«Χλωμή» παιδεία στους καιρούς της άγριας οικονομικής κρίσης

Τις δύσκολες καταστάσεις με τις οποίες είναι αντιμέτωπη η ελληνική οικογένεια και φορτώνονται αναπόφευκτα στα παιδιά της αντικατοπτρίζει έρευνα που έγινε σε νηπιαγωγεία και δημοτικά.

Στα μισά, λοιπόν, σχολεία τα παιδιά πένονται στην κυριολεξία καθώς αναφέρονται προβλήματα σίτισης, ένδυσης και υπόδησης που επηρεάζουν τους μαθητές.

Στο 31,6% των σχολικών μονάδων διαπιστώθηκαν δυσκολίες στην παρακολούθηση του σχολικού προγράμματος, στο 45% επηρεαζόταν η ανταπόκριση στις μαθησιακές δραστηριότητες του σχολείου, ενώ το 68% των εκπαιδευτικών αναδεικνύουν τη μειωμένη συμμετοχή μαθητών και μαθητριών στις εκπαιδευτικές δραστηριότητες όπως είναι οι εκδρομές.

Αυτές είναι μερικές από τις συνέπειες της εντεινόμενης οικονομικής κρίσης στους ευάλωτους πληθυσμούς της προσχολικής και πρώιμης σχολικής ηλικίας όπως αποτυπώνονται στην έρευνα του προγράμματος «Υποστήριξη των εκπαιδευτικών στην αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων (Τocsin, 3708)» που πραγματοποίησαν τα παιδαγωγικά τμήματα των Πανεπιστημίων Θεσσαλίας, Δυτικής Μακεδονίας, Αθηνών και Ισλανδίας με τη συμμετοχή της Ελληνικής Ενωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

Η αδυναμία των γονιών να βοηθήσουν τα παιδιά τους στο σπίτι, είτε λόγω εντατικής εργασίας είτε λόγω ανεργίας και των ψυχολογικών προβλημάτων που επιφέρει, δημιουργεί ένα κλίμα στην οικογένεια που επηρεάζει τα παιδιά και δεν τους επιτρέπει να παρακολουθήσουν τα μαθήματά τους.

Πέρα από την ποσοτικοποίηση των προβλημάτων σε αριθμητικά δεδομένα, η εμπειρία των εκπαιδευτικών που έλαβαν μέρος στην έρευνα: οι μαρτυρίες για παιδιά που δεν πάνε σχολείο επειδή οι γονείς τους ντρέπονται που δεν έχουν ούτε κολατσιό να τους δώσουν ή σύλλογοι δασκάλων που σε συνεργασία με φορείς δίνουν όχι απλώς ένα γεύμα στα παιδιά, αλλά φροντίζουν να βγει καμιά μερίδα παραπάνω για να την πάρουν μερικά και στο σπίτι...

Εντάσεις στο σπίτι

Ενα από τα θέματα που απασχόλησε την ερευνητική ομάδα επίσης ήταν ότι οι εντάσεις στην οικογένεια είναι φυσικό να επηρεάσουν και τη σχολική απόδοση, ωστόσο η ψυχολογικοποίηση του φαινομένου αποτελεί μια μετάθεση: γιατί δεν είναι το προφανές, τα μαθησιακά προβλήματα, το πιο σημαντικό όσο το ότι έχουν διευρυνθεί οι κοινωνικές ανισότητες μέσα από την κρίση, οι ευπαθείς ομάδες πλήττονται δυσανάλογα –οι άνεργοι, τα φτωχά στρώματα, ενώ τείνει να εκλείψει και η μεσαία τάξη– και το ζητούμενο είναι πώς μπορεί να παρέμβει πλέον αντισταθμιστικά η εκπαιδευτική κοινότητα.

Γι’ αυτόν τον λόγο το πρόγραμμα φιλοδοξεί να αναπτύξει μια ενημερωτική πλατφόρμα για τους εκπαιδευτικούς με πρακτικές που έχουν αναπτυχθεί σε διάφορα σχολεία –από το να καλύπτουν υλικές ανάγκες των παιδιών σε συνεργασία με φορείς είτε εκπαιδευτικές παρεμβάσεις που επιτρέπουν τη μαθησιακή ενίσχυση των παιδιών– αλλά και δυνατότητες δωρεάν εξωσχολικών δραστηριοτήτων ή πολιτιστικών εκδηλώσεων, δράσεις υποστήριξης και θέματα νομοθεσίας και υλικό που θα τους βοηθούσε στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κρίσης.

Κι άλλες πληγές

Η έρευνα, που διεξήχθη τον περασμένο Φεβρουάριο και Μάρτιο σε 316 σχολικές μονάδες, και συγκεκριμένα 163 νηπιαγωγεία και 153 δημοτικά κυρίως σε Θεσσαλονίκη, Μαγνησία, Αττική και σε πληθυσμό 20.758 μαθητών εκ των οποίων 5.688 νήπια και προνήπια και 15.070 μαθητές των τριών πρώτων τάξεων του δημοτικού, ανέδειξε κι άλλες πληγές όπως:

■ Ενα σχολείο υπό κατάρρευση, καθώς υπογραμμίστηκε η μεγάλη έλλειψη υλικοτεχνικού εξοπλισμού και συντήρησης των χώρων, ενώ η Αττική εμφανίζεται να ταλανίζεται από τη μεγαλύτερη έλλειψη προσωπικού.

Την ίδια στιγμή οι μειώσεις κονδυλίων και οι περιορισμοί στα τμήματα του ολοήμερου και της παράλληλης στήριξης έχουν συνέπειες στις επιδόσεις των μαθητών.

■ Προβλήματα στις σχέσεις με την οικογένεια που στερείται μέσων να αντεπεξέλθει στις καθημερινές απαιτήσεις ή, όπως μας μετέφερε εκπαιδευτικός, «ακόμη και το να έχουν τετράδια τα παιδιά τείνει να γίνει πολυτέλεια όταν υπάρχει πρόβλημα βασικού βιοπορισμού στο σπίτι και αυτό αφορά ολόκληρες λαϊκές συνοικίες...».

Συχνά οι γονείς ντρέπονται να μοιραστούν το πρόβλημά τους με τους εκπαιδευτικούς, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εντάσεις. Δεν έχουν ξεπεράσει ακόμη το σοκ της αδυναμίας τους να ανταποκριθούν, αυτοενοχοποιούνται, θεωρούν ότι έχουν στιγματιστεί καθώς βρέθηκαν ξαφνικά να βιώνουν μεγάλη φτώχεια και φορτώνονται ευθύνες που δεν τους αναλογούν για την κατάστασή τους.

Ωρα για αλληλεγγύη

Ομως, ουδέν κακό αμιγές καλού. Αν κάτι μένει από αυτήν την έρευνα είναι το γεγονός ότι οι εκπαιδευτικοί δεν έμειναν με σταυρωμένα τα χέρια, καθώς ένα από τα βασικά συμπεράσματα είναι πως όλα τα σχολεία που συμμετείχαν σε αυτήν ανέλαβαν δράσεις, διεύρυναν τον κοινωνικό τους ρόλο, ενίσχυσαν τον αλληλέγγυο ρόλο τους αλλά και τις συνεργασίες με φορείς στην περίοδο της κρίσης.

Και στην πλατφόρμα που στόχο έχει τη στήριξη των εκπαιδευτικών και λειτουργεί ήδη δοκιμαστικά στη διεύθυνση tocsin.uth.gr κατατίθενται, εκτός από χρηστικές πληροφορίες, ιδέες και προτάσεις.

Συντάκτης: Ιωάννα Σωτήρχου

Πηγή: efsyn.gr