Ντελιβεράδες: δυο αιώνες στον δρόμο

Η πρόσφατη απεργία courier και delivery φέρνει στην επιφάνεια ένα επάγγελμα που εδώ και διακόσια χρόνια αντικατοπτρίζει τις σχέσεις εργασίας και παραγωγής κάθε εποχής. Ακόμη και αν οι απεργοί… σιχαίνονται τη δημοσιότητα.

Το 1833 η εφημερίδα New York Sun δημοσίευσε την παρακάτω αγγελία: «Προς τους ανέργους: Αρκετοί άντρες μπορούν να βρουν απασχόληση πουλώντας αυτή την εφημερίδα». Ο πρώτος, βέβαια, που λέγεται ότι ανταποκρίθηκε και προσελήφθη δεν ήταν άντρας.

Ηταν ένα δεκάχρονο αγόρι που άκουγε στο όνομα Μπάρνι Φλάχερτι. Η ιστορία, ή τουλάχιστον ο αστικός μύθος της εποχής, θεωρεί τον Μπάρνι σαν το πρώτο paperboy ή newsboy, ένα δηλαδή από τα παιδιά που για τους επόμενους δυο αιώνες πουλούσαν εφημερίδες στους δρόμους ή τις μοίραζαν με τα ποδήλατά τους στους συνδρομητές.

Οταν ο Μπάρνι έπιασε δουλειά η παιδική εργασία ήταν όχι μόνο νόμιμη αλλά και «ηθική». Οπως μου εξηγούσε πριν από μερικά χρόνια ο Κορεάτης οικονομολόγος Χα Τζουν Τσανγκ, οι υποστηρικτές της ελεύθερης αγοράς γίνονταν πυρ και μανία αν κάποιος υποστήριζε ότι το κράτος έπρεπε να απαγορεύσει την απασχόληση ανηλίκων.

Το σκεπτικό τους, το οποίο διάνθιζαν με θεωρίες περί φυσικού δικαίου, έλεγε ότι αφού υπάρχουν παιδιά που θέλουν να εργαστούν και εργοδότες που θέλουν να τα προσλάβουν, το κράτος δεν έχει κανένα λόγο να παρέμβει.

Ο Μπέρνι ήταν ένας ντελιβεράς ή κούριερ των αρχών του 19ου αιώνα και όπως κάθε ντελιβεράς (από τον αγγελιοφόρο των θεών Ερμή μέχρι τους σημερινούς διανομείς της λεγόμενης διαμοιραστικής οικονομίας) αντικατόπτριζε τις εργασιακές συνθήκες αλλά και τις σχέσεις παραγωγής της εποχής του.

Οι ώρες και οι συνθήκες εργασίας, όπως επίσης και ο συνολικός αριθμός των διανομέων αναλογικά με τον απασχολούμενο πληθυσμό, προσφέρουν μια ιδιαίτερα αναλυτική εικόνα για τη συνολική κατάσταση της οικονομίας – με τον ίδιο τρόπο που ακόμη και το μικρότερο τμήμα ενός φράκταλ, στη Φυσική και στα Μαθηματικά, περιέχει τις πληροφορίες που συνθέτουν τη συνολική εικόνα.

Ενας οικονομολόγος θα εξηγούσε την αύξηση των ντελιβεράδων, αλλά και των καταστημάτων εστίασης στην Ελλάδα ως αποτέλεσμα της «τριτογενοποίησης της οικονομίας» αλλά και της χαμηλής ελαστικότητας ζήτησης των τροφίμων – η ζήτηση τροφίμων δεν μπορεί να περιοριστεί συγκριτικά με άλλα προϊόντα και αρχίζει να καταλαμβάνει μεγαλύτερο τμήμα της αγοράς.

Πιο απλά -αν και ελαφρώς απλουστευτικά- το να ανοίγουν περισσότερα σουβλατζίδικα που χρειάζονται περισσότερους ντελιβεράδες είναι δείγμα κρίσης και όχι ανάπτυξης σε μια οικονομία.

Στις πιο αναπτυγμένες οικονομίες οι ντελιβεράδες μετατράπηκαν σε πειραματόζωα της λεγόμενης διαμοιραστικής οικονομίας που καταπατά στοιχειώδη εργασιακά δικαιώματα: λειτουργώντας μέσω εφαρμογών όπως το deliveroo (αντίστοιχο της uber ή του airbnb) δεν θεωρούνται πλέον εργαζόμενοι αλλά αυτοαπασχολούμενοι και συνεπώς χάνουν τα επιδόματα αδείας, ασθενείας ή μητρότητας, αλλά και κάθε μορφή συλλογικής εκπροσώπησης και διεκδίκησης.

Οπως θα μπορούσαν να μας πουν όμως και τα paperboys στην Αμερική του 19ου αιώνα, εκεί που χτυπά η καρδιά της πιο βαριάς εκμετάλλευσης γεννιούνται και οι πιο δυνατές αντιστάσεις.

Στις 21 Ιουλίου του 1899 τα paperboys, που εργάζονταν σε δυο από τους μεγαλύτερους εκδότες της εποχής, τον Πούλιτζερ και τον Χιρστ, κατέβηκαν σε απεργία ζητώντας αύξηση μισθών και αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας. Και μπορεί να μην ήταν η πρώτη απεργία τους αλλά ήταν αυτή που έμεινε στην ιστορία.

Οι ανήλικοι διανομείς κατέλαβαν για ημέρες τη γέφυρα του Μπρούκλιν προκαλώντας κυκλοφοριακή συμφόρηση στη Νέα Υόρκη. Τα πρωινά έσκιζαν τις εφημερίδες που έφταναν σε ορισμένα κιόσκια ενώ συχνά συγκρούονταν με τους (μεγαλύτερους σε ηλικία) απεργοσπάστες που προσλάμβανε ο Πούλιτζερ.

Το αποτέλεσμα ήταν ότι σε λίγες ημέρες η κυκλοφορία της εφημερίδας Νew York World έπεσε από τα 360 στα 125 χιλιάδες φύλλα, αναγκάζοντας τον Πούλιτζερ και άλλους εκδότες να δεχτούν αρκετά από τα αιτήματα των απεργών.

Σχεδόν έναν αιώνα αργότερα οι ντελιβεράδες που εργάζονται μέσω της πλατφόρμας Deliveroo στην Αγγλία πραγματοποίησαν μια από τις μεγαλύτερες και πιο επιτυχημένες απεργιακές κινητοποιήσεις στον χώρο της διαμοιραστικής οικονομίας, αναγκάζοντας την εταιρεία να αποσύρει προτάσεις που ισοδυναμούσαν με κατάργηση της κατώτατης εξασφαλισμένης αμοιβής που λαμβάνουν.

Στην Ιταλία, αντίστοιχες κινητοποιήσεις βρήκαν άμεσα συμπαράσταση από οργανώσεις και συλλογικές κουζίνες που εξασφάλιζαν δωρεάν γεύματα στους διανομείς που απεργούσαν.

Προχωρώντας στην αντεπίθεση, ομάδες διανομέων στην Αγγλία και την Καλιφόρνια επιχειρούν τώρα να δημιουργήσουν πλατφόρμες σαν το uber ή το deliveroo, οι οποίες θα ελέγχονται από τους ίδιους τους εργαζόμενους, οι οποίοι ούτως η άλλως κατέχουν και τα μέσα παραγωγής, δηλαδή τα ποδήλατα, τα μηχανάκια και την εργατική τους δύναμη.

Οι ντελιβεράδες αποτελούσαν ανέκαθεν εικόνα της εξαθλίωσης που επιφυλάσσει κάθε οικονομικό σύστημα στους εργαζομένους. Μόνο που σε ορισμένες περιπτώσεις μετατρεπόταν στη χειρότερη άμμο για τα γρανάζια του συστήματος.

ΥΓ: Ζητήσαμε περισσότερες πληροφορίες για τα αιτήματα της πρόσφατης απεργίας delivery και courier από τη Συνέλευση Βάσης Εργαζομένων Οδηγών Δικύκλου. Μας απάντησαν ευγενικά ότι δεν μιλάνε σε δημοσιογράφους! Οπότε, ψαχτείτε μόνοι σας στη διεύθυνση sveod.gr

Διαβάστε 

What’s Yours Is Mine (εκδόσεις ΟΡ)

Η σκοτεινή πλευρά της διαμοιραστικής οικονομίας που αρχίζει να κυριαρχεί και στον χώρο των delivery και των courier

Δείτε
Newsies (1992)

Χολιγουντιανής αισθητικής μιούζικαλ της Disney για την απεργία των ανήλικων διανομέων εφημερίδων του 1899

Συντάκτης: Άρης Χατζηστεφάνου 

Πηγή: info-war.gr