Ο ΟΗΕ έπαθε Αλτσχάιμερ

Η απόσυρση από τον γ.γ. του ΟΗΕ έκθεσης του Οργανισμού που αποδείκνυε ότι το Ισραήλ έχει μετατραπεί σε καθεστώς απαρτχάιντ, ίσως αποτελεί μία από τις πιο σκοτεινές στιγμές στην ιστορία των Ηνωμένων Εθνών. Και το φως δεν ήταν πάντα το πιο δυνατό στοιχείο στη Γενική Γραμματεία του ΟΗΕ.

"Η Γενική Γραμματεία του ΟΗΕ έχει 38 ορόφους. Αν χάναμε τους 10, δεν θα άλλαζε τίποτα"

Τζον Μπόλτον – πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Εθνη

Στο ημερολόγιο του ΟΗΕ η 21η Μαρτίου καταλαμβάνει ειδική θέση. Είναι η Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων, με την οποία ο Οργανισμός τιμά τη μνήμη των θυμάτων της σφαγής του Σάρπβιλ, της δολοφονίας 69 μαύρων διαδηλωτών από το ρατσιστικό και φιλοφασιστικό καθεστώς του απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής.

Ηταν η ημέρα που τα Ηνωμένα Εθνη ξύπνησαν για λίγο από τις μηχανορραφίες του Ψυχρού Πολέμου και αποφάσισαν να δώσουν τη μάχη απέναντι στον φυλετικό ρατσισμό.

Φέτος, καθώς ο Οργανισμός προετοίμαζε τις ετήσιες φιέστες του, ο γενικός γραμματέας αποφάσισε να ανάψει το πράσινο φως σε ένα άλλο απαρτχάιντ. Υποκύπτοντας στις πιέσεις του Ντόναλντ Τραμπ και του Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο Αντόνιο Γκουτέρες απέσυρε έκθεση των Η.Ε. που αποδείκνυε ότι το Ισραήλ αντιγράφει στοιχεία από την πολιτική της Νότιας Αφρικής.

Δεν είναι φυσικά ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία φορά που ένας γενικός γραμματέας υποτάσσεται στις εντολές των ισχυρών. Κανένας από τους οκτώ προκατόχους του Γκουτέρες όμως δεν παραδόθηκε με τόσο αναξιοπρεπή τρόπο.

Η ιστορία των γ.γ. του ΟΗΕ ξεκινά ουσιαστικά με τον Νορβηγό Τρίγκβε Λι, ο οποίος έφερε στον Οργανισμό κάτι από την πολυτάραχη ζωή του. Ξεκίνησε την πολιτική του σταδιοδρομία ως οπαδός της Οκτωβριανής Επανάστασης ενώ είχε γνωρίσει προσωπικά και τον Βλαντιμίρ Λένιν.

Πριν αναλάβει την ηγεσία του ΟΗΕ μεσολάβησε ώστε η χώρα του να δώσει άσυλο στον Τρότσκι, όταν ήταν εξόριστος από την ΕΣΣΔ, αλλά στη συνέχεια λέγεται ότι συνεργάστηκε με τον Στάλιν για να θέσει τον Τρότσκι σε κατ’ οίκον περιορισμό και τελικά τον ανάγκασε να εγκαταλείψει τη Νορβηγία με προορισμό το Μεξικό.

Ως πρώτος γενικός γραμματέας των Η.Ε. ο Λι κλήθηκε να ισορροπήσει μεταξύ της Μόσχας, της Ουάσινγκτον και του Λονδίνου, αλλά όταν ενεπλάκη ενεργά στον πόλεμο της Κορέας η Μόσχα διαμήνυσε ότι δεν θέλει να τον βλέπει ούτε ζωγραφιστό. Ο Τρίγκβε Λι προτίμησε να παραιτηθεί απ’ το να μετατραπεί σε εντολοδόχο κάποιας υπερδύναμης.

Πολύ πιο συναρπαστική και τραγική ήταν η μοίρα του Σουηδού Ντεγκ Χάμαρσκελντ, ο οποίος σκοτώθηκε σε αεροπορικό δυστύχημα καθώς βρισκόταν σε αποστολή για να πετύχει κατάπαυση του πυρός με την αποσχισθείσα από το Κονγκό επαρχία της Κατάνγκα.

Το Κονγκό ήταν τότε η χώρα με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση πρακτόρων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο αφού λάμβανε οικονομική βοήθεια από τη Σοβιετική Ενωση ενώ είχε τα πλουσιότερα κοιτάσματα ουρανίου στον πλανήτη. Εκτοτε η CIA προσπαθούσε να φορτώσει το δυστύχημα στην KGB και η KGB στη CIA καθώς αυτόπτες μάρτυρες δήλωναν ότι είδαν λάμψεις από πυροβόλα όπλα πριν από τη συντριβή του αεροσκάφους.

Ο επόμενος γενικός γραμματέας, ο Ου Θαντ, ήταν ίσως ο πιο άτυχος στην Ιστορία καθώς κλήθηκε να διαχειριστεί την Κρίση των Πυραύλων στην Κούβα, τον Πόλεμο των Εξι Ημερών, τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία και τον πόλεμο Ινδίας - Πακιστάν.

Παρ' όλα αυτά κατάφερε να μείνει στην Ιστορία ως ο γενικός γραμματέας που καταδίκασε τον αμερικανικό πόλεμο στο Βιετνάμ (αν και ορισμένοι κακεντρεχείς τον θυμούνται ως τον πρώτο επικεφαλής του Οργανισμού που συνέστησε ειδική επιτροπή για να διερευνήσει αν επισκέπτονται UFO τον πλανήτη μας).

Αρκετά πιο προβληματική ήταν η περίπτωση του Κουρτ Βαλντχάιμ, ο οποίος αφού ανέλαβε τη θέση του γενικού γραμματέα κατηγορήθηκε ότι στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, ως αξιωματικός της Βέρμαχτ, επέβλεπε την αποστολή 40.000 Εβραίων της Θεσσαλονίκης στο Αουσβιτς.

Την υπόθεση ήρθε να περιπλέξει περισσότερο ένας πράκτορας της Μοσάντ, ο Βίκτορ Οστρόφσκι, ο οποίος υποστήριξε ότι η Μοσάντ παραποίησε ιστορικά ντοκουμέντα προκειμένου να ενοχοποιήσει τον Κουρτ Βαλντχάιμ λόγω της κριτικής που ασκούσε στο Ισραήλ για τον πόλεμο του Λιβάνου.

Η ιστορία των ισχυρών προσωπικοτήτων στα ηνία του ΟΗΕ, όμως, θα τερματιστεί με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, όταν ο Οργανισμός μετατρέπεται σε απλό παρατηρητή (και ενίοτε χειροκροτητή) των στρατιωτικών επεμβάσεων της εναπομείνασας υπερδύναμης.

Οι γενικοί γραμματείς δεν φαίνεται να ιδρώνουν από τις εκατόμβες θυμάτων που προκαλεί ο βομβαρδισμός της πρώην Γιουγκοσλαβίας και οι εισβολές στο Ιράκ, το Αφγανιστάν και τη Λιβύη. Ακόμη και όταν ο Κόφι Ανάν τόλμησε, σε ανύποπτο χρόνο, να ψελλίσει ότι η εισβολή του 2003 στο Ιράκ ίσως ήταν παράνομη, το ξέχασε σε λίγα 24ωρα όταν «συμπτωματικά» κυκλοφόρησαν φήμες για οικονομικά σκάνδαλα στα οποία εμπλεκόταν ο γιος του.

Ισως τελικά ο Αντόνιο Γκουτέρες να είναι ο κατάλληλος γ.γ. για τον σημερινό ΟΗΕ: ένας Σοσιαλδημοκράτης, επικεφαλής ενός Οργανισμού που εκφράζει τις ισορροπίες ισχύος προηγούμενων δεκαετιών, παρακολουθεί ατάραχος (και όποτε χρειαστεί συγκαλύπτει) τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας από την πλευρά των ισχυρών καταδικάζοντας μόνο τα εγκλήματα των λιγότερο ισχυρών.

Το ημερολόγιο του ΟΗΕ έχει κλείσει και δεν χωρά άλλες επετείους για σφαγές αμάχων.

Διαβάστε

«Το Κοινοβούλιο του ανθρώπου» (εκδόσεις Λιβάνη)
Ενδελεχής, αν και συντηρητική μελέτη της λειτουργίας των Ηνωμένων Εθνών, τα οποία ο Αμερικανός ιστορικός Πολ Κένεντι χαρακτηρίζει «ελαττωματικά» αλλά απαραίτητα.

Συντάκτης: Άρης Χατζηστεφάνου

Πηγή: efsyn.gr