«…Ορισμένα τινά Ελληνικά θήλεα ζητούν να δοθή ψήφος εις τας γυναίκας. Σχετικώς με το ίδιον τούτο θέμα διαπρεπέστατος επιστήμων είχεν άλλοτε αναπτύξει από του βήματος της Βουλής το επιστημονικώς πασίγνωστον, άλλως τε, γεγονός ότι παν θήλυ διατελεί εις ανισόρροπον και έξαλλον πνευματικήν κατάστασιν ωρισμένας ημέρας εκάστου μηνός… Νεώτεραι και ακριβέστεραι έρευναι καταδείκνυσιν ότι ου μόνον ωρισμένας ημέρας, αλλά δι’ όλου του μηνός τελούσιν άπαντα τα θήλεα εις πνευματικήν και συναισθηματικήν ανισορροπίαν, τινά δε μετρίαν, τα πλείστα δε σφοδροτάτην και ακατάσχετον, άτε και παντοιοτρόπως εκδηλουμένων και κλιμακουμένων συν τω χρόνω… Επειδή εν τούτοις αι ημέραι αύται, δεν συμπίπτουν ως προς όλα τα θήλεα, είναι αδύνατον να ευρεθή ημέρα πνευματικής ισορροπίας και ψυχικής γαλήνης όλων των θηλέων, ώστε την ευτυχή εκείνην ημέραν να ορίζονται αι εκάστοτε εκλογαί. Η γυναικεία συνεπώς ψήφος είναι πράγμα επικίνδυνον, άρα αποκρουστέον».(Εφημερίδα «Νέα Ημέρα», 20 Μαρτίου 1928)
Όμως μέχρι να φτάσουμε σε αυτό που εμείς σήμερα θεωρούμε δεδομένο, οι γυναίκες πάλεψαν πολύ για να το πετύχουν κι ήρθαν αντιμέτωπες με σχόλια του τύπου: «Αι γυναίκαι είναι πετεινόμυαλαι και ελαφραί. Δεν αξίζει τον κόπον να ασχοληθώμεν»!
Θεωρούμε ότι αξίζει τον κόπο να ρίξουμε μια ματιά στις ανδρικές απόψεις για τη γυναικεία ψήφο πριν και μετά την καθιέρωσή της, αλλά και να δούμε πότε και πως φτάσαμε στο σημερινό αποτέλεσμα της ισότιμης μεταχείρισης.
Η πρώτη φωνή πάντως, για τη γυναικεία ψήφο στον Ελλαδικό χώρο ήρθε από την Ρεθεμνιώτισσα Καλλιρρόη Παρρέν Σιγανού, μέσα από τη γνωστή σε μας, «Εφημερίδα των Κυριών».
Ψήφος των γυναικών (δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι)
Ιστορικά στοιχεία
Το 1844 πραγματοποιείται η Α΄ Εθνοσυνέλευση της χώρας. Το Α΄ Σύνταγμα που ψηφίστηκε, ορίζει στο άρθρο 3, ότι “οι ΄Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του Νόμου”. Οι γυναίκες παρ΄ όλη τη σημαντική συμμετοχή τους στον αγώνα του 1821, δεν αποκτούν με το Σύνταγμα αυτό τα πολιτικά τους δικαιώματα. ΄Έτσι, οι ελπίδες που έβαλε ο αγώνας της Εθνικής Ανεξαρτησίας για μια αλλαγή της κοινωνικής θέσης της γυναίκας χάνονται.
– 1887/1888 Είναι η χρονιά που ακούγεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα το σύνθημα : “Ψήφος στη Γυναίκα”. Αυτό το θαρραλέο για την εποχή του σύνθημα, ανήκει στο έντυπο η “Εφημερίδα των Κυρίων”, του “Συλλόγου Κυριών”.
– 1921 Ο πρωθυπουργός Γούναρης, παρευρίσκεται στο συνέδριο του Ελληνικού Λυκείου, που έγινε στις 28 του Μάρτη του 1921, και υπόσχεται ψήφο στις γυναίκες. Υποβάλλει αμέσως ανάλογη πρόταση στην Γ΄ Εθνοσυνέλευση, αλλά η πρόταση δεν συγκεντρώνει την απαιτούμενη πλειοψηφία της Βουλής. Οι αντιρρήσεις των ανδρών εκπροσώπων είναι ακόμα πολύ ισχυρές. Η πρόταση προκαλεί βίαιες συζητήσεις.
– 1924 Η πρώτη Δημοκρατική Κυβέρνηση της Ελλάδας κάνει εισήγηση στην Εθνοσυνέλευση για αλλαγή της Νομοθεσίας περί Δήμων και Κοινοτήτων. Η Εθνοσυνέλευση αναγκάζει την Κυβέρνηση να αποσύρει την πρότασή της. Η συζήτηση επαναλαμβάνεται και αποφασίζεται να δοθεί στις γυναίκες μετά την πενταετία (5), το δικαίωμα ψήφου στις Δημοτικές εκλογές. Για τις γυναίκες ισχύουν οι εξής όροι:
• Θα μπορούν μόνο να εκλέγουν και όχι να εκλέγονται
• Θα πρέπει να είναι πάνω από 30 χρονών
• Και θα πρέπει να ξέρουν ανάγνωση και γραφή.
– 1928 Η πρώτη δημόσια συγκέντρωση για την ψήφο, πραγματοποιήθηκε στο Θέατρο Απόλλων στις 18 του Μάρτη.
– 1934 Μετά την τροποποίηση της νομοθεσίας – περί δήμων και κοινοτήτων, οι γυναίκες καλούνται να ψηφίσουν στις Δημοτικές εκλογές του 1934. Οι εκλογές αυτές είναι οι πρώτες στην ιστορία της Ελλάδας που οι γυναίκες – έστω και υπό όρους – έχουν δικαίωμα ψήφου. Οι αιτίες της αποχής είναι πολλές :
• Οι δυσκολίες για την εγγραφή των γυναικών στους εκλογικούς καταλόγους
• Οι κοινωνικές αντιλήψεις
• Ο μεγάλος αριθμός αναλφάβητων γυναικών
Οι παραπάνω δυσκολίες είχαν ως αποτέλεσμα να μην εγγραφούν περισσότερες από 14.000 γυναίκες στους πρώτους εκλογικούς καταλόγους και να ψηφίσουν στις εκλογές του Φεβρουαρίου 12.000, εκ των οποίων οι 2.336 στην Αθήνα σε 6 χωριστά εκλογικά τμήματα και 9.500 περίπου στις επαρχίες.
– 1945 Το ανώτερο όργανο της πρώτης λαϊκής εξουσίας στην Ελλάδα (ΠΕΕΑ) αναγνωρίζει τυπικά και ουσιαστικά την ισότητα της γυναίκας. Το ψήφισμα του Εθνικού Συμβουλίου των Κορυσχάδων λέει ρητά: “΄Όλοι οι ΄Έλληνες άνδρες και γυναίκες έχουν τα ίδια πολιτικά και αστικά δικαιώματα” Το ψήφισμα του Εθνικού Συμβουλίου που έχει χαρακτήρα προσωρινού συνταγματικού χάρτη, αναγνωρίζει για πρώτη φορά τα ίσα πολιτικά δικαιώματα των δύο φύλων. Οι γυναίκες ψηφίζουν ισότιμα και εκλέγονται στο Εθνικό Συμβούλιο.
– 1952 Ο νόμος 2159, κατοχυρώνει το δικαίωμα της γυναίκας όχι μόνο να εκλέγει, αλλά και να εκλέγεται στις Δημοτικές και Βουλευτικές εκλογές. Ωστόσο οι γυναίκες δεν ψηφίζουν τον Νοέμβρη που γίνονται εκλογές, γιατί δεν έχουν ενημερωθεί οι εκλογικοί κατάλογοι. Σε επαναληπτικές όμως εκλογές, μόνο για την Θεσσαλονίκη και λόγο εκκένωσης μιας έδρας στις 18 Ιανουαρίου 1953, εκλέγεται με την παράταξη “Ελληνικός Συναγερμός” η πρώτη Ελληνίδα Βουλευτής. Είναι η κ. Ελένη Σκούρα.
– 1956 Η πρώτη γυναίκα υπουργός. Είναι η Λίνα Ταλδάρη, υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας, βουλευτής του Κόμματος της Ε.Ρ.Ε. Επίσης εκλέγεται στην Κέρκυρα η πρώτη γυναίκα Δήμαρχος.
– 1964 Στις εκλογές του 1964, εκλέγονται 135 γυναίκες δημοτικοί σύμβουλοι. ΄Έχουν περάσει 12 χρόνια, από το 1952 που κατοχυρώθηκε με νόμο το δικαίωμα των γυναικών να εκλέγουν και να εκλέγονται. Ο μακροχρόνιος όμως αποκλεισμός τους από την πολιτική ζωή, είναι η βασική αιτία της περιορισμένης εκλογής των γυναικών
– 1975 Το Σύνταγμα του 1975 είναι το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας, που ορίζει ρητά, ότι “όλοι οι ΄Έλληνες και οι Ελληνίδες είναι ίσοι ενώπιον του Νόμου”.
– 1978 Στις εκλογές αυτές εκλέχθηκαν 337 γυναίκες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Μια σημαντική διαφορά από τις εκλογές του 1964, αλλά καθόλου ικανοποιητική για τις γυναίκες, οι οποίες αποτελούν το μισό και περισσότερο τμήμα του εκλογικού σώματος. Ωστόσο, ο αγώνας ενάντια στη δικτατορία και οι ιδέες του γυναικείου κινήματος, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αφύπνιση του γυναικείου πληθυσμού.
Οι σουφραζέτες συλλαμβάνονται
Ο όρος σουφραζέτα (suffragette) προέρχεται από τη γαλλική λέξη ‘suffrage’ (δικαίωμα ψήφου) και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τη βρετανική εφημερίδα Daily Mail, με σκοπό να σαρκάσει τις γυναίκες που μάχονταν υπέρ της θέσπισης του δικαιώματος της γυναικείας ψήφου κατά τα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα. Σήμερα ο όρος σουφραζέτα μεταφράζεται απλά ως φεμινίστρια
Το 1913, όταν το γυναικείο κίνημα εξαπλώθηκε από τη Βρετανία στις ΗΠΑ, η εταιρεία παραγωγής Edison παρουσίασε την ταινία «Πώς κέρδισαν την ψήφο» (How they got the vote), που είχε σκοπό να σατιρίσει τις Βρετανίδες σουφραζέτες, οι οποίες προέβαιναν σε ιδιαίτερα μαχητικές διαδηλώσεις στη χώρα τους προσπαθώντας να τραβήξουν την προσοχή του Κοινοβουλίου. Σε κάποια σκηνή της ταινίας, μια σουφραζέτα επιδεικνύει μια κορδέλα που φοράει στο στήθος της που αναγράφει ένα σύνθημα υπέρ της ψήφου των γυναικών, και με την μαχητικότητα με την οποία υπερασπίζεται το δικαίωμα αυτό προκαλεί την αναστάτωση και τον φόβο ακόμα και κάποιων βουλευτών που είναι παρόντες στη σκηνή. Σε μιαν άλλη σκηνή η ίδια γυναίκα παρουσιάζεται να μισεί τόσο πολύ τους άνδρες, ώστε διαλύει τον αρραβώνα της ίδιας της της κόρης. Το τέλος του φιλμ είναι μάλλον απρόοπτο: Ο διωγμένος αρραβωνιαστικός της κόρης θα καταφύγει στη μαγεία για να εξασφαλίσει το δικαίωμα της ψήφου για τις γυναίκες, κι έτσι να κερδίσει την εύνοια της πεθεράς του και τη συγκατάθεσή της για το γάμο.
Καλλιρόη Παρρέν Σιγανού
Η Καλλιρρόη Παρρέν – Σιγανού από το Αμάρι είναι η πρώτη γυναίκα στην Ελλάδα που εργάστηκε για την εξύψωση του φύλου, στη θέση που του ανήκει στην κοινωνία, αλλά και για πολλά άλλα κοινωνικά θέματα. Ζήτησε να δοθεί ψήφος στη γυναίκα, να γίνονται δεκτές οι γυναίκες στο Πανεπιστήμιο και στο Πολυτεχνείο, να προστατευθεί η παιδική ηλικία. Είναι η πρώτη γυναίκα στην Ελλάδα που δημοσιογράφησε και εξέδιδε 30 χρόνια την “Εφημερίδα των Κυριών”.
Η εφημερίδα των Κυριών
Η Εφημερίδα των Κυριών ήταν η πρώτη ελληνική εφημερίδα που συντάκτες της είναι μόνο γυναίκες και ήταν από τα μακροβιότερα γυναικεία έντυπα της χώρας μας. Τα πρώτα σχόλια ήταν ειρωνικά, υβριστικά, απειλητικά εναντίον της αναρχικής ΚΑΛΛΙΡΟΗΣ ΠΑΡΡΕΝ.
“Θα την συντρίψω διότι μαστροπεύει τας γυναίκας.
Έχω και μάννα και αδελφήν άγαμον”, δήλωνε ο διευθυντής της εφημερίδας ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ, ενώ ο άλλος της ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ συμπλήρωνε
“Αι γυναίκες είναι πετεινόμυαλαι και ελαφραί.
Δεν αξίζει τον κόπον να ασχοληθώμεν”
και ο μισογύνης Εμμανουήλ Ροϊδης έλεγε: “Δύο επαγγέλματα αρμόζουν εις τας γυναίκας. Εκείνα της νοικοκυράς και της εταίρας.”.
Γρήγορα όμως τα ειρωνικά σχόλια μεταβλήθηκαν σε θαυμασμό για το θάρρος με το οποίο επέβαλε και υπερασπίστηκε τα δικαιώματα των γυναικών, την χειραφέτηση τους, την πνευματική και κοινωνική τους εξύψωση.
H πρώτη Ελληνίδα βουλευτής Ελένη Σκούρα
Την Κυριακή 18 Ιανουαρίου 1953 στην αναπληρωματική εκλογή στον Νομό Θεσσαλονίκης (που τότε περιελάμβανε και τον Νομό Χαλκιδικής) αναδεικνύεται η πρώτη Ελληνίδα βουλευτής: η Ελένη Σκούρα, υποψήφια του Συναγερμού. Σπουδαίο, επίσης, είναι ότι και το Κέντρο (όπως και άλλοι συνδυασμοί) σ’ αυτή την αναμέτρησή του είχε υποψήφια γυναίκα: την Ελένη Ζάννα. Από την ΕΔΑ, εξάλλου, υποψήφιος ήταν ο Ιωάννης Πασσαλίδης.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, στα 222 Εκλογικά Τμήματα από τα 225, ήταν τα παρακάτω:
* Ελένη Σκούρα, (Συναγερμός) 46.650.
* Ελένη Ζάννα (ΕΠΕΚ – Φιλελεύθεροι) 23.808.
* Ι. Πασσαλίδης (ΕΔΑ) 42.727.
Έτσι η ελληνική Βουλή απέκτησε την πρώτη βουλευτίνα της. Όταν μάλιστα, κατά την πρώτη εμφάνισή της σε συνεδρία, ο Πρόεδρος της Βουλής την προσφώνησε «κυρία βουλευτής», προκλήθηκε ειδική συζήτηση για την καθιέρωση του «σωστού» όρου για τις γυναίκες-μέλη του Κοινοβουλίου, που προβλεπόταν να πληθύνουν.
Ο υποψήφιος βουλευτής, Ιωάννης Τσουδερός, τον Οκτώβριο του 1961 απευθυνόμενος στις γυναίκες του Ρεθύμνου μιλάει για την ψύχραιμη και τετράγωνη γυναικεία λογική, ενώ καλεί τις μητέρες να ΠΡΟΣΕΞΟΥΝ ποιον θα ψηφίσουν, καθώς “η πατρίδα και τα παιδιά χρειάζονται τη μητρική λογική”…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου