Ακραία φτώχεια στις ΗΠΑ: Η σκοτεινή πλευρά της πλουσιότερης χώρας του κόσμου

Ο Φίλιπ Άλστον είναι Αυστραλός ακαδημαϊκός και έχει οριστεί από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών ως Ειδικός Επιτετραμμένος του ΟΗΕ για την Ακραία Φτώχεια και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Συνοδευόμενος από ένα συνεργείο της εφημερίδας Guardian πραγματοποίησε μια ειδική αποστολή δύο εβδομάδων στη σκοτεινή καρδιά του πλουσιότερου έθνους του κόσμου, ανιχνεύοντας τα αίτια που οδηγούν 41 εκατομμύρια Αμερικανούς να ζουν σε συνθήκες φτώχειας.

Από τους καταυλισμούς των αστέγων στην Καλιφόρνια ως τις μικρές πόλεις του νότου και το κατεστραμμένο από τον πρόσφατο κυκλώνα Μαρία νησί του Πουέρτο Ρίκο διερεύνησε τις «παράπλευρες απώλειες» της εξάρτησης της Αμερικής από ιδιωτικές επιχειρήσεις, αποκλείοντας το δημόσιο.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως ο πληθυσμός των αστέγων στην Αμερική ανέβηκε φέτος για πρώτη φορά από την εποχή της Μεγάλης Ύφεσης.

Λος Άντζελες, Καλιφόρνια, 5 Δεκεμβρίου

Λος Άντζελες, μια από τις πλουσιότερες πόλεις της Αμερικής. Το Σκιντ Ρόου (Skid Row) είναι μια περιοχή, μια γειτονιά στο κέντρο του Λος Άντζελες. Περίπου το 41,8% του πληθυσμού του ζει κάτω από το όριο της φτώχειας και έχει περίπου 8.000 άστεγους.

Νεκροί αρουραίοι, φθαρμένες κουβέρτες στο πεζοδρόμιο, σκηνές και αυτοσχέδια καταφύγια μουσαμάδων, εκατοντάδες εξαθλιωμένοι άνδρες και γυναίκες συγκεντρωμένοι έξω από τις πρόχειρες δομές ενώ στο τέλος του δρόμου, όπου οι αστραφτεροί ουρανοξύστες του κέντρου του LA υψώνονται ως μια υπόσχεση θεϊκών πλούτων. Αυτές είναι οι εικόνες που αντικρίζουν ο  Φίλιπ Άλστον και ο Εντ Πίλκινγκτον, ο ρεπόρτερ της Guardian. Σαν να παρακολουθούν μια χαμηλού προϋπολογισμού δυστοπική ταινία. «Συμπυκνωμένη ανθρώπινη ταπείνωση. Ένας εφιάλτης με θέα την πόλη των ονείρων» γράφει χαρακτηριστικά ο Εντ Πίλκινγκτον.

Η περιοδεία πραγματοποιήθηκε σε μια κρίσιμη στιγμή για την Αμερική και τον κόσμο. Ξεκίνησε την ημέρα που οι Ρεπουμπλικανοί στη Γερουσία των ΗΠΑ ψήφισαν τη σαρωτική φορολογική μεταρρύθμιση, η οποία θα κάνει τους πλούσιους πλουσιότερους, μειώνοντας τη φορολογία τους με την υπόσχεση θέσεων εργασίας. Οι αλλαγές θα επιδεινώσουν την ανισότητα του πλούτου που είναι ήδη η πιο ακραία σε οποιοδήποτε βιομηχανικό έθνος, με τρεις άνδρες - Μπιλ Γκέιτς, Τζεφ Μπέζο, Γουόρεν Μπάφετ - να κατέχουν συνολικά μεγαλύτερο πλούτο από το 50% του φτωχότερου αμερικανικού πληθυσμού που αντιστοιχεί σε 160 εκατ. ανθρώπους. Λίγες μέρες μετά την αποστολή του ΟΗΕ, οι Ρεπουμπλικανοί ενεργοποίησαν σχέδια για να μειώσουν τα βασικά κοινωνικά προγράμματα και να συρρικνώσουν το ήδη συρρικνωμένο κράτος πρόνοιας.

Η Καλιφόρνια ήτανε το κατάλληλο σημείο εκκίνησης για την επίσκεψη του ΟΗΕ. Συγκεντρώνει τόσο τον τεράστιο πλούτο που δημιουργήθηκε στην τεχνολογική έκρηξη όσο και τους περισσότερους άστεγους, λόγω και της αύξησης του κόστους στέγασης. Η Ressy Finley, 41 ετών, είναι άστεγη, δεν έχει επίσημα εισοδήματα, βγάζει κανένα μεροκάματο από την ανακύκλωση μπουκαλιών και βέβαια δεν είναι αρκετό για να νοικιάσει σπίτι, αφού τα μέσα μισθώματα είναι των 1.400 δολαρίων το μήνα για ένα υπνοδωμάτιο.

Δίπλα της στο πεζοδρόμιο ο Robert Chambers έχει φτιάξει έξω από τη σκηνή του έναν κήπο από ξύλινες παλέτες και διαμαρτύρεται για την έλλειψη δημόσιων λουτρών που αναγκάζει τους ανθρώπους να «ανακουφιστούν» στους δρόμους. Οι αρχές του Λος Άντζελες υποσχέθηκαν να παράσχουν μεγαλύτερη πρόσβαση σε τουαλέτες, ένα κρίσιμο ζήτημα δεδομένης της θανατηφόρας έκρηξης της ηπατίτιδας Α που ξεκίνησε στο Σαν Ντιέγκο και εξαπλώνεται στη δυτική ακτή, αφαιρώντας 21 ζωές κυρίως λόγω έλλειψης αποχέτευσης σε καταυλισμούς. Τη νύχτα τα τοπικά πάρκα και οι εγκαταστάσεις κλείνουν κυρίως για να κρατήσουν τους άστεγους έξω. Ως ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ, ο Φίλιπ Άλστον αντιμετώπισε και έγραψε για την ακραία φτώχεια και τις επιπτώσεις της στα ανθρώπινα δικαιώματα στη Σαουδική Αραβία και την Κίνα, μεταξύ άλλων. Αλλά και στο Skid Row; αναρωτιέται.

Σαν Φρανσίσκο, 6 Δεκεμβρίου

Επόμενος σταθμός το Σαν Φρανσίσκο, στην περιοχή Tenderloin, όπου συγκεντρώνονται άστεγοι και κυρίως στην εκκλησία του Αγίου Βονιφατίου. Αυτό που είδε εκεί; Περίπου 70 άστεγοι κοιμόντουσαν στο πίσω μέρος της εκκλησίας ενώ οι προσκυνητές προσεύχονται αρμονικά μπροστά τους. Η εκκλησία ανοίγει κάθε μέρα τις πόρτες της από τις 6 το πρωί ως τις 3 μετά το μεσημέρι, για να ξεκουράζονται και να κοιμούνται οι άστεγοι. Μια σταγόνα αλτρουισμού ανταγωνιζόμενη μια θάλασσα εχθρότητας. Περισσότεροι από 500 νόμοι για τους άστεγους έχουν περάσει στις πόλεις της Καλιφόρνιας τα τελευταία χρόνια ενώ σε ομοσπονδιακό επίπεδο, η κυβέρνηση Τραμπ περιορίζει τις κρατικές δαπάνες για οικονομικά προσιτή στέγαση.

Εκτός όμως από την εκκλησία του Αγίου Βονιφατίου κανένας άλλος τόπος λατρείας αλλά ούτε και ιδιωτικός στο Σαν Φρανσίσκο δεν καλωσορίζει τους άστεγους. «Η βία της αναζήτησης» αποκαλεί χαρακτηριστικά στον Φίλιπ Άλστον ο Tiny Gray-Garcia, αυτήν την κατάσταση. Αυτή η βία της αναζήτησης ήταν ένα χαρακτηριστικό της αμερικανικής ζωής από την ίδρυση του έθνους.

«Είσαι μόνος σου φίλε». Αυτή είναι η επικρατούσα αξία στην Αμερική μετά την κατάρρευση του New Deal του Ρούσβελτ. Η άποψη αυτή είναι βολική για όσους είναι αρκετά τυχεροί να το κάνουν, καταδικαστική για όσους γεννηθήκανε στη «λάθος» όχθη. Ο Ρόναλντ Ρέιγκαν την επέβαλε με τις περικοπές της δεκαετίας του 1980, ακολουθούμενη από τον Μπιλ Κλίντον, του οποίου η απόφαση του 1996 για την κατάργηση των κοινωνικών παροχών για οικογένειες χαμηλού εισοδήματος εξακολουθεί να τιμωρεί εκατομμύρια Αμερικανούς.

Η σωρευτική επίθεση στο κράτος πρόνοιας άφησε τις φτωχές οικογένειες, συμπεριλαμβανομένων των 15 εκατομμυρίων παιδιών που βρίσκονται επίσημα στη φτώχεια, με δραματικά λιγότερη υποστήριξη από ό, τι σε οποιαδήποτε άλλη βιομηχανική οικονομία. Και τώρα αντιμετωπίζουν ίσως τη μεγαλύτερη απειλή. Όπως ο ίδιος ο Αλστον έχει γράψει σε ένα άρθρο σχετικά με τον λαϊκισμό του Τραμπ και την επιθετική πρόκληση που θέτει στα ανθρώπινα δικαιώματα: «Αυτές είναι εξαιρετικά επικίνδυνες εποχές. Σχεδόν οτιδήποτε φαίνεται πιθανό».

County Lowndes, Αλαμπάμα, 9 Δεκεμβρίου

Και όλα αυτά πλήττουν δυσανάλογα τους Αφροαμερικανούς. Οι μαύροι είναι το 13% του πληθυσμού των ΗΠΑ, αλλά το 23% αυτών βρίσκεται επίσημα σε κατάσταση φτώχειας και το 39% είναι άστεγοι. Το φυλετικό στοιχείο της κρίσης της φτώχειας της Αμερικής δεν συναντάται πουθενά τόσο, όσο στο βαθύ Νότο, όπου οι ανοιχτές πληγές της δουλείας συνεχίζουν να αιμορραγούν. Ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ επέλεξε ως επόμενη στάση του την «Μαύρη Ζώνη», που αρχικά αναφέρεται στο πλούσιο σκοτεινό χώμα που υπάρχει σε μια ζώνη στην Αλαμπάμα αλλά με την πάροδο του χρόνου ήρθε να περιγράψει τον πλειοψηφικό πληθυσμό της από την Αφρική. Η σχέση μεταξύ τύπου εδάφους και δημογραφικών στοιχείων δεν είναι τυχαία. Το βαμβάκι βρέθηκε να ευδοκιμεί σε αυτήν την εύφορη γη, και με τη σειρά του δημιούργησε ένα εμπόριο σκλάβων για την καλλιέργεια. Οι απόγονοί τους εξακολουθούν να ζουν στη Μαύρη Ζώνη, που εξακολουθεί να μαστίζεται από τη φτώχεια.

Στη Μαύρη Ζώνη χιλιάδες οικογένειες εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση στην αποχέτευση. Χιλιάδες άνθρωποι εξακολουθούν να ζουν ανάμεσα σε ανοικτούς υπονόμους. Το 70% των νοικοκυριών στην περιοχή είτε «κατευθύνουν» τα απόβλητά τους απευθείας στο ανοικτό έδαφος είτε έχουν ελαττωματικές σηπτικέ δεξαμενές ανίκανες να αντιμετωπίσουν τις έντονες βροχές. Αντανάκλαση της αύξησης της φτώχειας και της ανισότητας, ανέφερε ο Άλστον, είναι η επανεμφάνιση των εντερικών μολύνσεων από νηματώδη, παρασιτικά σκουλήκια στον αμερικανικό νότο, όπου οι τοπικές αρχές δεν προσφέρουν καθαρό νερό ούτε αποχέτευση κι αναγκάζουν τους πολίτες να πληρώνουν οι ίδιοι γι’ αυτές τις βασικές υπηρεσίες.

Μια ασθένεια του αναπτυσσόμενου κόσμου «ευημερούσα» στην πλουσιότερη χώρα του κόσμου. Ο Walter, κάτοικος του Lowndes County, ο οποίος ζήτησε να μην δώσει το επώνυμό του επειδή φοβόταν ότι η παροχή νερού του θα κοπεί σαν αντίποινα αν μιλήσει, λέει πως «Οι λαοί δεν έχουν την ευκαιρία». Γύρω από το σπίτι του Walter, η αδικία της κατάστασης αποκαλύπτεται. Μικρά κανάλια που εκτείνονται από γειτονικά σπίτια κατά μήκος των οποίων ρέει σκοτεινό υγρό. Συγκεντρώνεται σε ιξώδεις λίμνες ακριβώς κάτω από το κινητό σπίτι στο οποίο ζουν ο γιος του Walter, η νύφη και η 16χρονη εγγονή του. Αυτή είναι η εικόνα της φτωχής αγροτικής μαύρης κοινότητας της Αλαμπάμα. Ως Αμερικανοί πολίτες δικαιούνται πλήρως τη ζωή, την ελευθερία και την επιδίωξη της ευτυχίας. Απλώς περιβάλλονται από δεξαμενές περιττωμάτων.

Guayama, Πουέρτο Ρίκο, 10 Δεκεμβρίου

Πουέρτο Ρίκο. Η επόμενη στάση στο ταξίδι του στην σκοτεινή πλευρά της Αμερικής. Τρεις μήνες μετά τον τυφώνα Μαρία, η καταστροφή που προκλήθηκε είναι καλά τεκμηριωμένη. Αλλά η κατάσταση του Πουέρτο Ρίκο είναι πολύ πριν από τη Μαρία. Tο νησί έχει το διπλάσιο ποσοστό φτώχειας (44%) από την φτωχότερη αμερικανική πολιτεία, συμπεριλαμβανομένης της Αλαμπάμα (19%). Οι καταστροφές είναι παντού - σπίτια κατεστραμμένα, στέγες που λείπουν, γραμμές ηλεκτρικού ρεύματος που κατεβαίνουν ανησυχητικά πάνω από το κεφάλι.

Η καπνοδόχος του εργοστασίου ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα που κατασκευάστηκε από την AES Corporation, πολυεθνική με έδρα τη Βιρτζίνια, κυριαρχεί στον ορίζοντα, όπως και ένας τεράστιος όγκος υπολειμμάτων. Οι ντόπιοι παραπονιούνται ότι οι τοξίνες απορροφώνται στη θάλασσα, καταστρέφοντας την αλιεία. Φοβούνται επίσης ότι η σκόνη που προέρχεται από το σωρό προκαλεί προβλήματα υγείας, μια ανησυχία που συμμερίζονται οι τοπικοί γιατροί που δήλωσαν ότι βλέπουν υψηλή συχνότητα εμφάνισης αναπνευστικών ασθενειών και καρκίνου. Μελέτες έχουν βρει επικίνδυνα επίπεδα τοξικών ουσιών όπως το αρσενικό. Ακόμα κι έτσι, η διοίκηση Τραμπ βρίσκεται στη διαδικασία της χαλάρωσης των σχετικά χαλαρών κανονισμών για την παρακολούθηση των επικίνδυνων αποβλήτων από το εργοστάσιο. Η AES του Πουέρτο Ρίκο δήλωσε στον Guardian ότι δεν υπάρχει τίποτα ανησυχητικό, καθώς το εργοστάσιο είναι ένα από τα καθαρότερα στις ΗΠΑ, έχοντας κατασκευαστεί με σκοπό να αποφευχθεί οποιαδήποτε εκροή στον αέρα ή στη θάλασσα.

Τσάρλεστον, Δυτική Βιρτζίνια, 13 Δεκεμβρίου

«Είστε ένας εκπληκτικός λαός! Θα φροντίσουμε για τα πολλά χρόνια φρικτής κακοποίησης, εντάξει; Μπορείτε να υπολογίζετε σε αυτό 100%. Θα βάλουμε τους εργάτες στη δουλειά!». Η υπόσχεση του Τραμπ στους λευκούς ψηφοφόρους της Δυτικής Βιρτζίνια τον Μάιο του 2016 του έδωσε έξι μήνες αργότερα εξασφαλισμένη νίκη. Μετά από όλα αυτά 27 εκατομμύρια άνθρωποι και μάλιστα λευκοί ζούνε σε συνθήκες ακραίας φτώχειας.

Ειδικά στη Δυτική Βιρτζίνια η μείωση της εξόρυξης άνθρακα οδήγησαν σε υψηλή ανεργία και στάσιμο μισθό. Οι εργαζόμενοι στα ορυχεία και τον χάλυβα βρέθηκαν στη Wal-Mart Stores Inc, μια από τις μεγαλύτερες αλυσίδες πολυκαταστημάτων στις ΗΠΑ, και είναι αναγκασμένοι να βασίζονται στα κυβερνητικά κουπόνια τροφίμων για να ζουν, διότι δεν μπορούν να επιβιώσουν μόνο με τους μισθούς που βγάζουν παρότι έχουν θέσεις πλήρους απασχόλησης, αφού κερδίζουν σήμερα κατά μέσο όρο 3,50 δολάρια λιγότερο ανά ώρα από ό, τι το 1979. «Οι πολιτικές του Τραμπ θα επιδεινώσουν τις ανισότητες, θα καταργήσουν τους μισθούς και θα δυσκολέψουν τις οικογένειες χαμηλού εισοδήματος να αναζητήσουν βοήθεια», δήλωσε ο Ted Boettner, εκτελεστικός διευθυντής του μη κερδοσκοπικού Κέντρου Προϋπολογισμού και Πολιτικής της Δυτικής Βιρτζίνιας.

Εάν τα λύματα ήταν η εικόνα της «Μαύρης Ζώνης», τότε τα σαπισμένα δόντια είναι η εικόνα της Δυτικής Βιρτζίνιας. Οι γιατροί στην Health Right, ένα εθελοντικό ιατρικό κέντρο στο Τσάρλεστον που φροντίζει δωρεάν 21.000 εργαζόμενους χαμηλού εισοδήματος, παρουσίασαν στην αποστολή του ΟΗΕ φωτογραφία ενός από τους πελάτες του για την οδοντιατρική. Η οδοντιατρική ενηλίκων δεν καλύπτεται από το Medicaid, εκτός εάν πρόκειται για κατάσταση έκτακτης ανάγκης, και έτσι οι άνθρωποι κάνουν το λογικό - δεν κάνουν τίποτα μέχρι να ξεσπάσουν τα αποστήματα τους και να πάνε στο ΗR.

Επίσης, οι άνθρωποι φυλακίζονται εδώ επειδή δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά την εγγύηση εν αναμονή της δίκης. Η ποινικοποίηση της φτώχειας βοηθάει στην δημιουργία ενός καταστροφικού κύκλου. Σε ένα τυπικό σενάριο, σε έναν άστεγο επιβάλλεται πρόστιμο για αλητεία ή επειδή κοιμάται στον δρόμο. Το ποσό του προστίμου θα αυξηθεί (σ.σ.: με τόκους) καθώς μένει απλήρωτο, οδηγώντας συχνά το άτομο στην φυλακή. Έτσι, αυτοί οι άνθρωποι χάνουν όποια δουλειά μπορεί να είχαν και φορτώνονται επί πλέον με ποινικό μητρώο που καθιστά ακόμη δυσκολότερη την εύρεση εργασίας. Αυτό το καθοδικό σπιράλ τροφοδοτείται από την κοινή πολιτική.

Τα συμπεράσματα του Φίλιπ Άλστον

• Ένα παιδί που γεννιέται στη φτώχεια δεν έχει σχεδόν καμιά πιθανότητα να ξεφύγει απ’ αυτή στις σημερινές Ηνωμένες Πολιτείες. Τα φτωχά παιδιά έχουν μικρή ή καμία πρόσβαση σε ποιοτική διατροφή για να αναπτυχθούν, στο σύστημα υγείας ή σε μια αξιοπρεπή εκπαίδευση, δηλαδή σε όλα εκείνα που απαιτούνται για να ξεπεράσουν τη φτώχεια.
• Οι φτωχοί δεν έχουν καμιά πιθανότητα να ακουστούν οι φωνές τους, καμιά πιθανότητα να επηρεάσουν την κοινή πολιτική. Οι φτωχοί στις ΗΠΑ συχνά βρίσκονται στη φυλακή, δεν τους επιτρέπεται να ψηφίζουν επειδή έχουν ποινικό μητρώο ή αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να πάνε στα εκλογικά κέντρα, λόγω κάποιων συνειδητών προσπαθειών για την αποτροπή της συμμετοχής τους στις εκλογές ή ακόμη και της εγγραφής στους εκλογικούς καταλόγους, πράγματα που αποτελούν κλειδιά για την δημοκρατία.
• Εντυπωσιάστηκα από τις απόψεις που συνάντησα σε όλη την χώρα. Οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τους πλούσιους ως επιχειρηματικά μυαλά, αλτρουιστές, δουλευταράδες και αφοσιωμένους πλήρως σε ό,τι κάνουν ενώ τους φτωχούς ως χαμένους, απατεώνες και ανθρώπους που απλώς προσπαθούν να επωφεληθούν από το σύστημα.
• Ενώ τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν ότι το 14% των κατοίκων των ΗΠΑ ζουν σε συνθήκες φτώχειας, τόσο πολλοί άλλοι ζουν σε κατάσταση ανασφάλειας και κακοπληρωμένης εργασίας (σ.σ.: πρεκάριοι) ώστε ένα 20% θα ήταν πιο ρεαλιστικό ως ποσοστό. Για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι στα Wal-Mart βασίζονται στα κουπόνια τροφίμων που μοιράζει η κυβέρνηση επειδή δεν είναι δυνατόν να επιβιώσουν με όσα κερδίζουν από την εργασία τους, παρ’ ότι πρόκειται για εργασία πλήρους απασχόλησης.
• Η έντονη εθνική φτώχεια και ανισότητα είναι απότοκα συσσωρευμένων πολυετών πολιτικών αλλά αναμένεται να επιδεινωθούν λόγω των σχεδίων τής κυβέρνησης Τραμπ για φορολογική μεταρρύθμιση και για περικοπή των προγραμμάτων υγείας και κοινωνικής περίθαλψης. Ένα σαρωτικό νομοσχέδιο φορολογικής μεταρρύθμισης που ωφελεί τις επιχειρήσεις και τους πλούσιους, θα προκαλούσε την δραματικώτερη αύξηση της ανισότητας που θα μπορούσε κανείς να φανταστεί. Παράλληλα, οι αυξανόμενες περικοπές των δαπανών για υγεία και κοινωνική περίθαλψη θα καταστρέψουν ένα «δίχτυ ασφαλείας» κατά της φτώχειας, το οποίο είναι ήδη γεμάτο τρύπες. Αν τελικά υλοποιηθούν οι περικοπές που σχεδιάζονται, αυτό το δίχτυ θα εξαφανιστεί. Η ανισότητα θα εκτιναχθεί στο διάστημα.

Η προειδοποίηση του αξιωματούχου του ΟΗΕ θα συμπεριληφθεί σε έκθεσή του, στην οποία αναμένεται ότι θα επικρίνει το αμερικανικό πολιτικό προσωπικό, τις εφαρμοζόμενες πολιτικές αλλά και τις συμπεριφορές στις ΗΠΑ. Στην έκθεσή του—αναμένεται να δοθεί στη δημοσιότητα τον Ιούνιο—ο Άλστον, ο οποίος έχει αναλάβει να μελετήσει το φαινόμενο της φτώχειας σε παγκόσμιο επίπεδο για λογαριασμό του ΟΗΕ, θα συμπεριλάβει πολλά από τα συμπεράσματα που παρουσίασε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε στην Ουάσινγκτον.

Πηγή: tvxs.gr