Πως η Γερμανία βγήκε αλώβητη από την κρίση

Πριν από δέκα χρόνια, στις 30 Ιουλίου 2007, η χρηματοπιστωτική κρίση χτυπούσε την πόρτα της Γερμανίας. Η τράπεζα ΙΚΒ ήταν το πρώτο θύμα της κρίσης που ξεκίνησε από τα στεγαστικά δάνεια υψηλού ρίσκου στις ΗΠΑ.

Τα τραπεζικά στελέχη διεθνώς, αλλά και στη Γερμανία, θυμούνται καλά τον Ιούλιο του 2007. Από την άνοιξη άκουγαν ολοένα και συχνότερα για «κόκκινα» ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου στις ΗΠΑ και για ιδιοκτήτες που δεν μπορούσαν πια να τα εξυπηρετήσουν. Τα δάνεια αυτά, γνωστά και ως subprimes, συγκεντρώνονταν και προσφέρονταν, σε πακέτα πια, σε επενδυτές διεθνώς. Ανάμεσά τους και η Γερμανική Βιομηχανική Τράπεζα IKB, η οποία γλύτωσε τη χρεοκοπία μόνο με τη οικονομική στήριξη της Γερμανικής Αναπτυξιακής Τράπεζας KfW, του γερμανικού δημοσίου και άλλων τραπεζών.

Η ΙΚΒ ήταν το πρώτο θύμα της χρηματοοικονομικής κρίσης στη Γερμανία. Ήταν όμως μόνο η αρχή. Ακολούθησαν τράπεζες των γερμανικών κρατιδίων, όπως η Düsseldorfer WestLB, η SachsenLB, αλλά και η Hypo Real Estate που διασώθηκαν μόνο χάρη σε χρήματα του γερμανικού δημοσίου. Περιγράφοντας την κατάσταση που επικρατούσε τότε, ο επικεφαλής της τράπεζας των κρατιδίων Έσσης-Θουριγγίας Χέρμπερτ Γκρίντκερ κάνει λόγο για «απουσία ισορροπίας του χρηματοπιστωτικού τομέα» και εννοεί ότι απλά δεν υπήρχε ρυθμιστική αρχή που θα έθετε ένα πλαίσιο κανόνων.

Αποτελεσματικότεροι ελεγκτικοί μηχανισμοί

Το αργότερο με την κατάρρευση της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του 2008 και την εξάπλωση της κρίσης η γερμανική κυβέρνηση παρενέβη και ψήφισε νόμο για την σταθεροποίηση των αγορών, δίνοντας παράλληλα εγγυήσεις και γενναία οικονομική βοήθεια στις τράπεζες. Στην επαπειλούμενη μαζική ανάληψη των καταθέσεων από ανήσυχους γερμανούς πολίτες η καγκελάριος Μέρκελ και ο τότε υπουργός Οικονομικών Πέερ Στάινμπρικ δήλωναν στις κάμερες ότι οι καταθέσεις είναι εξασφαλισμένες.

Τα τελευταία χρόνια βελτιώθηκαν σημαντικά οι ελεγκτικοί μηχανισμοί των τραπεζών με τα περισσότερα τραπεζικά στελέχη να παραδέχονται πως είναι απαραίτητοι άλλωστε. Ο πρώην πρόεδρος της Μπούντεσμπανκ, και σήμερα μέλος του διοικητικού συμβουλίου στην ελβετική τράπεζα UBS, Αξελ Βέμπερ, είναι πεπεισμένος ότι οι κανόνες που ισχύουν σήμερα πλέον θα απέτρεπαν μια παρόμοια χρηματοοικονομική κρίση στην Γερμανία.

Οι ρυθμιστικοί μηχανισμοί προκαλούν ωστόσο, εκτός από περισσότερη δουλειά, και μεγαλύτερο κόστος. Ο Άξελ Βέμπερ θεωρεί ότι η αχίλλειος πτέρνα των ελεγκτικών αυτών μηχανισμών είναι ότι περιορίζουν τα κέρδη των τραπεζών. Το ίδιο συμβαίνει και με την χαλαρή νομισματική πολιτική της ΕΚΤ. Αντιδρώντας στην χρηματοοικονομική κρίση οι Κεντρικές Τράπεζες ακολούθησαν μια πολιτική χαμηλών ή και μηδενικών επιτοκίων για να τονώσουν την ανάπτυξη. Όμως ο Άξελ Βέμπερ προειδοποιεί για μία πλασματική, μη βιώσιμη ανάπτυξη στις κεφαλαιαγορές, ως αποτέλεσμα της επεκτατικής νομισματικής πολιτικής. Κατά την άποψή του οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να εγκαταλείψουν, αργά αλλά σταθερά, την πολιτική του «φθηνού χρήματος». Το πόσο δύσκολο είναι το εγχείρημα αυτά το διασπιστώνουμε στις πρόσφατες προσπάθειες της ΕΚΤ.

Μπριγκίτε Σόλτες / Στέφανος Γεωργακόπουλος

Πηγή: DW