Η αποθέωση της διαφάνειας

Στη Βρετανία η αποκάλυψη των μισθών «αστεριών» του BBC προκάλεσε θύελλα διαμαρτυριών. Στην Νορβηγία όμως εδώ και δεκαετίες η πρακτική είναι ακριβώς η αντίθετη: όλα στη φόρα, για όλους. Όπως σημειώνει το βρετανικό δίκτυο, από το 1814 τα έσοδα και οι φόροι που πληρώνουν οι πολίτες καταγράφονται και δημοσιεύονται όλα σε... βιβλίο.

Είναι μια λίστα με το εισόδημα, τα περιουσιακά στοιχεία και τους φόρους που πληρώνουν όλοι στη Νορβηγία, προσβάσιμη σε όλους αφού βρίσκεται στα ράφια στις δημόσιες βιβλιοθήκες της χώρας. 

Από το 2001 δε, μπορεί να τα δει κανείς και online. «Έγινε η διασκέδαση για πολλούς», λέει στο BBC ο δημοσιογράφος Tom Staavi. «Σε κάποια φάση μπορούσες να δεις το εισόδημα των «φίλων» σου στο Facebook, απλώς μπαίνοντας στο προφίλ σου. Είχε καταντήσει γελοίο».

Η διαφάνεια, λέει ο Staavi είναι σημαντική εν μέρει διότι οι Νορβηγοί πληρώνουν υψηλούς φόρους εισοδήματος (κατά μέσο όρο 40,2% σε σχέση με το 33,3% που πληρώνουν στην Βρετανία και το 30,1% που είναι ο μέσος όρος στην Ε.Ε. σύμφωνα με την Eurostat).

«Όταν λοιπόν πληρώνεις τόσα πολλά για φόρους πρέπει να ξέρεις τί κάνουν και οι υπόλοιποι και πρέπει να ξέρεις ότι τα χρήματα διατίθενται με λογικό τρόπο. Πρέπει να έχουμε εμπιστοσύνη και στο φορολογικό σύστημα και στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης». 

Αυτός ο στόχος φαίνεται ότι είναι πιο ουσιαστικός από τα προβλήματα που ενδεχομένως προκαλεί... η ζήλια.

Στους περισσότερους χώρους εργασίας οι εργαζόμενοι έχουν στο περίπου μια ιδέα για τους μισθούς των συναδέλφων τους, χωρίς να χρειάζεται να ψάξουν για να μάθουν.

Οι μισθοί στους περισσότερους τομείς ρυθμίζονται με συλλογικές συμβάσεις και οι διαφορές στις αμοιβές είναι σχετικά μικρές, όπως μικρή είναι και η διαφορά στις αμοιβές μεταξύ γυναικών και ανδρών.

Επομένως οι απολαβές που εμφανίζονταν στο Facebook δεν πρέπει να εξέπληξαν πολλούς. 

↳ Το 2015 η πρωθυπουργός της Νορβηγίας Ερνα Σόλμπεργκ είχε έσοδα 1.573.544 Νορβηγικές κορόνες (δηλαδή περίπου 168.000 ευρώ με τη σημερινή ισοτιμία), τα περιουσιακά της στοιχεία ήταν 2.054.896 κορόνες (περίπου 220.000€) και πλήρωσε φόρους 677.459 κορόνες (περίπου 72.000€).

Παρόλα αυτά, ο Staavi και άλλοι παρότρυναν την κυβέρνηση να υιοθετήσει μέτρα που θα ενθαρρύνουν τους πολίτες να το σκεφτούν πιο καλά πριν αρχίσουν να ψάχνουν τις οικονομικές λεπτομέρειες φίλων, γειτόνων ή συναδέλφων τους.   

Αποτέλεσμα είναι τώρα όσοι θέλουν να μάθουν να πρέπει να εγγράφονται χρησιμοποιώντας τον αριθμό της ταυτότητας τους προκειμένου να έχουν πρόσβαση στην ιστοσελίδα των φορολογικών αρχών.

Επομένως, από το 2014 και μετά είναι αδύνατον για κάποιον να ψάξει κρυμμένος πίσω από την ανωνυμία του και οι «αναζητήσεις» μειώθηκαν σημαντικά.  

Σε πληθυσμό 5,2 εκατομμυρίων, οι φορολογούμενοι στη Νορβηγία είναι περίπου 3 εκατομμύρια.

Οι φορολογικές αρχές κατέγραψαν 16,5 εκ. αναζητήσεις στην ιστοσελίδα της το έτος πριν υιοθετηθούν τα μέτρα και τώρα είναι περίπου δυο εκατομμύρια κάθε χρόνο. 

Τα δεδομένα που δημοσιεύονται αναφέρουν μόνο το καθαρό εισόδημα, τα καθαρά περιουσιακά στοιχεία και τον φόρο που έχει καταβληθεί. Κάποιος όμως με μεγάλο χαρτοφυλάκιο πιθανότατα «αξίζει» πολύ περισσότερο από το ποσό που αναγράφεται στις λίστες, καθώς η φορολογούμενη περιουσία συχνά αξιολογείται λιγότερο από την αξία που μπορεί να πιάσει στην ελεύθερη αγορά. 

Το γεγονός ότι οι ανώνυμες αναζητήσεις πλέον δεν επιτρέπονται- σημειώνει το BBC- αποθαρρύνει και τους εγκληματίες που δεν μπορούν να εντοπίζουν (χωρίς να εντοπίζονται) πλούσιους στόχους. Δεν έχει αποθαρρύνει όμως όσους καταγγέλουν περιπτώσεις που θεωρούν «ύποπτες» για φοροδιαφυγή.

«Θέλουμε ο κόσμος να ψάχνει» λέει στο BBC ο επικεφαλής της Εφορίας Hans Christian Holte, «διότι έτσι μας βοηθάει να ερευνούμε περιπτώσεις φοροδιαφυγής».

Πηγή: efsyn.gr