Για ποιον ηχεί το ακορντεόν;

"Τ’ αρχινισμένο σύνθημα πάντα μου μένει, όποτε ακούω από τότε ακορντεόν, κι έχει σαν στάμπα τη ζωή μου σημαδέψει, δε θα περάσει ο φασισμός"

Η πραγματικότητα, αρκετά συχνά τελευταία, μας χτυπά άγαρμπα την πλάτη. Τελευταία εξέλιξη που γέμισε εικόνες τις τηλεοράσεις και τα  μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν το δημοψήφισμα της Καταλονίας. Μιας αυτοδιοικούμενης  επαρχίας της Ισπανίας, η οποία στο παρελθόν (από το 10^ο μΧ αιώνα έως τη δικτατορία του Φράνκο) αποτελούσε αυτόνομη οντότητα. Τις προηγούμενες μέρες διεξήχθη δημοψήφισμα το οποίο απαγορεύτηκε από την κεντρική Ισπανική αρχή. Οι εικόνες που ακολούθησαν μόνο ρίγη προκάλεσαν: ανοιγμένα κεφάλια, ηλικιωμένες κυρίες να σέρνονται από τις δυνάμεις καταστολής, εκλογικά κέντρα να πολιορκούνται.

Η απάντηση στο ερώτημα του αν πρέπει (με όση έννοια μπορεί να έχει αυτό το πρέπει) να αποσχίζονται περιοχές δεν είναι εύκολη. Εύκολη όμως είναι η απάντηση στο αν έπρεπε να γίνουν αυτά που έγιναν. Σε καμία περίπτωση δε μπορεί με πρόφαση την υπεράσπιση του συντάγματος να παραβιάζεται η σωματική ακεραιότητα πολιτών. Δυστυχώς σε αυτό το επίπεδο η κοινωνία υποχωρεί από την περίοδο του διαφωτισμού προς το μεσαίωνα. Διαρκώς γίνονται συμβάντα τα οποία επιτρέπουν στο κράτος, σε επίδοξους παλικαράδες ή ακόμα και στον εαυτό μας να κακοποιούμε τα σώματα ή τις ψυχές μας. Με αυτό το δεδομένο δεν είναι καθόλου περίεργη η άνοδος του φασισμού, όχι μόνο στις φτωχές χώρες του Νότου αλλά ακόμα και στο Βορρά, όπως πρόσφατα έγινε στη Γερμανία.

Την ίδια στιγμή η τακτική των νεοφιλελεύθερων μόνο τρόμο μπορεί να φέρει. Η (κατά τα άλλα συμπαθέστατη) σατυρική εκπομπή “Ότι να ναι” ειρωνευόταν το δημοψήφισμα, από την πλευρά του ότι κατά τη γνώμη τους έγινε για οικονομικούς λόγους. Μέχρι εδώ κανένα πρόβλημα. Το πρόβλημα ξεκινά όταν στο σχολιασμό των βιαιοπραγιών κυριάρχησε η λογική του ότι η παρανομία πρέπει να καταστέλλεται (με πιο ειρωνικό βέβαια τρόπο). Η έννοια της δημοκρατίας αλά καρτ, της δημοκρατίας των άλλων είναι πλέον γεγονός. Όταν οι σκηνές αφορούν τη Βενεζουέλα τότε πρόκειται για στυγνό δικτατορικό καθεστώς, όταν αφορούν την απόσχιση της Κροατίας ή της Βοσνίας πρόκειται για αναφαίρετο δικαίωμα των κατοίκων ενάντια στους αιμοσταγείς Σέρβους. Πρόκειται για μια παράλογη διγλωσσία που αποτελεί δυστυχώς την παρακμή της επαναστατικής ιδεολογίας του διαφωτισμού.

Από την άλλη πλευρά αναδεικνύεται το ίδιο φαινόμενο διγλωσσίας και παρακμής στην πλειοψηφούσα έκφραση της αριστεράς. Την ιδια μέρα σε συνέντευξη του στην εφημερίδα Καθημερινή ο επικεφαλής του eurogroup Ντάισεμπλουμ, υπαγορεύει στην ελληνική αντιπολίτευση να συνεργαστεί με την κυβέρνηση και να γίνουν οι εκλογές το 2019, συνέντευξη η οποία προκάλεσε πανηγυρισμούς στις τάξεις του ΣΥΡΙΖΑ. Πριν 3 χρόνια όμως αντίστοιχες δηλώσεις χαρακτηριζόταν από τον ίδιο χώρο ως δηλώσεις επιτροπείας προς ένα προτεκτοράτο με χαρακτηριστικότερη τη φράση go back madame Merkel. Πάλι πρόκειται για τη δημοκρατία των άλλων. Στην ουσία βέβαια το πρόβλημα είναι το πως και με πιο δικαίωμα ένας μη εκλεγμένος πρόεδρος ενός μη εκλεγμένου ούτε επίσημου οργάνου επεμβαίνει στην πολιτική μια χώρας. Γεγονός που επαναλαμβάνεται τα τελευταία χρόνια. Φυσικά αν αυτό γινόταν σε ένα σωματείο, τότε θα υπήρχε θέμα συντεχνιών.

Ακόμα και στην πιο ριζοσπαστική της μορφή, η Αριστερά δε μπορεί να ξεφύγει από το φαινόμενο της δημοκρατίας των άλλων. Κόμματα, οργανώσεις και ιδεολογικά ρεύματα που ασπάζονται το Σταλινισμό διαμαρτύρονται (και ορθά) για τις εξελίξεις στην Καταλονία. Την ίδια στιγμή τα τανκς χόρευαν μπαίνοντας στην Πράγα και η Κροστάνδη ή το Βλαδιβοστόκ επιβεβλημένα φαινόμενα απέναντι στο διεθνή ιμπεριαλισμό. Και σε μικρότερο επίπεδο η κύρια κριτική των μαρξιστικών ρευμάτων αφορά τους άλλους. Όταν οι ίδιες πράξεις ή φαινόμενα επαναλαμβάνονται από τους ίδιους τότε πρόκειται για φαινόμενο των αντικειμενικών συνθηκών. Σε αυτό το επίπεδο διγλωσσίας και πρακτικής η αριστερά δε προσελκύει όχι λαϊκά στρώματα αλλά ούτε τους ίδιους τους αριστερούς.

Διαπιστώνεται λοιπόν πως σκελετοί κρύβονται στις ντουλάπες όλων. Αυτό δε σημαίνει όμως ότι δεν υπάρχει δυνατότητα κάθαρσης. Στην ταινία Υπάρχει και φιλότιμο, ο Μαυρογυαλούρος όταν αντιλαμβάνεται τι πραγματικά συνέβαινε δεν έχει μόνο το θάρρος της παραίτησής του, αλλά και τις πρόθεσης του να στραφεί ενάντια στο κομματικό κράτος (η ταινία σημειωτέων είναι του 60) με έναν διαχρονικό τελευταίο λόγο που αποδίδει το δημόσιο στους πολίτες και όχι στους κυρίαρχους κομματικούς μηχανισμούς. Υπό το πρίσμα αυτό χρειάζεται διεύρυνση της αυτονομίας και όχι μόνο στην Καταλονία.

Απέναντι σε ένα χαοτικό υπερσυγκεντρωτικό και γραφειοκρατικό μοντέλο διακυβέρνησης και ενώσεων, χρειάζεται μια διεύρυνση της τοπικής κοινωνίας, όπου οι πολίτες μπορούν να τοποθετούνται πιο άμεσα. Και για να εφαρμοστεί αυτό χρειάζεται μια αριστερά χωρίς δεσμούς με το κράτος, δηλαδή χωρίς επιχορηγήσεις και επαγγελματικά στελέχη. Μια επαναθεμελίωση με λίγα λόγια των ιδεών του 68 τόσο σε επίπεδο μαρξισμού όσο και αυτονομίας. Βέβαια υπάρχει το πρόβλημα που ορθά σχολιάζει ο Alan Moore στο graphic novel From Hell, ότι ο σοσιαλισμός είναι κάτι που αφορά τη Μεσαία Τάξη καθώς το μόνο που αφορά τους φτωχούς είναι να βρουν λεφτά. Όμως δεν είναι κακό να ονειρεύεσαι, καθώς κάποιες φορές τα όνειρα πραγματοποιούνται. Και αν γίνονται μεταδοτικά ακόμα καλύτερα.

Από την άλλη πλευρά υπήρχαν θετικές εικόνες στην Καταλονία. Καταλονοί αστυνομικοί να προστατεύουν διαδηλωτές, γεγονός που αποδεικνύει ότι γουρούνι και δολοφόνο δε σε κάνει μια στολή αλλά η συμπεριφορά. Όπως και τρομοκράτη δε σε κάνει μόνο ένα ο Αλλάχ είναι μεγάλος αλλά και ένα φασιστικό τεντωμένο χέρι ή μια εντολή να ξυλοκοπηθεί κόσμος. Όπως και δημοκράτη δε σε κάνει η καταδίκη του Μαδούρου ή τα έξυπνα αστειάκια για την (όντως κωμικοτραγική) κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Ούτε φυσικά και η παραβίαση αποτελεσμάτων ενός δημοψηφίσματος. Όλα αυτά δε λέγονται από κάποιο αντιευρωπαϊκό μένος. Όντως σε ένα σημείο η Ευρώπη είχε φτάσει σε υψηλά επίπεδα δημοκρατίας. Τα οποία όμως συνεχώς καταρρέουν, και όσο η διγλωσσία βασιλεύει τόσο η εικόνα του φασισμού δε θα φαίνεται αποκρουστική για ένα όλο και αυξανόμενο κομμάτι πληθυσμού. Και η αντιστροφή του φαινομένου αυτού δε μπορεί να ναι η υπεράσπιση μιας παρακμάζουσας δημοκρατίας.

"Father what is democracy?
It got something with young men killing each other (Johnie got his gun)"

ΥΓ: Το κείμενο είναι αφιερωμένο στον Πολωνό μουσικό ακορντεονίστα Γιάροσλαβ, ο οποίος παρά το ταλέντο του αναγκαζόταν να παίζει στο δρόμο για να ζήσει και να πεθάνει τελικά μόνος του. Και σε κάθε σύστημα που γίνεται αυτό η αντίσταση είναι αναγκαία.

Του Πάνου Χριστοδούλου

Πηγή: nostimonimar.gr