Το παρακράτος των φορολογικών παραδείσων

Πέρασε μια βδομάδα από τις αποκαλύψεις για τα Paradise Papers. Πρόκειτα για μια διεθνή έρευνα  στην οποία συμμετείχαν εκατοντάδες δημοσιογράφοι από διάφορες χώρες και στηρίχτηκε από μεγάλα ειδησεογραφικά δίκτυα, όπως το BBC, τον Guardian, την Le Monde, τους New York Times καί βέβαια από την Διεθνή Ένωση Δημοσιογράφων (ICIJ). Βασιζόμενοι σε μια διαρροή σχεδόν 14 εκ. εγγράφων που προήλθε κυρίως από την δικηγορική εταιρέια Appleby, η οποία δραστηριοποιείται στον χώρο των offshore εταιρειών, οι δημοσιογράφοι ανακάλυψαν την εμπλοκή εκατοντάδων ισχυρών αυτου του κόσμου και αρκετών αρχηγών κρατών και πολιτικών στην ύπαρξη τεράστιων χρηματικών ποσών σε υπεράκτιες εταιρείες.

Δύο ερωτήματα αξίζει να μας απασχολήσουν γυρω από αυτό το ζήτημα.

Πρώτον, υπάρχει η αίσθηση ότι θέματα μεγάλης φοροαποφυγής αρχίζουν σιγά σιγά να κανονικοποιούνται στην συνείδηση της κοινωνίας. Είναι εδραιωμένη η πεποίθηση πλέον ότι το καπιταλιστικό σύστημα δίνει -νόμιμα τις περισσότερες φορές- την δυνατότητα στους έχοντες να αποκρύπτουν τεράστια χρηματικά ποσά, ενώ τα κράτη και οι διεθνείς οργανισμοί παρακολουθούν με σταυρωμένα τα χέρια τα εκατομμύρια να περνούν από μπροστά τους χωρίς να παίρνουν καμία πρωτοβουλία για να αντιστρέψουν την κατάσταση. Η παθητικότητα των πολιτών μπροστά στο πελώριο αυτό πρόβλημα, που απειλεί ευθέως την συνοχή των κοινωνιών, ενισχύεται και από την lifestyle μεταχείριση από τα MME. Μια συζήτηση που περιστρέφετα μόνο γύρω από πρόσωπα δεν βοηθάει να κατανοήσουμε τα αίτια του προβλήματος, και να αντιληφθούμε τους πολυδαίδαλους μηχανισμούς του σύγχρονου καπιταλιστικού συστήματος.

Δεύτερο και πιο σημαντικό είναι η ανάγκη να ανοίξει μια σοβαρή συζήτηση για τις τεράστιες συνέπειες που έχουν αυτά τα ζητήματα για τις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι, την ίδια στιγμή που οι λαοί στην Ευρώπη υφίστανται σκληρές πολιτικές λιτότητας, με περικοπές κοινωνικών επιδομάτων και χτύπημα του κοινωνικού κράτους, υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων η οποία καταφέρνει να «εξαφανίζει» τεράστια ποσά μη συνεισφέροντας δεκάρα στους προϋπολογισμούς των κρατών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο υπονομεύεται το μοντέλο του αστικού κράτους, όπως αυτό οικοδομήθηκε μετά την Γαλλική Επανάσταση· η καταβολή δηλαδή φόρων από όλους τους πολίτες για την στήριξη του κοινωνικού κράτους.

Οι φορολογικοί παράδεισοι δρουν ως παρακράτος. Αποτελούν μηχανισμούς που υπερβαίνουν την λειτουργία των κρατών. Δεν πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε με παθητικότητα ως κάτι μακρινό και «αυτονόητο». Πρέπει να γίνει αντιληπτό, ότι λειτουργούν επιβαρυντικά για τα συστήματα υγείας και πρόνοιας και πλήττουν τα συμφέροντα της πλειοψηφίας των πολιτών.

Του Κώστα Βλαχόπουλου

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο ένθετο του Νόστιμον Ήμαρ στον “Δρόμο”, τo Σάββατο 11.11.2017