Πρόγραμμα «ευγονικής» στις ΗΠΑ με στειρώσεις κρατουμένων

Προγράμματα «ευγονικής» επιβλήθηκαν ανά τους αιώνες από αρρωστημένα μυαλά και έφτασαν στο αποκορύφωμά τους στη ναζιστική Γερμανία. Στόχος τους ο έλεγχος των γεννήσεων μέσω των εκτρώσεων ή των στειρώσεων ανθρώπων που το καθεστώς τους έκρινε ως «λάθη της φύσης», «ανίκανους» να φέρουν στο κόσμο ένα παιδί. Αναγκαστικές στειρώσεις είχαν εφαρμοστεί στις αρχές του 20ου αιώνα και στις ΗΠΑ. Σήμερα ένα τέτοιο πρόγραμμα επανεμφανίστηκε στην Αμερική, στο Τενεσί, προκαλώντας σάλο. Κρατούμενοι, άνδρες και γυναίκες, είχαν τη δυνατότητα να αποφυλακιστούν νωρίτερα αρκεί να υποβάλλονταν σε στείρωση.

Την άνοιξη που μας πέρασε η Deonna Tollison, που ήταν για χρόνια εθισμένη στα οπιούχα, βρέθηκε στο δικαστήριο του Sam Benningfield στη Σπάρτη του Τενεσί, με την κατηγορία ότι παραβίασε τους όρους του κατ΄οίκον περιορισμού της. Στο δικαστήριο, η Tollison κατέθεσε ότι προσπαθούσε να βάλει τη ζωή της πίσω σε τάξη, μακριά από τα ναρκωτικά μεγαλώνοντας τις δύο κόρες της και την ανιψιά της που είχε μείνει ορφανή από μητέρα. Οι υποτροπές της όμως συνέχιζαν να εμποδίζουν την πρόοδο της και έτσι βρέθηκε ξανά αντιμέτωπη με το νόμο.

"Είμαι μια μητέρα τριών όμορφων κοριτσιών. Η μητέρα μου είναι ανίκανη, το ίδιο και η αδερφή μου”, υποστήριξε η Tollison στο δικαστήριο. “Όλοι αυτοί εξαρτώνται από μένα [...] Αγαπώ πολύ την οικογένειά μου και τα τελευταία τέσσερα χρόνια έχω κάνει τα πάντα για να πάρω τη ζωή μου πίσω”, δήλωσε η Tollison. Παρόλο αυτά η ακρόαση δεν πήγε καλά. Ο δικαστής Benningfield έκρινε ότι τα συνεχιζόμενα πισωγυρίσματα και η έλλειψη απασχόλησής της, την καθιστούσαν ακατάλληλη για κατ’ οίκον περιορισμό και συνεπώς διέταξε να εκτελέσει την υπόλοιπη ποινή της μέσα στη φυλακή.

Λίγο αργότερα, ο Benningfield έκανε μια πρωτοφανή ανακοίνωση στην αίθουσα του δικαστηρίου, σχετικά με ένα νέο πρόγραμμα που θα επέτρεπε σε κρατούμενους όπως η Tollison να μειώσουν την ποινή τους κατά 30 ημέρες αν συμφωνούσαν να υπογράψουν για συμμετοχή σε ένα πρόγραμμα ελέγχου των γεννήσεων μέσω ενός εμφυτεύματος. Για τους άνδρες κρατούμενους η νέα διάταξη του Benningfield προέβλεπε αγγειεκτομή, που είναι η χειρουργική διαδικασία για την ανδρική στείρωση. Ο δικαστής είχε αποφανθεί πως οι εν λόγω άνθρωποι δεν θα πρέπει να γεννούν παιδιά και άρα με αυτό τον τρόπο θα περιοριστεί το "πρόβλημα".

Στη φυλακή κυκλοφόρησαν τα φυλλάδια εγγραφής για το εμφύτευμα που ονομάζεται Nexplanon. Πρόκειται για ένα εμφύτευμα που παρεμποδίζει την εγκυμοσύνη για έως και τέσσερα χρόνια. Η Tollison υπέγραψε, μαζί με τουλάχιστον 30 άλλες γυναίκες, ενώ 38 άνδρες υπέγραψαν για να υποβληθούν στην αγγειεκτομή. Η Tollison έπρεπε πρώτα να παρακολουθήσει μια σειρά μαθημάτων που επικεντρώνονταν στις επιπτώσεις της κατάχρησης ναρκωτικών ουσιών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης στα έμβρυα. Στη συνέχεια, μια νοσοκόμα χρησιμοποίησε μια ειδική συσκευή βελόνας για να τρυπήσει τον επάνω αριστερό βραχίονα της και να σύρει το εμφύτευμα, μεγέθους ενός σπίρτου, κάτω από το δέρμα.

Περίπου δύο μήνες αργότερα, αφού τα τοπικά ΜΜΕ διέδωσαν την είδηση, η μικροσκοπική Σπάρτη του Τενεσί, έγινε θέμα εθνικού και διεθνούς ενδιαφέροντος. Σημειώνεται ότι οι ΗΠΑ έχουν μακρά ιστορία καταναγκαστικών στειρώσεων για τους φτωχούς, τους ψυχικά ασθενείς και τις μειονότητες. Στην πρόσφατη ιστορία, πολλοί Αμερικανοί από το Μεξικό και Αφροαμερικανοί στειρώθηκαν με τη βία ή με παραπλανητικές πρακτικές από τις ομοσπονδιακές ή τις τοπικές κυβερνήσεις. Αν και το αμερικανικό πρόγραμμα ευγονικής, το οποίο ο Αδόλφος Χίτλερ εφάρμοσε σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό όταν ανήλθαν οι Ναζί στην εξουσία, έφτασε στο ζενίθ του στη δεκαετία του 1920, οι αναγκαστικές στειρώσεις ήρθαν πάλι στο προσκήνιο τη δεκαετία του 1980.

Τριάντα δύο πολιτείες είχαν προγράμματα στείρωσης στις φυλακές και στα άσυλα τους, χρηματοδοτούμενες από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Το ίδιο συνέβαινε και στους ομοφυλόφιλους που βρίσκονταν σε ψυχικά ιδρύματα, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η στείρωση αποτελούσε προϋπόθεση απελευθέρωσης από τη φυλακή. Μεμονωμένες περιπτώσεις εξακολουθούν να εμφανίζονται σε όλη τη χώρα μέχρι σήμερα. Το 2014, ο κυβερνήτης της Καλιφόρνια υπέγραψε άρθρο για την απαγόρευση της στείρωσης στις φυλακές, αφού δεκάδες γυναίκες υποβλήθηκαν σε αυτή τη διαδικασία, χωρίς να δώσουν τη συγκατάθεση τους.

Οι αξιωματούχοι στο Τενεσί ισχυρίστηκαν ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση κανείς δεν εξαναγκάστηκε, αλλά όλοι οι κρατούμενοι υπέγραψαν με τη θέληση τους. Τελικά το πρόγραμμα ακυρώθηκε προτού κάποιος άντρας υποβληθεί στην επέμβαση στείρωσης.

Αλλά πόσο συνειδητή μπορεί να είναι μια τέτοια επιλογή όταν οι κρατούμενοι πρόκειται να λάβουν για αντάλλαγμα μία μικρότερη ποινή; Όταν η Tollison πήρε την απόφαση να βάλει το εμφύτευμα, δεν σκέφτηκε την αναπαραγωγική της υγεία ή την υγεία των παιδιών που ενδεχομένως να έφερνε στον κόσμο. Το μόνο που είχε στο μυαλό της ήταν να γυρίσει όσο το δυνατόν πιο γρήγορα στο μικρό σπίτι της στην εξοχή και στις τρεις μικρές κόρες της. Παρόλο που τώρα είναι ελεύθερη, έχει μετανιώσει για την απόφαση που πήρε. “Νιώθω ότι είμαστε σαν τα ινδικά χοιρίδια (σημ: χρησιμοποιούνται συνήθως πειραματόζωα). Οι άνθρωποι θα μπορούσαν να κάνουν τα πάντα για να βγουν από τη φυλακή”, αναφέρει η Tollison.

Η Σπάρτη του Τενεσί είναι μια συντηρητική κοινωνία, που κατοικείται κυρίως από κτηνοτρόφους και εργάτες εργοστασίων. Παρόλο που η τοπική εφημερίδα έχει δημοσιεύσει τους ενόχους, δεν είναι δύσκολο να βρεθούν υποστηρικτές του δικαστή Benningfield, ο οποίος πήρε την έδρα του το 1998 και έχει επανεκλεγεί δύο φορές από τότε.

Ο Christopher Sapp, ιδιοκτήτης ενός συνεργείου επισκευής ηλεκτρονικών υπολογιστών στη Σπάρτη, δήλωσε ότι έχασε τη γυναίκα του εξαιτίας του εθισμού της στο όπιο. Η κόρη του που είναι επίσης εθισμένη στα ναρκωτικά βρίσκεται στη φυλακή και έμαθε ότι επέλεξε το πρόγραμμα του Benningfield και έβαλε το εμφύτευμα. "Νόμιζω ότι είναι αρκετά υπεύθυνη για τον εαυτό της και ξέρει τι κάνει. Ο εθισμός στα οπιοειδή είναι φοβερός σε αυτήν την περιοχή. Δεν υπάρχει οικογένεια που να μην έχει βρεθεί αντιμέτωπη με τον εθισμό στα οπιοειδή με κάποιο τρόπο”, δήλωσε ο Sapp.

Από την άλλη ο Mike Gilbert, ιδιοκτήτης ενός τοπικού καταστήματος με αντίκες στη περιοχή διαφωνεί με αυτή την άποψη, όπως και με τέτοιου είδους προγράμματα. “Νομίζω ότι πολλές φορές οι δικαστές σε αυτόν τον κόσμο παρατραβάνε το σχοινί και κάνουν απερίσκεπτα πράγματα”, αναφέρει χαρακτηριστικά.

Από τη μεριά του ο Sam Benningfield απορεί με την έκταση και τη δημοσιότητα που έχει πάρει το θέμα. Εξάλλου όπως λέει η ανταπόκριση στο πρόγραμμα ήταν μεγάλη. Οι άνθρωποι που καταλήγουν στην αίθουσα του δικαστηρίου του Benningfield είναι εκεί για εγκλήματα που αφορούν κυρίως την κατοχή ναρκωτικών, την οδήγηση σε κατάσταση μέθης, κλοπές κάτω των 1.000 δολαρίων και μητέρες που δεν είχαν χρήματα να συντηρήσουν τα παιδιά τους. Η μέγιστη ποινή που μπορεί να δώσει είναι 11 μήνες και 29 ημέρες.

Σύμφωνα με τον Benningfield, το πρόγραμμα άρχισε όταν το κρατικό υγειονομικό τμήμα τον πλησίασε για ένα διήμερο συνέδριο σχετικά με τις επιδράσεις της χρήσης ναρκωτικών στα έμβρυα. Για να προσελκύσει τη συμμετοχή των κρατουμένων, όσοι υπέγραψαν κέρδιζαν δύο ημέρες από την ποινή τους. Εκπρόσωπος της υπηρεσίας υγείας δήλωσε ότι οι υπάλληλοί του συνεργάστηκαν για τα μαθήματα, αλλά αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην ανάπτυξη οποιασδήποτε πολιτικής. Παράλληλα το τμήμα αρνήθηκε να σχολιάσει όταν ρωτήθηκε αν οι υπάλληλοί τους διέθεταν στις αρχές τα εμφυτεύματα.

Όταν η ιστορία άρχισε να παίρνει έκταση, ο Benningfield, που βρέθηκε στο στόχαστρο, υποστήριξε ότι ήταν συγκλονισμένος από τη σκέψη ότι ένας κρατούμενος θα έκανε αγγειεκτομή με μοναδικό σκοπό να κερδίσει 30 ημέρες από την ποινή φυλάκισης. Συνέταξε μάλιστα ένα νέο έγγραφο για να υπογράψουν οι τρόφιμοι, που πιστοποιούσε ότι δεν είχαν εγγραφεί μόνο για τη μειωμένη ποινή. Σε καμία περίπτωση αυτή του η κίνηση δεν αντέστρεψε το εις βάρος του κλίμα. Είχε αποκτήσει ήδη πολλούς επικριτές, όπως την Αμερικανική Ένωση για τις Πολιτικές Ελευθερίες του Τενεσί, άλλους τοπικούς δικαστές και βουλευτές.

Μέσα σε έξι βδομάδες ο δικαστής ακύρωσε τη διαταγή εντελώς. Επιμένει ακόμη ότι η πρόθεσή του δεν ήταν να ελέγξει ποιος αναπαράγει στο White County, αλλά να εμποδίσει τη γέννηση άρρωστων μωρών. Αναφέρει μάλιστα ότι έλαβε δεκάδες γράμματα που του έδιναν συγχαρητήρια για το νέο αυτό πρόγραμμα.

Η Kristi Seibers είναι μια τρόφιμη στις φυλακές του White County, που δεν είναι χρήστης ναρκωτικών και δεν έχει παιδιά. Όταν άκουσε για το πρόγραμμα πίστεψε ότι βρήκε μια πολύ καλή ευκαιρία για να επιστρέψει νωρίτερα σπίτι της. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες από το εμφύτευμα όμως άρχισαν σχεδόν αμέσως, όταν της ήρθε περίοδος για δύο μήνες και έπαθε κολπική λοίμωξη. Εκτός αυτού υποστηρίζει ότι ποτέ δεν τις έδωσαν τις 30 μέρες που προέβλεπε το “συμβόλαιο” που είχε υπογράψει.

Το BBC επικοινώνησε με έξι κρατούμενους που υπέγραψαν το συμβόλαιο και μόνο ένας εξέφρασε κάποιο ενδιαφέρον για τα πιθανά οφέλη υγείας και αντισύλληψης. Οι υπόλοιποι δήλωσαν ότι η μόνη τους ανησυχία ήταν να βγουν όσο το δυνατόν συντομότερα από τη φυλακή. Τρεις γυναίκες δήλωσαν επίσης στο BBC ότι ήθελαν να απαλλαγούν από τα εμφυτεύματά τους, αλλά τους ενημέρωσαν ότι έπρεπε να περιμένουν 60 ημέρες και ότι η απομάκρυνση θα κοστίσει 250 δολάρια. Στο πρόγραμμα συμμετείχαν και κρατούμενοι που δεν είχαν ιστορικό κατάχρησης ναρκωτικών, γεγονός που αποδεικνύει ότι το πρόγραμμα είχε ως στόχο να αποτρέψει τους πρώην κρατούμενους από την αναπαραγωγή κι όχι την προστασία των μωρών από πιθανές επιπλοκές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Seibers δεν ήταν η μόνη κρατούμενη που δεν έλαβε την μειωμένη ποινή της. Οι δικηγόροι της πρώην φυλακισμένης Christel Ward έγραψαν ότι επίσης δεν της δόθηκε πίστωση 30 ημερών επειδή η υπόθεσή της προέκυψε από ποινικό δικαστήριο κι όχι από το δικαστήριο του Benningfield. "Δε θα σταματήσουμε μέχρι κάποιος δικαστής να το κρίνει αντισυνταγματικό", λέει ο δικηγόρος Williams που υπερασπίζεται τις γυναίκες. Ανέφερε μάλιστα ότι προς το παρόν εκπροσωπεί 16 πρώην κρατούμενες και ότι ο αριθμός αυτός μπορεί να διπλασιαστεί.

Επιπλέον υπάρχει και ένα ακόμη συγκλονιστικό στοιχείο στην υπόθεση. Η Ward παρουσίασε στο BBC News αντίγραφο μιας κάρτας σε μέγεθος πορτοφολιού, που ισχυρίζεται ότι μοιράστηκε στους κρατούμενους μετά την εισαγωγή του εμφυτεύματος, στην οποία αναγράφεται η ημερομηνία της εισαγωγής: 5 Μαΐου. Δέκα ολόκληρες μέρες πριν την έκδοση της εντολής του δικαστή Benningfield, που έχει ημερομηνία 15 Μαΐου. Δεν είναι ξεκάθαρο αν οι υπάλληλοι του ιδρύματος είχαν ξεκινήσει το πρόγραμμα σε δοκιμαστικό στάδιο πριν την εντολή του δικαστή και αν είναι έτσι, για πόσο καιρό.

Η αγωγή ισχυρίζεται ότι o πραγματικός εμπνευστής του προγράμματος είναι ο σερίφης  της κομητείας Oddie Shoup και ότι ο δικαστής Benningfield συνέταξε την εντολή μετά από αίτημά του. Ο Shoupe δεν έχει κάνει κάποιο σχόλιο όσον αφορά τα παραπάνω. Ο δικαστής αρνήθηκε να σχολιάσει περαιτέρω μετά την κατάθεση της αγωγής. Ο Williams σημείωσε ότι η καταδίκη της κομητείας είναι ο μόνος τρόπος για να μην επεκταθεί η εφαρμογή του προγράμματος και σε άλλες φυλακές. “Ο κόσμος έχει αρνητική άποψη για τους κρατούμενους στις φυλακές, ανεξαρτήτως του λόγου που κρατούνται. Με τη ρατσιστική ένταση που επικρατεί στη χώρα, αυτές είναι πραγματικές απόψεις στα μυαλά του κόσμου. Αν δεν τις καταπολεμήσεις τη στιγμή που εμφανίζονται, αυτές φουντώνουν και μετατρέπονται σε κάτι πολύ μεγαλύτερο”, καταλήγει ο Williams.

Πηγή: tvxs.gr με πληροφορίες από το BBC