Προσωρινή η έξοδος από τα μνημόνια;

Ο Ντιρκ Μίλερ ή «Mr. Dax», όπως αποκαλούν στη Γερμανία τον «γκουρού» του γερμανικού χρηματιστηρίου, μίλησε στη Deutsche Welle για την επικείμενη έξοδο από τα μνημόνια και τις οικονομικές προοπτικές της Ελλάδας.

Όπως γράφει η DW, μετά από οκτώ χρόνια κρίσης και διαδοχικών μνημονίων που επέφεραν ριζικές αλλαγές και ανατροπές στην πολιτική και οικονομική ζωή της χώρας οι οποίες ήταν συχνά επώδυνες για τους πολίτες, η Ελλάδα βρίσκεται πλέον ένα βήμα πριν την έξοδο από τα προγράμματα στήριξης.

Με δεδομένη την αυστηρή μεταμνημονιακή εποπτεία και τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα για τις επόμενες δεκαετίες όμως, κυρίως στο δημοσιονομικό πεδίο, ο ισχυρισμός ότι η Ελλάδα ανακτά από την ερχόμενη Δευτέρα την πολιτική και οικονομική της ανεξαρτησία είναι προφανώς εσφαλμένος.

Ο στενότατος κορσές πρωτογενών πλεονασμάτων μέχρι το 2060 δεν αφήνει ουσιαστικά μεγάλα περιθώρια απόκλισης από τις επιταγές των διεθνών πιστωτών. Το γεγονός δε ότι τα τελευταία χρόνια δεν αξιοποιήθηκαν στο βαθμό που θα έπρεπε για να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις για την προσέλκυση επενδύσεων στην Ελλάδα, ψαλιδίζει τις όποιες ελπίδες για βελτίωση της κατάστασης στο άμεσο μέλλον.

Έξοδος στις αγορές αλλά με αστερίσκους

Με τη θέση αυτή εν γένει συμφωνεί και ο Ντιρκ Μίλερ. Κληθείς να σχολιάσει κατά πόσον η 20η Αυγούστου είναι ένα σημαντικό ορόσημο για την Ελλάδα που σηματοδοτεί το τέλος της κρίσης και των μνημονίων, ο «γκουρού» του γερμανικού χρηματιστηρίου είναι αρκετά επιφυλακτικός:

"Ας πούμε ότι είναι το προσωρινά τελευταίο πακέτο διάσωσης. Να δούμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα τα επόμενα χρόνια. Η κατάσταση για την Ελλάδα δεν έχει αλλάξει επ΄ουδενί. Το χρέος είναι σε επίπεδα ρεκόρ. Η οικονομία βρίσκεται 20% κάτω από τα επίπεδα του 2008. Έκτοτε έχουν αλλάξει όμως σημαντικά οι συνθήκες.
Για την Ελλάδα όμως η κατάσταση παραμένει εξαιρετικά άσχημη. Η ανεργία και ειδικά η νεανική ανεργία είναι δραματικά υψηλή. Και όλα αυτά σε ένα περιβάλλον γενικευμένης οικονομικής ανάπτυξης στην Ευρώπη, με τη διεθνή οικονομία να αναπτύσσεται σημαντικά. Για την Ελλάδα όμως δεν διακρίνω κάποια αισθητή βελτίωση της κατάστασης."

Ο Γερμανός ειδικός δεν αμφιβάλει ότι η Ελλάδα θα καταφέρει να αναχρηματοδοτηθεί από τις αγορές μετά τις 20 Αυγούστου. Εντούτοις βάζει έναν σημαντικό αστερίσκο: «Μπορώ να φανταστώ ότι η έξοδος στις αγορές θα λειτουργήσει. Αλλά αν λειτουργήσει, τότε μόνον επειδή οι επενδυτές ποντάρουν στο ότι αν κάτι πάει στραβά, θα υπάρξουν και πάλι τα πακέτα διάσωσης για να τους σώσουν, όπως έγινε και στο παρελθόν.

»Το "φρέσκο" χρήμα που έπαιρνε κάθε φορά η Ελλάδα από τα ταμεία διάσωσης αξιοποιήθηκαν σχεδόν αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση του χρέους προς τους ιδιώτες. Ως εκ τούτου αναμένει κανείς ότι έτσι θα είναι και στο μέλλον. Το ρίσκο για τους επενδυτές λοιπόν είναι σχετικά περιορισμένο καθώς μπορεί να στηριχθεί στην ΕΕ, η οποία στην εσχάτη θα παρέμβει εκ νέου».

«Δεν θα αγόραζα ελληνικά ομόλογα»

Θα συμβούλευε όμως ο ίδιος -ως άνθρωπος των αγορών που διαχειρίζεται μάλιστα δικό του επενδυτικό ταμείο- δυνητικούς επενδυτές να επενδύσουν στην παρούσα φάση στην Ελλάδα και σε ελληνικά ομόλογα;

«Ασφαλώς όχι. Διότι προτιμώ σοβαρές επενδύσεις, καλές επιχειρήσεις που έχουν αποδείξει σε βάθος χρόνου ότι μπορούν. Θεωρώ ότι οι επενδύσεις στην Ελλάδα δεν συνιστούν μια καλή επένδυση. Η Ελλάδα πρέπει να κάνει ακόμη πολλά. Αλλά πρέπει να το κάνει η ίδια για τον εαυτό της. Είναι δύσκολο να επιχειρείς να το επιβάλεις αυτό από έξω».

Όσον αφορά την προσφάτως συμφωνηθείσα ελάφρυνση του ελληνικού χρέους πάντως, ο Mr. Dax όπως αποκαλείται στη Γερμανία, φαίνεται να συμφωνεί με τα κόμματα της γερμανικής αντιπολίτευσης αλλά και πολλούς οικονομολόγους που υποστηρίζουν ότι τα συμφωνηθέντα μέτρα συνιστούν ουσιαστικά ένα κρυφό ή υφέρπων κούρεμα του ελληνικού χρέους.

«Στην πραγματικότητα αυτό είναι. Όταν παρατείνεις την περίοδο χάριτος για άλλα δέκα χρόνια, όταν δεν πληρώνεις ουσιαστικά τόκους επειδή με κάποιον τρόπο σου επιστρέφονται, όταν παρατείνεται η περίοδος ωρίμανσης των δανείων, τότε ουσιαστικά πρόκειται για αναδιάρθρωση χρέους. Μπορείς να το κάνεις με διάφορους τρόπους. Αντί για 10, την επόμενη φορά μπορεί να δοθεί παράταση 100 χρόνων, να οριστεί μηδενικό επιτόκιο ή και επιστροφή τόκων. Επισήμως μπορεί να λέγεται ότι συνεχίζεις να έχεις χρέος, αλλά στην πραγματικότητα αυτό δεν υφίσταται πια. Ουσιαστικά λοιπόν πρόκειται για μια κρυφή απομείωση του χρέους».

Στο βιβλίο του, Showdown, που κυκλοφόρησε το 2013 στο απόγειο της ελληνικής κρίσης (μεταφράστηκε και στα ελληνικά και κυκλοφόρησε από τον εκδοτικό οίκο Λιβάνη υπό τον τίτλο «Σύγκρουση»), ο Ντιρκ Μίλερ επιχείρησε να προσεγγίσει και να διαφωτίσει το πρόβλημα του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος στα γεωπολιτικά του συμφραζόμενα.

Στο πλαίσιο αυτό υποστήριξε ότι υπήρξε στοχευμένη αποσταθεροποίηση της Ελλάδας το διάστημα 2008/2009 που πέρα από την αποδυνάμωση του ευρώ έναντι του δολαρίου είχε στόχο να διευκολύνει την πρόσβαση τρίτων στους ελληνικούς υδρογονάνθρακες.

Γιατί ενώ έχει περάσει τόσο δύσκολες στιγμές, η Ελλάδα συνεχίζει να μην εκμεταλλεύεται τον φυσικό της πλούτο, πολλώ δε μάλλον που σχετικές εκτιμήσεις ειδικών συγκλίνουν στο ότι διαθέτει τεράστια αποθέματα, διερωτάται ο Γερμανός χρηματιστής.

Οι πυρκαγιές χαλούν «τη φιέστα» Τσίπρα

Στο μεταξύ ο γερμανικός Τύπος αναφέρεται στην επικείμενη έξοδο της Ελλάδας από τα μνημόνια, εκτιμώντας ότι η χώρα έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει μετά την εκπνοή του προγράμματος στις 20 Αυγούστου.

Ωστόσο «η φωτιά επισκιάζει την ολοκλήρωση των προγραμμάτων βοήθειας», παρατηρεί η Handelsblatt, προσθέτοντας ότι «ο Τσίπρας ματαιώνει τη γιορτή».

Όπως σημειώνει σε άρθρο της η οικονομική εφημερίδα του Ντύσελντορφ, «ο έλληνας πρωθυπουργός ήθελε να γιορτάσει το τέλος της δανειακής βοήθειας με μια μεγάλη φιέστα. Όμως μετά την καταστροφική μεγάλη πυρκαγιά δεν θα γίνει τίποτα».

Ο αρθρογράφος σχολιάζει ότι «επρόκειτο να γίνει ένα εντυπωσιακό σόου στην Πνύκα. (…) Αστέρας της βραδιάς: ο Αλέξης Τσίπρας. Οι κομπάρσοι: γνωστοί πολιτικοί από όλη την Ευρώπη». Ωστόσο, μετά την πύρινη τραγωδία στην ανατολική Αττική ο Έλληνας πρωθυπουργός «ματαίωσε τη σχεδιαζόμενη φιέστα», σχολιάζει η εφημερίδα.

Το άρθρο επισημαίνει μεταξύ άλλων ότι «η έξοδος από τα προγράμματα βοήθειας (…) επρόκειτο να ανοίξει τον δρόμο για την επανεκλογή του 44χρονου (Τσίπρα) την επόμενη χρονιά. (…) Του χρόνου ο Τσίπρας θα πρέπει να τεθεί στην κρίση των ψηφοφόρων.

»Όμως για το 2019 σχεδιάζονται νέες περικοπές συντάξεων, ενώ το 2020 ακολουθούν αυξήσεις φόρων. Αυτά επιδεινώνουν την ατμόσφαιρα. Στις δημοσκοπήσεις ο ΣΥΡΙΖΑ υπολείπεται κατά περίπου 13 ποσοστιαίες μονάδες της ΝΔ. Και ο Τσίπρας προσωπικά παίρνει κακή βαθμολογία: 67% εκφράζουν αρνητική γνώμη για τον πρωθυπουργό», αναφέρει ο Γερμανός αρθρογράφος.

«Μεγάλη απόσταση από τις κεφαλαιαγορές»

Τον μακρύ δρόμο που καλείται να διανύσει η Ελλάδα μετά την επικείμενη εκπνοή του τρίτου προγράμματος προσαρμογής προκειμένου να επιστρέψει με επιτυχία στις διεθνείς αγορές, επικαλείται σε σχόλιό της η Handelsblatt.

«Η Ελλάδα απέχει ακόμη πολύ από το να επιστρέψει τις κεφαλαιαγορές», εκτιμά η οικονομική εφημερίδα, τονίζοντας ότι παρά το εξαιρετικά σκληρό πρόγραμμα λιτότητας που κλήθηκε να υλοποιήσει η χώρα, «οι μεταρρυθμίσεις δεν επιτρέπεται να ατονήσουν μετά την τελευταία δανειακή δόση από την ΕΕ».

Ο Γερμανός αρθρογράφος αμφισβητεί το αφήγημα του Πιερ Μοσκοβισί περί «επιστροφής στην ομαλότητα» και σχολιάζει: «Ακόμη κι αν ο έλληνας ασθενής πήρε εξιτήριο από την εντατική μετά από 8,5 χρόνια, η χώρα έχει ακόμη μπροστά της μια μακρά περίοδο αποκατάστασης  μέχρις ότου μπορέσει να ξανασταθεί με σιγουριά στα δικά της πόδια».

Η εφημερίδα κάνει λόγο για «μέτρια αποτελέσματα» των προγραμμάτων προσαρμογής της Ελλάδας. «Στο πεδίο της δημοσιονομικής εξυγίανσης η Αθήνα είχε μεγαλύτερη επιτυχία από κάθε άλλη χώρα της κρίσης στην ευρωζώνης. Αυτό ήταν όμως απαραίτητο, δεδομένου ότι πουθενά αλλού δεν ήταν τόσο καταστροφικό το σημείο εκκίνησης», επισημαίνει ο αρθρογράφος και συνεχίζει:

«Οι όροι λιτότητας ήταν υπερβολικά σκληροί. Οδήγησαν την Ελλάδα στη βαθύτερη και πιο μακρόχρονη ύφεση που έχει περάσει ευρωπαϊκή χώρα σε περίοδο ειρήνης. Μια χαλάρωση της πιεστικής λιτότητας θα μπορούσε να είχε δώσει νωρίς αναπτυξιακή ώθηση στην οικονομία και να είχε μετριάσει την ανθρωπιστική καταστροφή από την οποία υποφέρει η Ελλάδα μέχρι και σήμερα», επισημαίνει το σχόλιο, μοιράζοντας τις ευθύνες για τη μη λήψη αποτρεπτικών μέτρων τόσο στους δανειστές όσο και στις ελληνικές κυβερνήσεις που δεν προέβησαν σε λήψη διαρθρωτικών μέτρων που θα καθιστούσαν την Ελλάδα ανταγωνιστικότερη.

Ο αρθρογράφος δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη για υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων ως «κλειδί» για διαρκή ανάπτυξη που θα απελευθερώσει την Ελλάδα από την «παγίδα του χρέους». Σύμφωνα με την Handelsblatt, «ακόμη πιο σημαντικό είναι η Ελλάδα να προσπαθήσει να κερδίσει εμπιστοσύνη παραμένοντας σε τροχιά μεταρρυθμίσεων μετά το τέλος του προγράμματος. Όμως δυστυχώς υπάρχουν ενδείξεις ότι συμβαίνει το αντίθετο».

Ο αρθρογράφος εγκαλεί τον Αλέξη Τσίπρα για δηλώσεις περί λήψης μέτρων στα οποία ο ίδιος δεν πιστεύει, αλλά αναγκάζεται να εφαρμόσει υπό την πίεση των δανειστών, σχολιάζοντας ότι «αυτά είναι λανθασμένα μηνύματα». Όπως τονίζει, ο Αλέξης Τσίπρας δεν μπορεί να περιμένει «πολιτικές εκπτώσεις στις αγορές. Αυτές δεν δείχνουν έλεος».

Το πρόγραμμα τελειώνει, αλλά…

Για «μάχη επιβίωσης» στην Ελλάδα κάνει λόγο σε ανταπόκρισή της από την Αθήνα η Stuttgarter Nachrichten. «Στις 20 Αυγούστου ολοκληρώνεται το πρόγραμμα βοήθειας για την Ελλάδα. Ωστόσο δεν είναι ορατή μια αποκλιμάκωση της κατάστασης για τους ανθρώπους στη χώρα – αντιθέτως: Πολλοί Έλληνες απειλούνται να βρεθούν στο μέλλον αντιμέτωποι με τη φτώχεια και να μείνουν άστεγοι».

Το ρεπορτάζ που δημοσιεύει η εφημερίδα της Στουτγκάρδης αναφέρει παραδείγματα εξαιρετικά φτωχών νοικοκυριών στην Αθήνα, ανθρώπων που μετά βίας κατορθώνουν να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες, ατόμων που έχασαν τις δουλειές τους και φοβούνται για το τι τους περιμένει στη συνέχεια.

Ο αρθρογράφος αναφέρεται στο εξαιρετικά βαρύ τίμημα που είχαν για τη χώρα τα προγράμματα λιτότητας που εφήρμοσε. «Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε περισσότερο από ένα τέταρτο. Δεκάδες χιλιάδες εταιρείες χρεοκόπησαν. Τα εισοδήματα μειώθηκαν κατά ένα τρίτο και η ανεργία αυξήθηκε από 7,5% σε 27%. Το επίδομα ανεργίας (…) καταβάλλεται το πολύ για έναν χρόνο. Ένα κατώτατο επίδομα διαβίωσης, όπως το Hartz IV (στη Γερμανία), δεν υπάρχει. Επομένως συχνά από την ανεργία δεν υπολείπεται παρά ένα μικρό βήμα για να μείνει κανείς άστεγος», γράφει η Stuttgarter Nachrichten.

Πηγή: dw.com