Ιδιοφυΐα γεννιέσαι ή γίνεσαι; Τι απαντά η γενετική

Μήπως ήρθε η στιγμή να ορίσουμε εκ νέου τί είναι η ιδιοφυΐα;

Ποιός θεωρείται ιδιοφυής; Το (γοητευτικό) ερώτημα έχει απασχολήσει την ανθρωπότητα ήδη από την αρχαιότητα.

Ο Αϊνστάιν ήταν ιδιοφυΐα. Η φυσιογνωμία του επιστήμονα που σφράγισε τον 20ό αιώνα παραμένει το απόλυτο σύμβολο.

Σήμερα όμως, τα δεδομένα είναι διαφορετικά.

Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά της ιδιοφυΐας;

Γιατί κάποιοι άνθρωποι είναι πολύ πιο έξυπνοι ή δημιουργικοί από τους άλλους;

Είναι γενετική κληρονομιά ή επίκτητη υπόθεση;

Όπως γράφει το National Geographic, μία πρώτη αναζήτηση στο παρελθόν -στους εν ζωή είναι μάλλον δύσκολο να αποδώσει κανείς τον χαρακτηρισμό- η ομοιομορφία είναι προφανής και ανησυχητική.

Από τις επιστήμες και τις τέχνες μέχρι την πολιτική, τη λογοτεχνία, τη φιλοσοφία, αλλά και το επιχειρείν, όσοι εδώ και αιώνες χαιρετίστηκαν ως ιδιοφυΐες ήταν κατά κανόνα λευκοί άνδρες ευρωπαϊκής καταγωγής.

Πιθανώς, η διαπίστωση δεν προκαλεί έκπληξη. Λέγεται ότι, η ιστορία γράφεται από τους νικητές.

Συνεπώς τα standards για την είσοδο στο ‘club’ των ιδιοφυών όριζαν οι ίδιοι οι νικητές, δηλαδή, η καθεστηκυία τάξη, η επικρατούσα κουλτούρα.

Όταν πρόκειται για γυναίκες ή ανθρώπους διαφορετικού χρώματος και θρησκείας, που σημαίνει άτομα τα οποία δεν φέρουν τα χαρακτηριστικά του εν λόγω club, τότε η συνεισφορά τους απορρίπτεται ή απαξιώνεται, ακόμη και διεκδικείται -στην πραγματικότητα, κλέβεται- από άλλους.

Η ίδια η έννοια του ‘έμφυτου’ σχεδόν δεν υφίσταται…

Από πού προέρχονται οι αθλητικές και καλλιτεχνικές ικανότητες; Εκφράσεις όπως «χαρισματικός μουσικός», «γεννημένος αθλητής» και «έμφυτη νοημοσύνη», υπονοούν ότι το ταλέντο είναι γενετικό χαρακτηριστικό, που κάποιοι διαθέτουν και άλλοι όχι.

H επιστήμη πλέον, ισχυρίζεται ότι η πηγή των ικανοτήτων είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα και αυτοσχεδιαστική ιστορία.  Αποδεικνύεται ότι όλα όσα είμαστε είναι μια αναπτυξιακή διαδικασία που περιλαμβάνει επίσης, όσα παίρνουμε από τα γονίδιά μας.

Πριν από έναν αιώνα, οι γενετιστές αντιμετώπιζαν τα γονίδια ως ρομπότ που ακολουθούσαν πάντα τις ίδιες γραμμές με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.

Τα τελευταία χρόνια, όμως, οι επιστήμονες κατανόησαν πολύ περισσότερο για τον ρόλο της κληρονομικότητας.

Γνωρίζουν πλέον, τώρα ότι τα γονίδια αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον σε μια συνεχή ενεργοποίηση και απενεργοποίηση.

Στην πραγματικότητα, τα ίδια γονίδια έχουν διαφορετικά κατά περίπτωση αποτελέσματα.

«Δεν υπάρχουν γενετικοί παράγοντες που μπορούν να μελετηθούν ανεξάρτητα από το περιβάλλον» εξηγεί στο BBC ο Michael Meaney, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο McGill του Καναδά.

«Ούτε υπάρχουν περιβαλλοντικοί παράγοντες που να λειτουργούν ανεξάρτητα από το γονιδίωμα. Ένα χαρακτηριστικό προκύπτει μόνο από την αλληλεπίδραση του γονιδίου με το περιβάλλον.

Αυτό σημαίνει ότι όλα όσα είμαστε -η προσωπικότητα, η νοημοσύνη, οι ικανότητές- καθορίζονται από τη ζωή που ζούμε.

Η ίδια η έννοια του ‘έμφυτου’ σχεδόν δεν υφίσταται.

Κάθε ζώο ξεκινά τη ζωή του με την ικανότητα να αναπτύσσεται με διάφορους διαφορετικούς τρόπους», επισημαίνει ο Patrick Bateson, βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Cambridge.

Πού θα κατοικεί στο μέλλον η ιδιοφυΐα

Όπως γράφει το National Geographic σε έναν κόσμο όπου είμαστε συνεχώς και απολύτως συνδεδεμένοι μπορούμε να εντοπίσουμε ιδιοφυείς ανθρώπους παντού.

Και όσο περισσότερο ψάχνουμε, τόσο περισσότερο διαπιστώνουμε ότι παράγοντες όπως το φύλο, η φυλή και η τάξη ούτε εξασφαλίζουν ούτε αποκλείουν την ιδιοφυΐα.

Στο μέλλον, η ιδιοφυΐα μπορεί να κατοικεί όπου υπάρχουν άτομα με «νοημοσύνη, δημιουργικότητα, επιμονή και απλή καλή τύχη... ικανή να αλλάξει τον κόσμο».

Πηγή: tvxs.gr