Ενα κακό έχει η Ελλάδα, τα εξής δύο: τους θεούς και τους ήρωές της.
Κατά κανόνα ισχύει όλο τον χρόνο, αλλά ειδικά το καλοκαίρι, με αυτό το αττικό φως να αποσκιώνει ακόμη και τις χαραμάδες και εκείνον τον εκκωφαντικό ήλιο να μην αφήνει ουδέν κρυπτόν υπό του, έρχεται κι απογίνεται: πραγματικά, όπου κι αν στρέψεις το βλέμμα σου, σχεδόν στην κυριολεξία όποια πέτρα κι αν σηκώσεις (ή σ’ όποια πέτρα κι αν καθίσεις), γενικά όπου σταθείς κι όπου βρεθείς πάνω τους θε να βρεθείς. Και στους θεούς και στους ήρωες. Και δεν εννοώ μόνο τους χριστιανικούς ή τους άλλους, της Επαναστάσεως, αλλά κυρίως τους πιότερο αρχαίους. Αυτούς των οποίων ονόματα και σύμβολα συναντάμε από διαστημικά σκάφη και αστρονομικούς άτλαντες μέχρι συνθέσεις δραματουργών και μουσουργών. Αλλά και στο εγγόνι της κυρα-Κούλας, που επειδή την είχε βαφτίσει η Φρειδερίκη, ήθελε να του δώσει ένα κοσμοπολίτικο αλλά και βαθιά ελληνικό όνομα συνάμα (θεά η κυρα-Κούλα!).
Συμβαίνει, λοιπόν, αυτό το περίεργο στην Ελλάδα: να έχουν οι θεοί και οι ήρωές της την ίδια, κοινή, περίεργη μοίρα. Ενώ ποτέ δεν έζησαν, εν τέλει επέζησαν – εις τους αιώνας των αιώνων που ακολούθησαν, αμήν.
Οχι και τόσο «αμήν» δηλαδή, καθώς όσο και να το πεις, όπως και να το δεις, ίσως και χωρίς να το θέλουν που λέει ο λόγος (αν και δεν το νομίζω), δίνουν το κακό παράδειγμα: Οι μισοί (θνητοί) επιδιώκουν να τους μοιάσουν και οι άλλοι μισοί το δηλώνουν πριν το επιδιώξουν: «Δεν έζησες αλλά επέζησες; Θα πεθάνεις!» σου λέει ο άλλος και με τα δίκια του. Γιατί δεν γίνεται αυτός «ο άλλος» να έχει «φάει»… όσα μπορεί τελοσπάντων να «φάει» κάποιος σ’ αυτή τη ζωή και να μη μείνει το όνομά του ούτε σε παράδρομο αγροτικής οδού. Γίνεται; Τσου. Νιετ. Νο. Με τίποτα!
Θα μου πεις, είναι θέμα οπτικής.
Θα σου πω, τώρα μιλάς σωστά.
Η αλήθεια είναι πως η οπτική αντίληψη προηγείται των λέξεων: ερμηνεύουμε μεν τον κόσμο με λέξεις, αλλά οι λέξεις δεν μπορούν ποτέ να αναιρέσουν το γεγονός ότι περιβαλλόμαστε απ’ αυτόν. Κάπως έτσι το 'χει πει ο υπέροχος Τζον Μπέρτζερ στο βιβλίο του «Η εικόνα και το βλέμμα». Πριν από δύο χρόνια πέθανε ο Μπέρτζερ – το θυμάμαι γιατί ήταν λίγο μετά τα γενέθλιά μου και πολύ είχα στενοχωρηθεί. Επιδραστικός δημιουργός ήταν και σφοδρός επικριτής του καπιταλισμού ήταν. Τη δική του επανάσταση την έκαμε μελετώντας τον τρόπο που κοιτάζουμε: «Ποτέ δεν βλέπουμε μόνο ένα πράγμα. Βλέπουμε πάντα τη σχέση ανάμεσα στα πράγματα και τον εαυτό μας» είπε κι από τότε μπήκε στην καρδιά μου. Οταν αρχές του ’70 βραβεύτηκε με το Booker, έδωσε τα μισά χρήματα στους Μαύρους Πάνθηρες, γιατί πίστευε (διόλου άδικα) πως τότε το κίνημα αυτό «είχε σοσιαλιστική και επαναστατική προοπτική».
Για τους Αφροαμερικανούς, ιδιαίτερα για τις γυναίκες, είχε ασχοληθεί εκτενέστατα και η Τόνι Μόρισον. Αλλη μορφή αυτή… Συγγραφέας, νομπελίστρια, μαύρη και γυναίκα. Στο Οχάιο γεννήθηκε, αρχές του 1930. Ωστόσο, όταν πήγε σχολείο δεν τη θεωρούσαν κατώτερη γιατί ήταν η μόνη στην τάξη που ήξερε ήδη να διαβάζει! Είπαμε: μπορεί οι λέξεις να έπονται, αλλά αυτές καθορίζουν την οπτική μας στα πράγματα.
Τη Μόρισον τη γνώρισα στο Δημοτικό. Ο δάσκαλος (νέος και κομμουνιστής τότε) μας είχε βάλει να διαβάσουμε «Το τραγούδι του Σόλομον». Σπουδαίο πράμα οι σπουδαίοι δάσκαλοι… Κάνα-δυο γονείς είχαν έρθει έξαλλοι στο σχολείο ζητώντας να τον σχολάσουνε. Το θυμάμαι αυτό γιατί δεν το είχα καλοκαταλάβει. Ούτε τη Μόρισον είχα καλοκαταλάβει. Τότε. Μετά όμως... Εφυγε κι αυτή από κοντά μας την προηγούμενη Δευτέρα.
«Το να βλέπει κανείς αποτελεί μια πράξη επιλογής». Αυτά τα λόγια του Μπέρτζερ σε συνδυασμό με τη σκέψη της Μόρισον σκεφτόμουν τις προάλλες, βλέποντας όσα διαδραματίστηκαν στη Βουλή, σε σχέση με την Επιτροπή Ανταγωνισμού… Σαθρό πράμα η εξουσία. Σαθρό και ποταπό δηλαδή.
Ειδικά αν, μέσω αυτής, θες να γίνεις και θεός και ήρωας… Εσύ, πώς το «βλέπεις»;
Νόρα Ράλλη
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου