνεται σε πραγματικό χρόνο το αληθές ωράριο του μισθωτού.

Hλεκτρονική κάρτα εργασίας έρχεται σταδιακά στον ιδιωτικό τομέα, σε πρώτη φάση πιλοτικά και μόνο σε μεγάλες επιχειρήσεις, με στόχο να επεκταθεί σε δεύτερη φάση σε όλο το φάσμα της ιδιωτικής οικονομίας. Η σχετική νομοθετική παρέμβαση που πιθανότατα θα χρειαστεί, θα πρέπει να αναμένεται αργότερα και σε δεύτερο χρόνο, καθώς δεν προβλέπεται να συμπεριληφθεί στο αναπτυξιακό νομοσχέδιο που παίρνει τις επόμενες ώρες το δρόμο του προς τη δημόσια διαβούλευση και τη Βουλή, με σωρεία εργασιακών ρυθμίσεων. Σύμφωνα με πληροφορίες αναμένεται να σταλεί καταρχήν πρόσκληση για διάλογο στους εμπλεκόμενους φορείς (π.χ. στους κοινωνικούς εταίρους), ώστε να συζητηθούν όλες οι απαραίτητες τεχνικές παράμετροι. Ειδικοί εκτιμούν πως απαιτείται περίπου ένα δίμηνο για τα τεχνικά θέματα εφαρμογής του μέτρου, ενώ θα χρειαστεί να δημοσιευτούν και εφαρμοστικές υπουργικές αποφάσεις. Στο πλαίσιο αυτό οι ίδιοι κύκλοι εκτιμούν ως ρεαλιστικό χρόνο για πλήρη λειτουργία του νέου συστήματος πιθανότατα τον ερχόμενο Γενάρη.

Υπενθυμίζεται πως την προώθηση του θεσμού της ηλεκτρονικής κάρτας εργαζομένου εξήγγειλε ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ κάνοντας λόγο για ένα μέτρο που θα κάνει χρήση “της σύγχρονης τεχνολογίας” και θα στοχεύει στον “έλεγχο της υπερωριακής απασχόλησης”. Σύμφωνα με το σχέδιο, στόχος είναι να διαπιστώνεται σε πραγματικό χρόνο μέσω του νέου αυτού ηλεκτρονικού – ψηφιακού συστήματος το αληθές ωράριο απασχόλησης του μισθωτού στην πράξη, με τελικό σκοπό να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικότερα η υποδηλωμένη εργασία, η ψευδώς δηλωμένη μερική απασχόληση και οι απλήρωτες υπερωρίες. Στο πλαίσιο αυτό δεν αποκλείεται να προβλεφθεί ψηφιακή σύνδεση της νέας ηλεκτρονικής κάρτα μισθωτών με το σύστημα «Εργάνη». Για την ακρίβεια αναμένεται να εξετασθεί τεχνικά κατά πόσο μπορεί εύκολα η νέα ηλεκτρονική κάρτα να συνδεθεί απευθείας με την “Εργάνη” και τι είδους τροποποιήσεις χρειάζονται γι αυτό. Όπως άλλωστε έχει γράψει το «Έθνος της Κυριακής» στο τραπέζι βρίσκεται και η διασύνδεση του συστήματος της Αναλυτικής Περιοδικής Δήλωσης με το Πληροφοριακό Σύστημα «Εργάνη», ώστε να μπορούν να συνδυαστούν και να διασταυρωθούν κρίσιμα δεδομένα για την εργασία και ασφάλιση των μισθωτών.

Η νέα ηλεκτρονική κάρτα εισόδου – εξόδου εντάσσεται σε ένα πλέγμα δράσεων με στόχο την αντιμετώπιση της μερικής απασχόλησης και κυρίως της υποδηλωμένης εργασίας. Στο ίδιο πλέγμα δράσεων εντάσσεται ο συνδυασμός ΑΠΔ και «Εργάνης» ώστε τα δυο αυτά συστήματα να αλληλεπιδρούν και να διασταυρώνουν στοιχεία. Υπενθυμίζεται πως η ΑΠΔ υποβάλλεται από τον εργοδότη στον ΕΦΚΑ και περιλαμβάνει στοιχεία για το χρόνο απασχόλησης κάθε ασφαλιζομένου (ποιες μέρες και ώρες απασχολείται), την αμοιβή, τους κλάδους ασφάλισης, το ύψος των εισφορών. Η εισαγωγή της κάρτας εργασίας θα επιτρέπει υπό προυποθέσεις τον έλεγχο σε πραγματικό χρόνο των στοιχείων που δηλώνονται σε ΑΠΔ και «Εργάνη». Η διαλειτουργικότητα των επιµέρους συστηµάτων αναµένεται να δώσει εν τέλει µια πιο καθαρή εικόνα στο υπουργείο Εργασίας και το ΣΕΠΕ για τη χαρτογράφηση των επιχειρήσεων, συνδράµοντας -µεταξύ άλλων- και στον αποτελεσµατικότερο έλεγχο της παραβατικότητας.

Το μέτρο της «κάρτας εργασίας» στον ιδιωτικό τομέα είχε θεσμοθετηθεί αρχικά το 2011, αλλά δεν έφτασε να υλοποιηθεί (παρόλο που είχε ημερομηνία έναρξης 1η Σεπτεμβρίου του 2011) ενώ δεν εκδόθηκαν οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις. Πληροφορίες αναφέρουν πως το μέτρο προκάλεσε τότε, όταν θεσμοθετήθηκε, τις αντιδράσεις των δανειστών… Το σύστημα του 2011, πάντως, απέδιδε στις επιχειρήσεις την ευθύνη να ενημερώνουν καθημερινά και σε πραγματικό χρόνο το τότε ΙΚΑ για το χρόνο εργασίας, την ώρα προσέλευσης και αποχώρησης των εργαζομένων της επιχείρησης με τη χρήση κάρτας εργασίας σε ηλεκτρονικό ρολόι παρουσίας προσωπικού (ωρομέτρηση και διαβίβαση στοιχείων με ηλεκτρονικό ή άλλο τρόπο στο ΙΚΑ). Τα στοιχεία της κάρτας εργασίας θα διασταυρώνονταν με τα αναγραφόμενα στην υποβαλλόμενη από την επιχείρηση Α.Π.Δ., ενώ προβλέπονταν διασύνδεση με το κεντρικό ηλεκτρονικό σύστημα του υπουργείου Εργασίας και με τα πληροφοριακά συστήματα ΙΚΑ, ΣΕΠΕ, ΟΑΕΔ.

Όπως και τώρα έτσι και το 2011 προβλέπονταν αρχικά το μέτρο να εφαρμοστεί πιλοτικά σε ορισμένες γεωγραφικές περιοχές και είδη επιχειρήσεων. Η νομοθετική πρόβλεψη του 2011 είχε… καρότο και μαστίγιο. Για τις επιχειρήσεις που υποχρεωτικά εντάσσονταν στην κάρτα εργασίας παρέχονταν έκπτωση 10% στις ασφαλιστικές εισφορές εφόσον τις κατέβαλλαν εμπρόθεσμα (μετά από οικονομική μελέτη της ΓΓΚΑ). Παράλληλα, προβλέπονταν πρόστιμα και ποινές για όσες επιχειρήσεις εντάσσονταν αλλά δεν εφάρμοζαν σωστά το σύστημα της κάρτας. Η τότε διάταξη προέβλεπε μάλιστα και πρόστιμο για τον ίδιο τον εργαζόμενο ύψους 200 ευρώ αν δεν έκανε χρήση της κάρτας του (στην επιχείρηση επιβάλλονταν αντίστοιχα πρόστιμο 400 ευρώ). Η ενεργοποίηση και επέκταση της διάταξης προέβλεπε γνώμη της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και έκδοση υπουργικής απόφασης για μια σειρά από θέματα, όπως τα συστήματα καταγραφής, τον τρόπο λειτουργίας τους, τον τρόπο και τα στοιχεία επεξεργασίας των δεδομένων, το είδος των προσωπικών δεδομένων που θα ετύγχαναν επεξεργασίας, το πως θα γινόταν η συλλογή, αποθήκευση, χρήση, διαβίβαση των δεδομένων, ποια θα ήταν η διάρκεια αποθήκευσης, η διαδικασία καταστροφής κ.α.

Εκτός από την έκθεση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (γνωμοδότηση ως προς τα ζητήματα προσωπικών δεδομένων) η επέκταση του συστήματος του 2011 προέβλεπε και μια  αναλογιστική μελέτη, στη βάση της διαπίστωσης της ωφέλειας του Συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης από τη ρύθμιση αυτή. Ειδικότερα αναφέρονταν πως “η υλοποίηση, διατήρηση και επέκταση του συγκεκριμένου μέτρου συναρτάται με την επίτευξη καθαρού θετικού δημοσιονομικού αποτελέσματος στο Ασφαλιστικό Σύστημα από την εφαρμογή του”.

Όσον αφορά στη στάση των συνδικάτων, η ΓΣΕΕ είχε επί της αρχής θετική υποδοχή στο νομοσχέδιο του 2011 με τη ρητή εναντίωσή της ωστόσο σε δυο θέματα τότε:

• ζητούσε να απαλειφθεί η μετακύληση της ευθύνης και στον εργαζόμενο, με την επιβολή προστίμου και σε αυτόν (200 ευρώ) ενώ
• διατύπωνε έντονες επιφυλάξεις για τα ζητήματα προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που εγείρονταν από τη χρήση του συστήματος της κάρτας εργασίας.

Χαρακτηριστικό είναι πως τον περασμένο Μάρτιο, 51 συνδικαλιστικά σωματεία υπαλλήλων του ιδιωτικού τομέα είχαν αποστείλει υπόμνημα στο υπουργείο Εργασίας, καταγγέλοντας φαινόμενα εργοδοτικής αυθαιρεσίας στο μέτωπο των υπερωριών, της υπερεργασίας και της υποδηλωμένης εργασίας. Ειδικότερα υποστήριζαν πως πληθαίνουν οι καταγγελίες για μη δήλωση και αναγνώριση της αμοιβής για τις ώρες υπερεργασίας και υπερωρίας, ειδικά μετά την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού στα 650€. “Συνάδελφοι μας καταγγέλλουν ότι μειώθηκαν οι ώρες ημερήσιας απασχόλησής τους πλασματικά, από τις 8 ώρες στις 6 ή και λιγότερο, ενώ στην πραγματικότητα συνεχίζουν να απασχολούνται 8ωρο – 12ωρο, ενώ κατά την εξόφληση της μηνιαίας μισθοδοσίας δεν υπολογίζονται και δεν καταβάλλονται καθόλου ή μερικώς, οι πρόσθετες ώρες απασχόλησης, υπερεργασίας και υπερωρίας τους. Το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως σε κινητές δραστηριότητες και στο προσωπικό που απασχολείται σε τρίτες επιχειρήσεις π.χ εργολαβικές εταιρίες καθαρισμού, φύλαξης κ.λπ. Μάλιστα, πολλά από τα μέλη μας προσφεύγουν ανεπιτυχώς στις επιθεωρήσεις εργασίας και τα δικαστήρια, προκειμένου να τους καταβληθούν οι δεδουλευμένες αποδοχές για τις πρόσθετες ώρες εργασίας, καθώς δεν υπάρχει ισχυρό αποδεικτικό υλικό (π.χ. κάρτα εργασίας) για την υπερεργασιακή – υπερωριακή απασχόλησή τους”, ανέφεραν τον περασμένο Μάρτιο στο υπόμνημά τους τα εν λόγω σωματεία. Στο ίδιο υπόμνημα ζητούσαν την ενεργοποίηση της κάρτας εργασίας, αλλά αφού όμως λυθούν τα ζητήματα “προσωπικών δεδομένων και καταργηθεί η διάταξη για την επιβολή προστίμου και στον εργαζόμενο”.

Στην ομιλία του στη ΔΕΘ ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε και στις ρυθμίσεις με τις οποίες θα προβλέπονται εξαιρέσεις από τις κλαδικές συμβάσεις για επιχειρήσεις υπό διάσωση ή και αναδιάρθρωση. Οι εν λόγω ρυθμίσεις θα συμπεριλαμβάνονται, σύμφωνα με πληροφορίες, μαζί με άλλες εργασιακές διατάξεις, στο αναπτυξιακό νομοσχέδιο που έρχεται αυτή την εβδομάδα στη δημόσια διαβούλευση. Στο ίδιο νομοσχέδιο θα προβλέπεται μεταξύ άλλων:

• Επαναθεσμοθέτηση του μπλόκου στην υποβολή ΑΠΔ για τους μη συνεπείς εργοδότες
• Πλαίσιο για ηλεκτρονική ψηφοφορία για την απεργία (η νέα διάταξη θα εφαρμοστεί σε συνδυασμό με την ισχύουσα που προβλέπει την παρουσία του 50% των οικονοµικά ενεργών µελών της πρωτοβάθµιας συνδικαλιστικής οργάνωσης στη γενική συνέλευση, ώστε να τεκµαίρεται απαρτία και να λαµβάνεται έγκυρη απόφαση για απεργία).
• Ηλεκτρονικά μητρώα για συνδικαλιστικές οργανώσεις εργαζομένων και εργοδοτών.

Γ. Φώσκολος

Πηγή: ethnos.gr