Θρησκείες αγάπης, μίσους, βίας, ή κάπως έτσι;

Ακόμα κι εκείνος με λιγοστές γνώσεις ιστορίας, αντιλαμβάνεται ότι οι παλαιότερες θρησκείες του κόσμου έχουν στο βιογραφικό τους ανησυχητικές περιόδους βίας και αιματοχυσίας. Τον τελευταίο βέβαια καιρό, το Ισλάμ είναι αυτό που βρίσκεται σχεδόν καθημερινά στο προσκήνιο, αλλά το να αναφερόμαστε στις ακραίες συμπεριφορές μιας μερίδας πιστών του γενικεύοντας το θέμα, συνιστά το λιγότερο υποκρισία. Από την άλλη μεριά, αποκαλώντας τον Χριστιανισμό ειρηνική και  ανεκτική, απέναντι στους άλλους, θρησκεία και το Ισλάμ ακραία, βίαιη και επιθετική, μάλλον οδηγούμαστε, εκόντες άκοντες, σε επανακαθορισμό των όρων. Και οι δύο όμως, για αρκετούς, είναι εγγενώς το ίδιο πράγμα, τουτέστιν αμετάβλητα και ανεξίτηλα κείμενα γραμμένα σε επιφάνειες που δύσκολα μπορούν να αναχαραχθούν ή τροποποιηθούν, και τα οποία χρησιμεύουν για την στρατηγική συμπεριφορά των αντίστοιχων οπαδών τους. 

Ας δούμε, όμως, κάπως βαθύτερα και πιο υποψιασμένα τα θέματα, πηγαίνοντας αναγκαστικά πιο πίσω από ιστορικής άποψης. Αν η λέξη ‘μανιχαϊσμός’, έχει αρνητική χροιά σήμερα, θα μπορούσε να είναι επειδή θεωρήθηκε μια επικίνδυνη αίρεση από την πρώιμη Καθολική Εκκλησία. Οι οπαδοί της μανιχαϊστικής αντίληψης του Χριστιανισμού, τιμωρούνταν κάποτε με κατάσχεση των περιουσιών τους και μερικές φορές με θάνατο, ακόμη και αν είχαν προσηλυτιστεί στο ‘σωστό’ Χριστιανισμό, αλλά εξακολουθούσαν να διατηρούν την όποια επαφή τους με μανιχαϊστές. Εδώ κρίνουμε σκόπιμο να σημειώσουμε, ότι ακόμη και ο Άγιος Αυγουστίνος (354-430) ήταν υπέρμαχος της άγριας δίωξής τους. Ο ίδιος μάλιστα υπήρξε οπαδός του μανιχαϊσμού για περισσότερα από εννιά χρόνια, πριν γίνει δραστήριος συγγραφέας και στη συνέχεια θηρευτής αιρέσεων της ορθόδοξης χριστιανικής εκκλησίας. Κι όλα αυτά στον απόηχο των δηλώσεων των τελευταίων χρόνων ότι ο Χριστιανισμός είναι εγγενώς ειρηνική και θρησκεία της αγάπης, σε αντίθεση με το Ισλάμ  που είναι  περισσότερο βίαιη και επιθετική θρησκεία. Οι συντηρητικοί στις απόψεις χριστιανοί, εξανίστανται όταν αναφέρεται κάποιος στις Σταυροφορίες, και είναι σίγουρο ότι θα κάνουν το ίδιο όταν αναφερθεί κάποιος άλλος στον μανιχαϊσμό, σε μια προσπάθεια να υποστηρίξει ότι οι θρησκείες έχουν εγγενή χαρακτηριστικά. Με την ίδια λογική και λαμβάνοντας υπόψιν την ιστορία του Χριστιανισμού, γιατί άραγε δεν θα μπορούσαμε να επεκτείνουμε τη σκέψη μας στις μουσουλμανικές κατακτήσεις της Μέσης Ανατολής, ή, αν τολμούσαμε ακόμα να συνεχίσουμε βαθύνοντας ακόμα πιο πολύ, στις σύγχρονες  κατακτήσεις του  αποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους;

Οι Σταυροφορίες συνιστούν, ακόμα και σήμερα, ένα επώδυνο θέμα στο σύνολο του μουσουλμανικού κόσμου, αλλά  από την άλλη μεριά εύκολα ξεχνάμε το χάος που προκάλεσε στον Εβραϊκό πληθυσμό της Ευρώπης. Καθώς οι Σταυροφόροι προχωρούσαν αποφασιστικά, θριαμβευτικά και φιλόδοξα  προς τα νοτιοανατολικά για πολλοστό ταξίδι προς τους Αγίους Τόπους, κυνηγούσαν άγρια  τους Εβραίους που βρίσκονταν στην πορεία τους, οδηγώντας τους σε συναγωγές τις οποίες στη συνέχεια πυρπολούσαν χωρίς πολλές διατυπώσεις, τύψεις και έλεος. Οι σταυροφόροι σκότωσαν τόσους πολλούς Εβραίους στο όνομα της χριστιανικής πίστης τους, και ήταν το πιο εντυπωσιακό δημογραφικό πλήγμα στον ευρωπαϊκό Εβραϊσμό μέχρι βεβαίως το περιβόητο Ολοκαύτωμα, το οποίο έλαβε χώρα πριν από εβδομήντα περίπου χρόνια στη χριστιανική και πολιτισμένη Ευρώπη, του εικοστού πια αιώνα. Η χριστιανική εκκλησία ήταν αδίστακτη με τους ανθρώπους των οποίων η πίστη βρισκόταν σε κάποια απόκλιση από τον κανόνα, απειλώντας, κυνηγώντας, βασανίζοντας και καίγοντας τους   αιρετικούς  πάνω στην πυρά.

Όταν ο Γερμανός ιερέας, καθηγητής και ηγέτης της θρησκευτικής μεταρρύθμισης στη Γερμανία του 16ου αιώνα και βασικά ο θεμελιωτής των χριστιανικών δογμάτων και πρακτικών του Προτεσταντισμού, Μαρτίνος Λούθηρος (1483-1546) κάρφωσε τις ‘Θέσεις’ του στην πόρτα μιας εκκλησίας, ανοίγοντας με τον τρόπο αυτό την πόρτα  μιας άλλης νέας πτέρυγας του Χριστιανισμού, το γεγονός οδήγησε σε εκατοντάδες χρόνια συνταρακτικών θρησκευτικών πολέμων μεταξύ των χριστιανών.  Στις 31 Οκτωβρίου 1517, λοιπόν, και ενώ είχε ήδη εκφράσει την αντίθεσή του στις πρακτικές της Καθολικής Εκκλησίας, θυροκόλλησε στην εξώπορτα του Μητροπολιτικού Ναού της Βιτεμβέργης τις 95 ‘Θέσεις’ του, που αποτέλεσαν ανοιχτή πλέον επίθεση εναντίον του εδραιωμένου και ισχυρού Παπισμού. Οι ‘Θέσεις’ του, μεταφράστηκαν στα γερμανικά και διαδόθηκαν από τους φίλους του, κι έτσι  σύντομα ο Λούθηρος κλήθηκε σε απολογία, ενώπιον του επιτετραμμένου του Πάπα, στη Γερμανία. Εκεί αρνήθηκε να ανακαλέσει και για να σωθεί, φυγαδεύτηκε νύχτα από φίλους του. Με τα επόμενα έργα του ο Λούθηρος μεγάλωσε το χάσμα που τον χώριζε από την Καθολική Εκκλησία, ενώ βρήκε ιδιαίτερη απήχηση στη Γερμανία, αλλά και σε άλλες χώρες της βόρειας, κυρίως, Ευρώπης. Και αυτό, δυστυχώς, δεν είναι παλιά και ξεχασμένη στα χρονοντούλαπα ιστορία, για τον απλούστατο λόγο ότι η βία μεταξύ καθολικών και προτεσταντών συνεχίστηκε στη χριστιανική Ιρλανδία μέχρι το τέλος του εικοστού αιώνα που μας αποχαιρέτησε πριν κάποια  χρόνια. 

Το ριζοσπαστικό Ισλάμ, δήλωσε πρόσφατα ο νεοεκλεγείς Ντόναλντ Τραμπ,  είναι εναντίον των γυναικών, των γκέι και συνολικά της Αμερικής, και εμφανίστηκε δημόσια δηλώνοντας ότι αρνείται να επιτρέψει την Αμερική  να γίνει ο τόπος όπου οι ομοφυλόφιλοι, οι χριστιανοί και οι  Εβραίοι θα γίνουν στόχοι διώξεων και εκφοβισμού από ριζοσπαστικούς ισλαμικούς κήρυκες του μίσους και της βίας. Προφανώς υπαινισσόταν ότι οι οπαδοί του ριζοσπαστικού Ισλάμ θα νοιώθουν τόσο άβολα με όσους δεν συμμερίζονται τις πεποιθήσεις τους, ώστε να γίνονται βίαιοι εναντίον τους. Αλλά αν το ριζοσπαστικό Ισλάμ μπορεί να είναι όλα αυτά τα πράγματα, και ίσως ακόμα περισσότερα,  η ανάλογη ιστορία  του Χριστιανισμού δεν είναι καθόλου γραμμένη με καλύτερα ή ομορφότερα λόγια!

Η δυσαρέσκεια της Βιρμανίας ήταν ισχυρή και βίαιες ταραχές, επαναστατικά κινήματα και εξεγέρσεις που παρέλυαν τουλάχιστον την πρωτεύουσα  Γιανγκόν (Ρανγκούν), ήταν σε εξέλιξη μέχρι τη δεκαετία του 1930. Ένα μεγάλο μέρος αυτής της δυσαρέσκειας των Βιρμανών προκλήθηκε από την ερεθιστική έλλειψη σεβασμού για τη θρησκεία, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις της χώρας τους, όπως τη βρετανική άρνηση να αφαιρούν τα παπούτσια όταν έμπαιναν στις παγόδες.  Οι βουδιστές μοναχοί έγιναν οι πρωτοπόροι του κινήματος της ανεξαρτησίας. 

Τα τελευταία δύο χιλιάδες χρόνια, μέχρις ότου οι μουσουλμανικές χώρες εκδιώξουν τους  εβραϊκούς πληθυσμούς,  οι Εβραίοι ήταν συχνοί στόχοι διώξεων και εκφοβισμού στα χέρια των χριστιανών. Η ζωή των Εβραίων στις μουσουλμανικές χώρες, όμως, αν και εξακολουθούσαν και εκεί να υφίστανται όλα τα είδη των περιορισμών, να φορούν αστεία ρούχα, και να βιώνουν σε άλλοτε άλλα χρονικά διαστήματα τη σποραδική βία, ήταν λιγότερο αιματηρή απ’ ότι στην πολιτισμένη χριστιανική Δύση. Κάποτε, γράφει η ιστορία της ιατρικής, οι χριστιανοί τους σκότωναν εύκολα και χωρίς διάκριση με την αστήριχτη επιστημονικά κατηγορία ότι τους μετέδιδαν τη φοβερή και ταχέως εξαπλούμενη θανατηφόρα  πανούκλα η οποία, όπως πολύ καλά γνωρίζουμε, εξαφάνιζε πληθυσμούς χωρίς διάκριση.

Τα γκέτο προήλθαν από τα περιφραγμένα μέρη στα οποία οι Εβραίοι αναγκάστηκαν να ζήσουν στη μεσαιωνική Βενετία, ενώ τα πογκρόμ όταν η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία ενθάρρυνε τους πιστούς της  να σκοτώνουν τους άπιστους Εβραίους. 

Αναμφίβολα, υπάρχει αφθονία μίσους και αντισημιτισμού στον μουσουλμανικό κόσμο, αλλά δεν προέρχεται από τους μουσουλμάνους στις ΗΠΑ, αλλά περισσότερο από τους χριστιανούς υποστηρικτές του Τραμπ. Είναι οι συντηρητικοί χριστιανοί που εδώ και πολλές δεκαετίες εκφράζουν ανοιχτά  το μίσος τους για συγκεκριμένες ομάδες, συγκρίνοντας την ομοφυλοφιλία με την παιδοφιλία και την κτηνοβασία, και υποστηρίζοντας ότι το AIDS είναι θεϊκή τιμωρία, φέρνοντας μάλιστα στο προσκήνιο θεραπείες για την ομοφυλοφιλία και νόμους με τους οποίους, σε ορισμένα μέρη, εμποδίζονται οι ομοφυλόφιλοι να προχωρήσουν σε γάμο, αλλά και να υφίστανται παράλληλα τρομακτικές διακρίσεις, χωρίς να λείπουν και οι ακραίες τοποθετήσεις μερικών αφού, όπως διατείνονται και σύμφωνα  με τη Βίβλο, οι ομοφυλόφιλοι αξίζουν την ποινή του θανάτου. 

Βεβαίως, αν παρατηρήσει κάποιος τα πράγματα ανεπηρέαστος και εκ του μακρόθεν, ο Χριστιανισμός ως θρησκεία δεν είναι κακή επιλογή, αλλά ούτε και  από καταβολής  όμως υπήρξε ειρηνικός και τρυφερός απέναντι σε όλους, παρά τα αντίθετα που κατά καιρούς ισχυρίζονται οι επίσημοι εκπρόσωποί του. Ούτε και το Ισλάμ, όμως, ή ο Ιουδαϊσμός,  ο Ινδουισμός ή ο Βουδισμός είναι έτσι. Καμία θρησκεία δεν είναι εγγενώς ειρηνική ή βίαιη, ούτε είναι από φυσικού της οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό που οι οπαδοί της την κάνουν να είναι! Βίαιοι είναι οι άνθρωποι, οι πιστοί της κάθε θρησκείας, και αυτοί είναι που μπορούν να καλύψουν ή χρωματίσουν την όποια βίαιη συμπεριφορά τους η οποία  αναμφίβολα αποσκοπεί κάπου, με οποιοδήποτε αριθμό επιπόλαιων, αστήριχτων  και απίστευτων  δικαιολογιών. Μήπως δεν υπήρχαν χριστιανοί που έσωσαν ουκ ολίγους Εβραίους κατά το Ολοκαύτωμα; Το Ισλάμ, όπως τουλάχιστον το βίωσε η μεσαιωνική Ισπανία, ήταν για την Ιστορία όμορφη και γαλήνια περίοδος. Η ίδια όμως θρησκεία μπορεί να μεταμορφωθεί σε βίαιη και αποτρόπαιη, όπως έχουμε δει σε πολλά μέρη της Μέσης Ανατολής, της  Ευρώπης και της Αμερικής κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Κι ακόμα, θα μπορούσαμε να προχωρήσουμε ένα βήμα παραπέρα, τι γιορτάζουν οι Εβραίοι με τη Χανουκά, την αντίστοιχη των Χριστιανικών Φώτων; Η απάντηση είναι τη νίκη τους  επί των στρατευμάτων των επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και φυσικά τη σφαγή των Ελλήνων που κατοικούσαν στην Παλαιστίνη. Και για να μην συσσωρεύονται οι κατηγορίες στους   μουσουλμάνους για την ομοφοβία τους, ας θυμηθούμε και τον ισραηλινό Yishai Schlissel, ο οποίος στις 30 Ιουλίου 2015, μαχαίρωσε έξι γκέι στην παρέλαση υπερηφάνειας στην Ιερουσαλήμ, και μάλιστα εκείνη ήταν η δεύτερη επίθεσή του σε άλλη παρεμφερή εκδήλωση. Και πάλι ας δούμε ξανά την πολύκροτη και επίσης αποτρόπαια υπόθεση του  Baruch Goldstein. Εκείνου του εβραίου γιατρού και εξτρεμιστή που σκότωσε 29 παλαιστίνιους μουσουλμάνους προσκυνητές την ώρα  που προσεύχονταν στην πόλη της Χεβρώνας, και ο οποίος για να πάμε το συλλογισμό λίγο παραπέρα ξυλοκοπήθηκε μέχρι θανάτου από τους επιζώντες της σφαγής; Δεν  αποτελεί εξαίρεση, ή μήπως η αποτρόπαια  πράξη του ορίζει τα εγγενή χαρακτηριστικά του Ιουδαϊσμού;

Ακόμη και ο Βουδισμός, που πολλοί φαντάζονται ότι είναι αυτός καθ’ εαυτός ο ορισμός της ειρήνης, μπορεί κάτω από ορισμένες συνθήκες και καταστάσεις, να αποβεί αιματηρός. Στη Σρι Λάνκα, μια βουδιστική πλειοψηφία πολέμησε σε  έναν άγριο και μακροχρόνιο εμφύλιο πόλεμο ενάντια στον ινδουιστικό βορρά της χώρας, ή στην Μυανμάρ, επίσης, όπου οι Βουδιστές πολέμησαν  βίαια τους μουσουλμάνους Ροχίνγκια. Δεν λείπουν ακόμα αρκετές καταγγελίες σήμερα, ότι η κυβέρνηση της Μυανμάρ βρίσκεται στα τελικά στάδια μιας οργανωμένης διαδικασίας γενοκτονίας κατά των Ροχίνγκια.

Καμία θρησκεία, λοιπόν, δεν είναι εγγενώς βίαιη, και  καμία θρησκεία δεν είναι εγγενώς ειρηνική. Απλώς όλα τα πράγματα είναι θέμα ερμηνείας, και είναι συχνά βασικό το πως  βλέπουμε  την ομορφιά ή την ασχήμια,  ή, πιο συχνά, αν είμαστε αρκετά ώριμοι για να σκεφτούμε με ηρεμία, και να μελετήσουμε την πολυδαίδαλη και αρκετά ύπουλη ιστορία, ώστε να είμαστε σε θέση να απορρίψουμε ή να επαναπροσδιορίσουμε κάποιες  αποχρώσεις της σκέψης και, αν είναι εφικτό, του απροκάλυπτου θυμικού μας. 

Συντάκτης: Γεώργιος Νικ. Σχορετσανίτης

Πηγή: efsyn.gr