Μπροστά στην 3η Δεκέμβρη 2017, Εθνική και Παγκόσμια Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία, για τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό στα άτομα με αναπηρία

• Τα άτομα με αναπηρία και οι οικογένειές τους αναδεικνύονται με διαφορά οι φτωχότεροι μεταξύ των φτωχών
• Τα άτομα με αναπηρία στην Ελλάδα είναι το 24,7% του πληθυσμού ηλικίας 16 ετών και άνω, δηλαδή 2.231.197 σε σύνολο 9.016.247, εκ των οποίων 1.014.177 άτομα με βαριά αναπηρία
• Τα επιδόματα αναπηρίας επανορθώνουν δεν εξαλείφουν τις οικονομικές ανισότητες
• 6 στους 10 πολίτες με σοβαρή αναπηρία από 16 έως 64 ετών βρίσκονται στο φάσμα της φτώχειας και του αποκλεισμού
• 63,5% του πληθυσμού με αναπηρία 25-29 ετών (έναντι του 44,7% του πληθυσμού χωρίς αναπηρία) είναι σε κίνδυνο φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού
• Στην ομάδα 16-64 το ποσοστό κινδύνου φτώχειας πριν από όλες τις κοινωνικές μεταβιβάσεις (αφαιρώντας δηλαδή τα επιδόματα και τις συντάξεις από το εισόδημα) αγγίζει το 67% στον πληθυσμό των ατόμων με σοβαρή αναπηρία και το 58,1 στην ομάδα με μετρίου βαθμού περιορισμό δραστηριότητας, ενώ στον πληθυσμό χωρίς αναπηρία ανέρχεται στο 42,2%
• 4 στους 10 πολίτες με σοβαρή αναπηρία μεταξύ 16 και 64 ετών βιώνουν σοβαρές υλικές στερήσεις
• Το 42,8% του πληθυσμού με βαριά αναπηρία 16 έως 59 ετών διαβιεί σε νοικοκυριά με σοβαρό βαθμό υποαπασχόλησης

Το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ), με αντικείμενο την επιστημονική καταγραφή, τη μελέτη και την έρευνα σε θέματα αναπηρίας, στοχεύει στο να καθιερωθεί ως η βασική πηγή πληροφόρησης για τις εξελίξεις στο πεδίο της αναπηρίας. Συγκεντρώνοντας και αναλύοντας δεδομένα και πληροφόρηση από εγχώριες και διεθνείς πηγές, το Παρατηρητήριο θα συμβάλλει στην παρακολούθηση, στην προστασία και στην προώθηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΕΣΑμεΑ Ιωάννη Βαρδακαστάνη: 

«Η αναπηρία και η φτώχεια είναι ζεύγος αχώριστο. Το ίδιο και η αναπηρία και ο κοινωνικός αποκλεισμός. Είναι κάτι που το αναπηρικό κίνημα το επισημαίνει με όλους τους δυνατούς τρόπους πάρα πολλά χρόνια και σήμερα το παρουσιάζει με επιστημονικό τρόπο, μέσω της έρευνας του Παρατηρητηρίου Θεμάτων της Αναπηρίας. Κανένας αρμόδιος φορέας, κανένα στέλεχος της Πολιτείας δεν μπορεί πλέον να δηλώσει άγνοια, για μια κατάσταση που βέβαια στην ελληνική κοινωνία είναι γνωστό: τα άτομα με αναπηρία παραμένουν οι φτωχότεροι των φτωχών.

Εδώ και δεκαετίες είναι στρατηγικός στόχος του αναπηρικού κινήματος η διασφάλιση της ισότιμης συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία στα κοινωνικοοικονομικά δρώμενα, γεγονός που προϋποθέτει την προώθηση από την Πολιτεία πολιτικών και μέτρων που θα στοχεύουν στην άρση των εμποδίων που οδηγούν τα άτομα με αναπηρία στον αποκλεισμό. Όπως είναι γνωστό όμως ο σχεδιασμός πολιτικών και μέτρων για να είναι αποτελεσματικός πρέπει να βασίζεται σε δεδομένα προερχόμενα από επιστημονικές έρευνες και αξιόπιστες στατιστικές, η δε υλοποίηση αυτών να παρακολουθείται από εξειδικευμένους και κατάλληλους δείκτες.
Στοιχεία τα οποία, αναφορικά με τα άτομα με αναπηρία, μέχρι πρόσφατα απουσίαζαν παντελώς από τη χώρα μας. Χρειάστηκαν πολύχρονοι αγώνες και πιέσεις ώστε η Πολιτεία να αποδεχθεί ως καταστροφικό το γεγονός ότι ο επίσημος αριθμός των πολιτών με αναπηρία δεν είναι γνωστός! Για να κατανοήσουμε τις σημαντικές επιπτώσεις αυτού του γεγονότος, φτάνει να αναφερθούμε στην τελευταία καταστροφή που έπληξε τη Μάνδρα και μεγάλο κομμάτι της Δυτικής Αττικής: τα άτομα με αναπηρία, πρώτα μεταξύ των θυμάτων, παραμένουν αόρατα, κανένα σχέδιο δε πολιτικής προστασίας δεν έχει συνταχθεί προς άμεση και μετέπειτα βοήθειά τους.

Αυτά τα στοιχεία έρχονται να καταδείξουν τώρα που διεξάγεται η 3η αξιολόγηση ότι οποιαδήποτε περικοπή των ελάχιστων μέτρων στήριξης που παρέχει η ελληνική πολιτεία στα άτομα με αναπηρία αποτελεί ευθεία βολή στον πυρήνα της κοινωνικής αξιοπρέπειας των πολιτών με αναπηρία. Για αυτό και η κυβέρνηση οφείλει να απαντήσει με ένα σκληρό και ασυμβίβαστο ΟΧΙ στις παράλογες, άδικες και απάνθρωπες απαιτήσεις των δανειστών της χώρας».

Εντωμεταξύ η διεθνής κοινότητα αναγνωρίζοντας την ανάγκη υποστήριξης με επιστημονικά στοιχεία των εθνικών στρατηγικών για τη διασφάλιση της ισότιμης συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία, προβλέπει, μεταξύ άλλων, το άρθρο 31 «Στατιστικές και συγκέντρωση δεδομένων» στη Σύμβαση για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία του ΟΗΕ.

Με στόχο την ανάπτυξη εργαλείων που θα υποστηρίξουν την προώθηση εθνικών στρατηγικών, πολιτικών και μέτρων προς όφελος της υποστήριξης των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους να ζήσουν ανεξάρτητα και αξιοπρεπώς, η ΕΣΑμεΑ παρουσιάζει το πρώτο δελτίο του Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας, μπροστά στην 3η Δεκέμβρη, με θέμα: «Φτώχεια και Κοινωνικός Αποκλεισμός στα άτομα αναπηρία στην Ελλάδα».

Από τα πρώτα συμπεράσματα είναι ότι τα άτομα με αναπηρία και οι οικογένειές τους αναδεικνύονται με διαφορά οι φτωχότεροι μεταξύ των φτωχών, τόσο σε επίπεδο ονομαστικού εισοδήματος (κίνδυνος φτώχειας) όσο και σε επίπεδο υλικών συνθηκών διαβίωσης (δείκτης υλικής στέρησης) και συμμετοχής στην εργασία (δείκτης χαμηλής έντασης εργασίας). Η ανάλυση των δεικτών καθιστά εμφανές ότι τα επιδόματα αναπηρίας επανορθώνουν σε σημαντικό βαθμό τις οικονομικές ανισότητες, ωστόσο δεν τις εξαλείφουν. Ο κίνδυνος φτώχειας παραμένει και μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις υψηλότερος για τα άτομα με αναπηρία, γεγονός που υποδεικνύει ότι οι υφιστάμενες οικονομικές ενισχύσεις δεν επαρκούν ώστε τα άτομα με αναπηρία να μπορούν να εξασφαλίζουν ένα ανεκτό επίπεδο διαβίωσης, δεδομένου του πρόσθετου κόστους που απορρέει από την αναπηρία τους.

Τα νούμερα αφορούν πολύ μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού: Σύμφωνα με την επεξεργασία που πραγματοποίησε το «Παρατηρητήριο», το 5,3% των νοικοκυριών αναφέρουν ότι έχουν μέλος ή μέλη με αναπηρία 67% και άνω. Το συνολικό ποσοστό των ατόμων με αναπηρία, ανέρχεται στο 24,7%, του πληθυσμού ηλικίας 16 ετών και άνω, δηλαδή 2.231.197 σε σύνολο 9.016.247 ατόμων. Στις ηλικίες από 16 έως 64 ετών, στο φάσμα της φτώχειας και του αποκλεισμού βρίσκονται οι 6 στους 10 πολίτες με σοβαρή αναπηρία, και οι 5 στους 10 με μέτριο περιορισμό δραστηριότητας.

Το Παρατηρητήριο καλείται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των εθνικών στατιστικών για την αναπηρία. Με τον πρόσφατο νόμο ν.4488/2017, το Παρατηρητήριο της ΕΣΑμεΑ θεσμοθετείται ως ο βασικός συνομιλητής της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής και των λοιπών φορέων του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος αναφορικά με την υποχρέωσή τους να αναπτύσσουν, να παράγουν και να διαδίδουν επίσημες στατιστικές σχετικά με τα άτομα με αναπηρία. Ειδικότερα, προβλέπεται ότι για τους σκοπούς του σχεδιασμού των ως άνω στατιστικών και της διάχυσης των παραγόμενων δεδομένων, οι αρμόδιοι φορείς τελούν σε διαβούλευση με το Παρατηρητήριο για τα Θέματα Αναπηρίας της ΕΣΑμεΑ.

Για την θετική αυτή εξέλιξη καταλυτικός υπήρξε ο ρόλος και η συμβολή της Ε.Σ.Α.μεΑ. μέσω της πολύχρονης και γόνιμης συνεργασίας που έχει αναπτύξει με την Ελληνική Στατιστική Αρχή.