«Δίκαιο, ισορροπημένο, διαφανές. Το σύστημα αμοιβαίων ανταλλαγών θα μπορούσε να λειτουργήσει»

Ο Μάθιου Σλέιτερ συστήνεται ως «μηχανικός κοινοτικών νομισμάτων». Τρεις λέξεις, που ωστόσο καθεμία χρειάζεται διευκρίνιση, για όσους δεν είναι εξοικειωμένοι με το σύμπαν της εναλλακτικής οικονομίας.

Ενα στερέωμα εκατοντάδων αστερισμών, που εξυπηρετεί δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους οι οποίοι συναλλάσσονται με «συμπληρωματικά νομίσματα» ή «δίκτυα κοινοτικών ανταλλαγών» – παρακάμπτοντας το χρήμα.

Για το πώς λειτουργούν αυτές οι κοινότητες και πώς μπορούν να αποτελέσουν το πρόπλασμα για μια αχρήματη οικονομία, μίλησε στο 4ο Διεθνές Συνέδριο για την Κ.ΑΛ.Ο. ο Μάθιου Σλέιτερ, ένας από τους βασικούς εισηγητές στο εργαστήριο για τα εναλλακτικά νομίσματα και τις τράπεζες χρόνου με τίτλο «Μια Αλλη Οικονομία Είναι Εφικτή».

Ο Βρετανός «σοφτγουεράς», μηχανικός υπολογιστών και συνιδρυτής της οργάνωσης «Community Forge», μιας από τις μεγαλύτερες κοινότητες για χρήστες εναλλακτικών νομισμάτων, βρέθηκε ξανά στην Αθήνα και μίλησε στην «Εφ.Συν.» για το πώς μπορούμε να ζήσουμε σε έναν κόσμο χωρίς χρήμα. Σήμερα, και όχι σε ένα ουτοπικό μέλλον.

Στον λογαριασμό του στο Twitter ο Μάθιου Σλέιτερ έχει το ψευδώνυμο barefoot economist, ο «ξυπόλητος οικονομολόγος».

Κατέφτασε στην εφημερίδα, όχι ακριβώς ξυπόλητος αλλά με ειδικά καλτσο-παπουτσάκια αναρριχητή και ένα λάπτοπ με δορυφορική σύνδεση ίντερνετ, που φαίνεται να μην αποχωρίζεται ποτέ.

• Τι κάνετε ως «μηχανικός κοινοτικών νομισμάτων»;

Γράφω λογισμικό ανοιχτού κώδικα από το 2008, που σχεδιάστηκε ειδικά για τις κοινότητες LETS (Toπικά Συστήματα Εμπορικών Ανταλλαγών).

Αρχικά στην Ελβετία, κατόπιν στο Βέλγιο, τη Γαλλία, πλέον το χρησιμοποιούν σε όλο τον κόσμο.

Ιδρυσα τη ΜΚΟ «Community Forge», με έδρα τη Γενεύη, που «φιλοξενεί» αυτό το ελεύθερο λογισμικό.

Υπάρχει ένα δίκτυο συνεργατών, που βοηθούν στη λειτουργία περίπου 300 ιστοσελίδων, για ισάριθμες τοπικές κοινότητες.

• Τι άνθρωποι είναι αυτοί και πού ζουν;

Οι περισσότεροι ζουν σε προάστια αστικών περιοχών. Συστήνουν μια ένωση προσώπων, καμιά φορά πληρώνουν εγγραφή, συγκεντρώνουν ένα αρχικό κεφάλαιο –αυτό δεν είναι πάντα απαραίτητο– και «ανεβάζουν» την ιστοσελίδα.

Αυτό σημαίνει ότι κάνουν πράγματα ο ένας για τον άλλο. Μπορείς να το πεις «κοινοτικό νόμισμα», αλλά στην πραγματικότητα είναι τοπικές ομάδες αλληλοϋποστήριξης.

• Εχουν κάποιο βαθμό αυτάρκειας;

Οχι. Είναι σαν χόμπι, για καθημερινούς ανθρώπους, ένας τρόπος να γνωρίσουν τους γείτονές τους. Να κάνουν μπέιμπι-σίτινγκ, τα ψώνια τους ή τη διακόσμησή του σπιτιού τους, χωρίς χρήματα.

• Στην Ελλάδα υπήρχε άνθηση, στα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης, στις τράπεζες χρόνου και τα εναλλακτικά νομίσματα. Τι θεωρείτε ότι πήγε λάθος και δεν είναι πλέον τόσο ακμαία;

Πολλά μπορούν να πάνε στραβά: πολιτικές αστοχίες, ασυνεννοησία, αδυναμία λήψης αποφάσεων.

Αλλες φορές ακολουθούν λάθος «νομισματική» πολιτική. Εκδίδουν υπερβολικά πολλές μονάδες και κανείς δεν ξέρει πλέον σε τι αντιστοιχούν και πόσο αξίζουν.

• Στην ιστοσελίδα σας παραπέμπετε στο βιβλίο του αναρχικού γεωγράφου David Graeber «Χρέος - Τα πρώτα 5.000 χρόνια» [εκδόσεις Στάσει Εκπίπτοντες], που αναλύει το χρέος ως εργαλείο κυριαρχίας. Θεωρείτε ότι το χρέος είναι τρόπος να υποδουλώνεις τους ανθρώπους;

Οταν σου δίνω ένα δεκάρικο δεν είναι. Αλλά όταν τράπεζες δανείζουν έθνη-κράτη σίγουρα είναι μέσο κυριαρχίας.

Κερδίζεις περισσότερα δανείζοντας τα περισσότερα, μετά σου πληρώνουν ακόμα περισσότερα σε τόκους.

Το σημαντικότερο είναι πως αν πάει κάτι στραβά, τα έθνη αυτά σου ανήκουν. Ετσι κατακτάς τον κόσμο αυτές τις μέρες.

• Η πρότασή σας είναι μια εναλλακτική στον διεθνή τραπεζικό έλεγχο ή μια ευγενής ουτοπία, ένα χόμπι όπως είπατε;

Οι περισσότεροι το μεταχειρίζονται σαν χόμπι. Ομως εγώ το βλέπω σαν κάτι πολύ σοβαρότερο. Θεωρώ ότι το σύστημα αμοιβαίων ανταλλαγών θα μπορούσε να παράγει την οικονομία που χρειαζόμαστε, αν το κάναμε σε μεγαλύτερη κλίμακα.

Είναι δίκαιο, είναι ισορροπημένο, ελέγχεται από τα κάτω, οι πολίτες δημιουργούν την «πίστωση», όχι ο πλούσιος.

Μπορεί να επεκταθεί, να οργανωθεί σε ομάδες και ομοσπονδίες ομάδων.

Επίσης λειτουργεί διαισθητικά, ο κόσμος το καταλαβαίνει πιο εύκολα από το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Γιατί είναι ορατό, διάφανο. Εχει πολλά ιστορικά και πολιτισμικά προηγούμενα, όπως η πρόταση του Κέινς στο Μπρέτον Γουντς.

Αυτό που πρότεινε ο Κέινς ήταν ένα διεθνές νόμισμα διακρατικών συναλλαγών, το Βancor, που θα είχε σταθερή ισοτιμία.

Θα ήταν κάτι σαν σύστημα LETS μεταξύ κρατών. Ομως αντί γι’ αυτό έκαναν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

• Αν αυτό που προτείνετε έχει τόσα πλεονεκτήματα, γιατί παραμένει μειοψηφικό φαινόμενο; Επειδή δεν παράγει κέρδος;

Δεν μπορείς να πλουτίσεις συσσωρεύοντας χρήμα, αλλά μπορείς να πλουτίσεις κάνοντας χρήσιμα πράγματα, αποκτώντας χρήσιμες υπηρεσίες και προϊόντα. Δεν μπορείς να κερδοσκοπήσεις μέσω του χρήματος, γιατί το χρήμα δεν είναι αγαθό, δεν υπάρχει αγορά για το χρήμα στο σύστημα αυτό.

• Είναι αντικαπιταλιστικό σύστημα;

Είναι μη καπιταλιστικό, αλλά έχει στοιχεία του καπιταλισμού όπως η ελεύθερη αγορά.

• Είναι όμως όλα αυτά μια βιώσιμη λύση;

Το μόνο που μας σταματάει είναι η φαντασία μας και ο εθισμός μας στο ευρώ και την εξουσία που εκδίδει τα ευρώ.

Το εφικτό είναι αυτό που εμείς αποφασίζουμε. Για το 90% των ανθρώπων, το χρήμα είναι απλώς μέσο για να ανταλλάσσουμε προϊόντα και υπηρεσίες.

Για το 10% το χρήμα είναι μέσο για να βγάλουν και άλλο χρήμα.

Ομως το 90% των ανθρώπων μεταχειρίζεται το χρήμα όπως το μεταχειρίζεται το 10%. Εχουν κερδίσει την ψυχολογική μάχη.

Πληροφορίες: matslats.net. Στην ιστοσελίδα του Μ. Σλέιτερ θα βρείτε πληροφορίες για ένα νέο δωρεάν πρόγραμμα Μαζικών Ανοιχτών Διαδικτυακών Μαθημάτων (ΜΟΟC), με θέμα «Χρήμα και Κοινωνία», που ξεκινά τον Αύγουστο.

Συντάκτης: Αφροδίτη Τζιαντζή

Πηγή: efsyn.gr