Τις τελευταίες ημέρες έγκριτοι οικονομολόγοι, Ελληνες και ξένοι, σαν τους βιβλικούς προφήτες, έκαναν χρησμούς που αφορούσαν το πόσο θα αυξηθεί το ΑΕΠ, δηλαδή η αξία όλων των αγαθών και υπηρεσιών που θα παραχθούν στην Ελλάδα τον επόμενο μισό αιώνα.
Οι χρησμοί αυτοί μού θύμισαν έναν γέρο. Νησιώτης. Είχε φάει όλη του τη ζωή στα χωράφια. Ηξερε τους καιρούς, τους σπόρους και μπορούσε να διακρίνει τη δύναμη που έκρυβε το χώμα. Τα πρωινά της Κυριακής, μετά την εκκλησία, κάποιοι τον ρωτούσαν: «Μπάρμπα, του χρόνου η σοδειά θα πάει καλά;» Αυτός τους κοίταζε με ένα περιπαικτικό βλέμμα και τους απαντούσε: «Οποιος πιστεύει ότι μπορεί να πει σήμερα πόσα κιλά ντομάτες θα μαζέψει αύριο το πρωί, είναι σαν να χλευάζει τον Θεό».
Δεν θα ήταν υπερβολή αν υποστήριζε κανείς ότι τόσο εκείνοι που έγραψαν και ενέκριναν -στο πλαίσιο της τελευταίας αξιολόγησης- το κείμενο για την ελληνική οικονομία τις επόμενες δεκαετίες όσο και οι άλλοι που ασκούν κριτική, ουσιαστικά χλευάζουν, διότι γνωρίζουν ότι κανείς δεν μπορεί να κάνει ρεαλιστικές προβλέψεις για 10 ή 20 ή 30 ή 40 χρόνια.
Η αξία αυτών που λένε και εκείνων που γράφουν είναι ίδια με εκείνη μιας λευκής κόλλας χαρτιού. Άλλωστε, αν μπορούσαν να υπάρχουν ρεαλιστικές προβλέψεις, τότε θα είχαν αποτραπεί όλες οι οικονομικές κρίσεις. Ομως επιμένουν. Το αποτέλεσμα; Οι μεν οικονομολόγοι να ντύνουν την άγνοιά τους με τον μανδύα της βεβαιότητας, οι δε πολιτικοί να αξιοποιούν αυτήν την επίπλαστη «βεβαιότητα» για να σκορπούν προσδοκίες και ελπίδες.
Πρόκειται για «τραγωδία», καθώς οι «χρησμοί» αυτών των «προφητών» αξιοποιούνται για να σχεδιαστούν, να εφαρμοστούν και να νομιμοποιηθούν πολιτικές που επηρεάζουν ανθρώπινες ζωές. Θυμηθείτε τους «προφήτες» του ΔΝΤ, που με τις «προβλέψεις-προφητείες» τους φόρτωσαν τους Ελληνες με φόρους και έσπρωξαν ανθρώπους στην αυτοκτονία και στα νοσοκομεία. Οταν η ζωή αποκάλυψε ότι ήταν «τσαρλατάνοι», τότε το ΔΝΤ καθάρισε με ένα «συγγνώμη, λάθος»…
Από την Κοινωνία των Εθνών μέχρι το ΔΝΤ, οι οργανισμοί παραγωγής των οικονομικών προβλέψεων λειτούργησαν ως ένα εργαστήρι αλχημιστών, που μετέτρεπαν τις στατιστικές αβεβαιότητες σε πολιτικές βεβαιότητες.
Ομως, διαβάζοντας το βιβλίο της Diane Coyle, «GDP: A Brief but Affectionate History», η πρώτη εικόνα που πέρασε από τα μάτια μου δεν ήταν αυτή ενός αλχημιστή, αλλά του πρωταγωνιστή της «Πολίτικης Κουζίνας». Η συλλογιστική της συγγραφέως με έκανε να παραλληλίσω τον τρόπο υπολογισμού του ΑΕΠ με τις… συνταγές μαγειρικής. Και οι δυο τους βασίζονται σε μαθηματικούς τύπους και σε «υλικά».
Φυσικά, μεταξύ του ΑΕΠ και του στιφάδου υπάρχουν διαφορές, όπως η αμεσότητα. Το στιφάδο το τρως και είτε σ' αρέσει είτε όχι. Στο ΑΕΠ πρώτα πληρώνεις και μετά το… γεύεσαι. Η άλλη διαφορά είναι ότι η συνταγή μαγειρικής είναι μία απλή συνάρτηση που βασίζεται σε πραγματικά υλικά (κρεμμύδια, λαγός, λάδι κ.λπ.), των οποίων η επεξεργασία γίνεται σε πραγματικές συνθήκες (π.χ. μία ώρα βράσιμο σε χαμηλή φωτιά).
Αντίθετα, η «συνταγή» του ΑΕΠ χρησιμοποιεί άυλες αξίες, αλγόριθμους βασισμένους σε υποθέσεις και στατιστικά μοντέλα που προέκυψαν από παραδοχές και αφαιρέσεις. Αυτές οι διαφορές φαίνονται στο αποτέλεσμα. Στη μία περίπτωση έχεις ένα νόστιμο φαγητό. Στην άλλη, ένα αϋλο επινόημα, που μπορεί να είναι ένας στατιστικός… Φρανκενστάιν.
Όλη αυτή η συζήτηση θα είχε μόνο φιλοσοφική αξία, αν το ΑΕΠ δεν παρήγε πολιτικές. Στη δική μας περίπτωση, οι «συνταγές» αυτές από την 22α Ιουνίου και για τον υπόλοιπο μισό αιώνα θα ορίζουν τη ζωή μας, αφού η «ανάπτυξη» θα επηρεάζει φόρους, δαπάνες, κατανάλωση, διαθέσιμο εισόδημα, ασφαλιστικές παροχές…
Και αυτά θα συμβούν διότι οι δανειστές επινόησαν έναν μηχανισμό, γνωρίζοντας εκ των προτέρων τα κατασκευαστικά του λάθη και αδιαφορώντας για το αν θα εκραγεί μετά από κάποιο διάστημα. Η ιστορική εμπειρία έχει διδάξει ότι κάθε φορά που η «μηχανική» υποκαθιστά την πολιτική, τότε προκύπτουν… τερατογενέσεις.
Ο μοναδικός τρόπος για να αποφευχθούν πολιτικά και οικονομικά «τέρατα», είναι η… δημοκρατία. Δηλαδή, η γνώση των πολιτών για τους μηχανισμούς που χρησιμοποιούνται για να προδιαγράψουν το μέλλον τους, τις δυσλειτουργίες και τα αποτελέσματά τους. Δυστυχώς, οι Ελληνες δεν γνωρίζουν τίποτα για τη συμφωνία της ζωής τους: ούτε για τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνουν ούτε για τις «ρήτρες εξασφάλισης» που προβλέπουν ούτε για το αν και πού μπορούν να βρουν το δίκιο τους.
Υπό το πρίσμα αυτό, οι προβλέψεις και οι υποχρεώσεις που θα ορίζουν τη ζωή μας τον επόμενο μισό αιώνα δεν είναι απλώς χλεύη, αλλά Υβρις, και το εύλογο ερώτημα είναι αν και πότε θα έλθει η Νέμεσις.
Συντάκτης: Γιάννης Σιώτος - δημοσιογράφος, συγγραφέας
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου