Τα social media «τζογάρουν» με το μυαλό μας

Οι πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούν τις ίδιες τεχνικές με τις εταιρείες τυχερών παιχνιδιών για να δημιουργήσουν ψυχολογικές εξαρτήσεις και να «εμβολιάζουν» τα προϊόντα τους στη ζωή των χρηστών τους, προειδοποιούν οι ειδικοί.

Αυτές οι μέθοδοι είναι τόσο αποτελεσματικές, ώστε μπορούν να ενεργοποιήσουν παρόμοιους μηχανισμούς όπως η κοκαΐνη στον εγκέφαλο, να δημιουργήσουν ψυχολογικές επιθυμίες και ακόμα να επικαλεστούν «φωνητικές κλήσεις και ειδοποιήσεις», όπου οι χρήστες αισθάνονται το buzz ενός smartphone, ακόμα και όταν δεν είναι στ’ αλήθεια αυτό εκεί.

«Το Facebook, το Twitter και άλλες εταιρείες χρησιμοποιούν μεθόδους παρόμοιες με τη βιομηχανία τυχερών παιχνιδιών για να κρατούν τους χρήστες», δήλωσε η Natasha Schüll, συγγραφέας του «Addiction by Design», η οποία ανέφερε πως τα μηχανήματα τυχερών παιχνιδιών και άλλα ανάλογα συστήματα έχουν σχεδιαστεί για να «κλειδώνουν» τους χρήστες σε έναν κύκλο εθισμού. «Στην ηλεκτρονική οικονομία, τα έσοδα αποτελούν συνάρτηση της συνεχούς προσοχής των καταναλωτών - η οποία μετράται σε κλικ και χρόνο που δαπανάται».

Είτε πρόκειται για ταινίες Snapchat, φωτογράφηση στο Facebook, ή παιχνίδια στο CandyCrush, εξηγεί η Schüll, οι χρήστες εγκλωβίζονται σε «ludic loops, σε μια λούπα, έναν επαναλαμβανόμενο κύκλου αβεβαιότητας, αναμονής και ανατροφοδότησης, όπου η ανταμοιβή είναι ικανή για να τους κρατά ενεργούς.

«Αν αποσυνδεθεί ο χρήστης, λαμβάνει μηνύματα με προσφορές, μπόνους,  για να επιστρέψει και να μην αποσπάται η προσοχή του», δήλωσε η Schüll. «Πρέπει να αρχίσουμε να αναγνωρίζουμε το κόστος του χρόνου που αφιερώνουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν είναι μόνο ένα παιχνίδι - μας επηρεάζει οικονομικά, σωματικά και συναισθηματικά».

Αναδημιουργεί το κουλοχέρη

Ο τρόπος που κολλάνε οι χρήστες σε ένα απεριόριστο scrolling στη ροή ειδήσεων και κοινοποιήσεων είναι εντυπωσιακά παρόμοιος με αυτόν του κουλοχέρη. «Κινείτε ένα μοχλό και αμέσως λαμβάνετε άλλοτε κάποια δελεαστική ανταμοιβή και άλλοτε τίποτα». Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πότε θα ανταμειφθούμε και, συχνά, δεν βρίσκουμε τίποτα ενδιαφέρον ή ευχάριστο, όπως στα τυχερά παιχνίδια. Αλλά ακριβώς αυτό μας κρατάει εκεί.

«Οι ανταμοιβές είναι αυτό που οι ψυχολόγοι αναφέρονται ως χρονοδιαγράμματα μεταβλητών ενισχύσεων και είναι το κλειδί για τους χρήστες των μέσων που ελέγχουν σταθερά τις οθόνες τους», δήλωσε ο Δρ Mark Griffiths, καθηγητής συμπεριφορικής εξάρτησης και διευθυντής της Διεθνούς Ερευνητικής Μονάδας του Πανεπιστημίου Nottingham Trent.

«Οι ιστότοποι μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι γεμάτοι με απρόβλεπτες ανταμοιβές. Προσπαθούν να προσελκύσουν την προσοχή των χρηστών ... για να τους  ελέγχουν». Όπως τα τυχερά παιχνίδια, τα οποία επηρεάζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου, η χρήση των social media έχει παρόμοιες ψυχολογικές επιπτώσεις στους χρήστες.

Για παράδειγμα, η τηλεφωνική εξάρτηση μπορεί να μας οδηγήσει στο να δούμε ότι το τηλέφωνό μας δονείται ή ότι έχουμε λάβει ένα μήνυμα, ακόμη και όταν τίποτα από αυτά δεν συμβαίνει.

«Οι φωνητικές κλήσεις και οι ειδοποιήσεις συνδέονται με την ψυχολογική μας επιθυμία για τέτοια σήματα», δήλωσε ο καθηγητής Daniel Kruger, ειδικός στην ανθρώπινη συμπεριφορά, από το Πανεπιστήμιο του Michigan. «Αυτά τα μηνύματα των κοινωνικών μέσων δικτύωσης μπορούν να ενεργοποιήσουν τους ίδιους μηχανισμούς του εγκεφάλου με την κοκαΐνη και αυτός είναι μόνο ένας από τους τρόπους προσδιορισμού αυτών των μηχανισμών, διότι τα μυαλά μας είναι ένα φυσιολογικό προϊόν του εγκεφάλου μας..».

«Υπάρχουν ολόκληρα τμήματα με ειδικούς που προσπαθούν να σχεδιάσουν τα συστήματά τους, έτσι ώστε να είναι όσο το δυνατόν πιο εθιστικά. Θέλουν να είμαστε μόνιμα συνδεδεμένοι και μας βομβαρδίζουν με μηνύματα και ερεθίσματα που προσπαθούν να ελέγξουν την προσοχή μας ή να την τραβήξουν πίσω».

Οι Tech Insiders έχουν πει στο παρελθόν ότι «τα μυαλά μας μπορούν να εκβιαστούν» και ότι η Silicon Valley μας εθίζει, ενώ κάποιοι από αυτούς ομολόγησαν ότι απαγορεύουν τα παιδιά τους να χρησιμοποιούν τα social media.

Ωστόσο, ο αριθμός των μηνιαίων ενεργών χρηστών του Facebook χτύπησε 2,13 δισεκατομμύρια νωρίτερα αυτό το έτος, αύξηση 14% από πριν από ένα χρόνο. Παρά την ανησυχία γύρω από τα ζητήματα προστασίας των προσωπικών δεδομένων, τα κέρδη το πρώτο τρίμηνο του 2018, φτάσανε τα 11,97 δισ. δολάρια, αυξημένα κατά 49% σε σχέση με πέρυσι.

Ένας βασικός λόγος για αυτό είναι ότι το Facebook έχει γίνει εδραιωθεί στη ζωή μας: δεν μπορούμε καν να το αμφισβητήσουμε.

Ο ψυχολόγος συμπεριφοράς, Nir Eyal, ο συγγραφέας του «Hooked: How to Build Habit-Forming Products», (Απαγκίστρωση: Πώς να οικοδομήσουμε προϊόντα που διαμορφώνουν συνήθεια), έχει κατανοήσει πώς οι άνθρωποι συνδέονται με τα κοινωνικά μέσα.

Η σύνδεση «ξεκινάει με μια ενέργεια, ένα έναυσμα, μια ανταμοιβή και έπειτα μια επένδυση και μέσα από διαδοχικούς κύκλους, μέσα από αυτά τα άγκιστρα, σχηματίζονται συνήθειες. Το βλέπουμε σε όλα τα είδη προϊόντων, και σίγουρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα τυχερά παιχνίδια».

Μόλις σχηματιστεί μια συνήθεια κάτι που προηγουμένως προκλήθηκε από μια εξωτερική ενέργεια, όπως μια ειδοποίηση, ένα ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, ή οποιοδήποτε είδος ήχου, δεν χρειάζεται πλέον», παρατήρησε ο Eyal.

Αντικαθίσταται ή συμπληρώνεται με μια εσωτερική ενέργεια που σημαίνει ότι δημιουργούμε μια ψυχική σχέση ανάμεσα στην επιθυμία να χρησιμοποιήσουμε αυτό το προϊόν και να επιδιώξουμε να εξυπηρετήσουμε μια συναισθηματική ανάγκη. «Τα προϊόντα είναι κατασκευασμένα έτσι για να έλκουν και αυτό που είναι ενδιαφέρον για πολλούς είναι εθιστικό για τους περισσότερους, αυτό είναι σαφές».

Πηγή: tvxs.gr