O Eνγκελς, οι εργάτες, η ανάπτυξη

Για να δούμε πώς ζούσαν οι εργάτες στην προβιομηχανική Αγγλία. Περιγράφει ο Φρίντριχ Ενγκελς:

«Οι εργάτες είχαν μια ολότελα ανεκτή ύπαρξη και ζούσαν μια ζωή τίμια και ήρεμη, με σεβασμό και αξιοπρέπεια· η υλική τους κατάσταση ήταν πολύ καλύτερη εκείνης των επιγόνων τους· δεν είχαν ανάγκη να σκοτώνονται στη δουλειά, δεν εργάζονταν περισσότερο από όσο ήθελαν -και όμως κέρδιζαν αυτά που χρειάζονταν, είχαν ελεύθερο χρόνο για να δουλεύουν όπως επιθυμούσαν στον κήπο ή το χωράφι τους, εργασία που ήταν ξεκούραστη γι' αυτούς και μπορούσαν, επιπλέον, να διασκεδάζουν και να παίζουν με τους γείτονές τους· και όλα αυτά τα παιχνίδια (τσούνια, σ.σ.: πρόδρομος του μπόουλινγκ, μπάλα) συνέβαλλαν στη διατήρηση της υγείας τους και στη σωματική τους ανάπτυξη.

Στην πλειοψηφία τους, ήταν άνθρωποι εύρωστοι, γεροί, με μια σωματική διάπλαση που δεν διέφερε πολύ από εκείνη των αγροτών, με τους οποίους γειτόνευαν. Τα παιδιά μεγάλωναν στον καθαρό αέρα της εξοχής και μπορεί να βοηθούσαν τους γονείς τους στη δουλειά, αλλά αυτό συνέβαινε περιστασιακά -και δεν ετίθετο ζήτημα για ολοήμερη εργασία των οκτώ ή δώδεκα ωρών».

Μάλιστα. Κάθε προηγούμενος αιώνας και καλύτερα; Δεν θα 'λεγε όχι κανείς, συγκρίνοντας τη ζωή των εργατών τότε με την εξοντωτική αντίστοιχη των εργατών τώρα, σήμερα. Εύκολα επίσης θα μπορούσε να προβληματιστεί και να αναρωτηθεί πού βαδίζει η ανθρωπότητα, μετά μάλιστα τον τόσο υψηλό τεχνικό πολιτισμό που έχει «επιτύχει».

Εχει χαθεί η αυτάρκεια, η χαρά, το παιχνίδι, η ξεκούραση, η σωματική ευεξία· ο αυτεξούσιος βιοσυντονισμός σε ήπιες και ομαλές συνθήκες έχει καταβαραθρωθεί αφού όλοι δουλεύουν εξαντλητικά σε αφόρητες συνθήκες -η λέξη υγεία έχει συνυφανθεί αξεδιάλυτα με μια ελεεινή επιβίωση.

Ούτε ελεύθερος χρόνος, ούτε συμμετοχική διασκέδαση· πίκρα, μοναξιά και απογοήτευση. Θα 'πρεπε να λειτουργήσουν παιδαγωγικά τα λόγια του μεγάλου στοχαστή, συνοδοιπόρου του Καρόλου Μαρξ, να γίνονται μαθήματα με βάση αυτά στις κομματικές νεολαίες, στις συνδικαλιστικές οργανώσεις, στα ίδια τα κόμματα (αλλά και σε όλους μας).

Μην αρχίσουμε να «μασάμε» διάφορα, για δήθεν λαϊκισμό, για παρωχημένες σκέψεις, για διαφορετικές συνθήκες, αύξηση πληθυσμού, γιγάντωση κρατών και λοιπά φληναφήματα. Η ζωή των εργατών που περιγράφει ο Ενγκελς είναι η παρουσίαση της κοινότητας στην καλύτερη εκδοχή και ανάπτυξή της· ποτέ δεν θα μπορούσε να εκληφθεί σαν εξωραϊσμός του εργατικού δυναμικού ώστε να μη διεκδικήσει μια καλύτερη κοινωνική θέση και κατάσταση, κάτι δηλαδή σαν μοιρολατρία. Οχι.

Μπορεί να έχουν κατακτηθεί περισσότερα σήμερα σε ό,τι αφορά νομικά και κοινωνικά δικαιώματα (απαραίτητα οπωσδήποτε και απελευθερωτικά), έχουν χαθεί όμως άλλα, πιο δομικά, πιο θεμελιακά όπως είναι η γλώσσα, το παιχνίδι, η ανταλλαγή δώρων, η αλληλεγγύη -όλα εκείνα που χαρακτηρίζουν πρωτίστως την ελεύθερη κοινότητα.

Το Δίκαιο και η Οικονομία ωχριούν μπροστά στις αρχέγονες, απελευθερωτικές και συνάμα (συν)υπαρξιακές σχέσεις που αναπτύσσουν αυτόνομα και αυτόβουλα οι κοινότητες -και μάλλον κάτι περισσότερο ήξεραν οι πρόγονοι.

ΥΓ. Λόγος εναντίον της άκρατης και άλογης ανάπτυξης τα λόγια του Ενγκελς· αυτό.

Συντάκτης: Γιώργος Σταματόπουλος

Πηγή: efsyn.gr