Τα χαμένα κέρδη των εθνών

Η πιο εντυπωσιακή εξέλιξη στις φορολογικές πολιτικές παγκοσμίως τις τελευταίες 4 δεκαετίες είναι αναμφίβολα η μεγάλη μείωση στη φορολογία των επιχειρήσεων.

Από το 1985 έως το 2018 ο μέσος συντελεστής φορολόγησης των επιχειρηματικών κερδών μειώθηκε συγκεκριμένα πάνω από το μισό, από 49 σε 24%.

Η τυπική εξήγηση που δίνουν διάφοροι οικονομολόγοι, κυβερνητικά επιτελεία και διεθνείς οργανισμοί είναι ότι η παγκοσμιοποίηση μεγέθυνε τον ανταγωνισμό μεταξύ των χωρών για την προσέλκυση παραγωγικού κεφαλαίου ωθώντας τους φορολογικούς συντελεστές χαμηλότερα στον πλανήτη.

Μειώνοντας τους συντελεστές φορολόγησης των επιχειρήσεων, λένε οι οπαδοί αυτής της θεωρίας, οι χώρες μπορούν να προσελκύσουν περισσότερα μηχανήματα, εργοστάσια και εξοπλισμό, που με τη σειρά τους καθιστούν τους εργαζομένους τους πιο παραγωγικούς αυξάνοντας τις απολαβές τους.

Στην πραγματικότητα όμως δεν συμβαίνει αυτό. Δεν ήταν οι μηχανές, ούτε τα εργοστάσια, ούτε το παραγωγικό κεφάλαιο που μετακινήθηκαν όλα αυτά τα χρόνια προς τις χώρες χαμηλής φορολογίας και τους φορολογικούς παραδείσους, αλλά τα «χάρτινα κέρδη».

Σύμφωνα με μια τελευταία εργασία («The missing profits of nations» - Τα χαμένα κέρδη των εθνών) τριών επιφανών οικονομολόγων (Γκάμπριελ Ζούκμαν, Τόμας Τόρσλοβ, Λούντβιχ Βίερ), που δόθηκε πριν από λίγες ημέρες στη δημοσιότητα, περίπου το 40% των πολυεθνικών επιχειρήσεων του πλανήτη ήταν το 2015 «χάρτινα», είχαν δηλαδή δηλωθεί σε χώρες-φορολογικούς παραδείσους της υφηλίου.

Τα κέρδη αυτά είναι λογιστικά και σε καμία περίπτωση δεν αντιστοιχούν σε κάποια παραγωγική δραστηριότητα των θυγατρικών των πολυεθνικών που εδρεύουν στους φορολογικούς παραδείσους.

Η μητρική της Google, Alphabet, εμφάνισε για παράδειγμα το 2017 τζίρο 19,2 δισ. δολαρίων στις Βερμούδες χωρίς να έχει καμιά δραστηριότητα εκεί.

Και ο λόγος βέβαια δεν ήταν η παγκοσμιοποίηση και ο φορολογικός ανταγωνισμός, αλλά ο μηδενικός φορολογικός συντελεστής του νησιού της Καραϊβικής.

Φορο-ανταγωνισμός

Αυτή η κολοσσιαία φοροαποφυγή και η αποτυχία αντιμετώπισής της αποτελεί, σύμφωνα με τους 3 οικονομολόγους, τον βασικό λόγο για την πτώση των συντελεστών φορολόγησης των επιχειρήσεων παγκοσμίως και όχι η εκτίναξη του φορολογικού ανταγωνισμού για την προσέλκυση παραγωγικού κεφαλαίου.

Και σε αυτήν την εξέλιξη σημαντικό ρόλο διαδραμάτισαν οι χώρες υψηλής φορολογίας και οι πολιτικές που ακολούθησαν.

Οι χώρες υψηλής φορολογίας εστιάζουν συγκεκριμένα τη δράση τους κατά της φοροαποφυγής σε συναλλαγές που μεταφέρουν κέρδη σε άλλες χώρες υψηλής φορολογίας, ενώ αγνοούν τους φορολογικούς παραδείσους.

Αποτέλεσμα είναι το μεγαλύτερο μέρος αυτών των κερδών να μην είναι ορατό στους ισολογισμούς και τους άλλους λογαριασμούς των πολυεθνικών.

Η μελέτη διαπιστώνει ότι μόλις το 17% των κερδών των πολυεθνικών είναι ορατό στους χρηματοοικονομικούς λογαριασμούς του.

Οι τρεις οικονομολόγοι χρησιμοποιούν στην ανάλυσή τους για πρώτη φορά μακροοικονομικά στοιχεία των ξένων θυγατρικών των πολυεθνικών, προκειμένου να αναλύσουν τα επιχειρηματικά κέρδη που μεταβιβάζονται λογιστικά στους φορολογικούς παραδείσους.

Αξιοποιώντας αυτά τα στατιστικά στοιχεία δημιουργούν μια νέα παγκόσμια βάση δεδομένων για τα κέρδη που δηλώνονται σε κάθε χώρα του πλανήτη από εγχώριες και ξένες επιχειρήσεις και την αναλογία αυτών των κερδών σε σχέση με τις εκεί δαπάνες τους για μισθούς.

Κάποια απο τα ευρήματά τους είναι:

1. Οι επιχειρήσεις στους φορολογικούς παραδείσους είναι αφύσικα υψηλά κερδοφόρες. Αυτό οφείλεται στα τεράστια υψηλά κέρδη των ξένων εταιρειών εκεί.

2. Στις χώρες που δεν είναι φορολογικοί παράδεισοι οι ξένες εταιρείες είναι πάντα λιγότερο κερδοφόρες απ’ ό,τι οι εγχώριες.

3. Αντιθέτα, στους φορολογικούς παραδείσους οι ξένες εταιρείες εμφανίζονται πολύ πιο κερδοφόρες από τις εγχώριες. Στην Ιρλανδία, για παράδειγμα, η αναλογία των φορολογητέων κερδών με τις συνολικές δαπάνες για μισθούς των ξένων εταιρειών σοκάρει, καθώς αγγίζει το 800% όταν το σύνηθες για μια εγχώρια εταιρεία είναι 30%-40%.

4. Οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης και οι αναπτυσσομενες οικονομίες είναι τα μεγαλύτερα θύματα της πρακτικής της μεταφοράς κερδών. Η Ευρώπη χάνει συγκεκριμένα περίπου το 20% των φόρων επί των επιχειρηματικών κερδών που πραγματοποιούνται στην επικράτειά της.

5. Οι αμερικανικές πολυεθνικές είναι οι μεγαλύτεροι χρήστες φορολογικών παραδείσων.

Υπάρχει όμως λύση σε αυτήν την ιδιαίτερα επιζήμια για τις περισσότερες οικονομίες του πλανήτη πρακτική των πολυεθνικών;

Ναι, λένε οι οικονομολόγοι, και αυτή είναι πολύ απλή: καταγραφή των επιχειρηματικών κερδών εκεί που πραγματοποιούνται οι πωλήσεις.

Σε όσες χώρες δεν συμμορφώνονται, η επιβολή κυρώσεων, με τη μορφή εμπορικών δασμών για παράδειγμα, θα άξιζε να δοκιμαστεί.

 

Συντάκτης: Μπάμπης Μιχάλης

Πηγή: efsyn.gr