Αιχμάλωτοι στην εργασιακή ζούγκλα της κρίσης

Η 48χρονη Σεβαστή είναι από προχθές ξανά άνεργη. Για 5η φορά τα τελευταία δύο χρόνια. Στην πιο πρόσφατη δουλειά προσλήφθηκε Δευτέρα για να απολυθεί Παρασκευή. Σύμβαση μίας βδομάδας σε εισπρακτική εταιρεία. 
«Ηθελαν να δουν πόσο καλά μπορώ να κάνω τον μπαμπούλα. Aν περνούσα το τεστ θα με προσλάμβαναν για έναν μήνα». Δεν πέρασε το τεστ. «Καλύτερα», μονολογεί κι απαριθμεί τα πόστα που έχει αλλάξει από το καλοκαίρι του 2014: έναν μήνα σε εταιρεία κούριερ ως ενοικιαζόμενη εργαζόμενη, 6 μήνες σε σούπερ μάρκετ, 9 μήνες σε τηλεφωνικό κέντρο εταιρείας παροχής ιατρικών υπηρεσιών, έναν μήνα σε τηλεφωνικό κέντρο εταιρείας καλλυντικών... «Το πρόβλημά μου δεν είναι να βρω μια δουλειά, αλλά έναν εργοδότη που να πληρώνει και να ασφαλίζει κανονικά»...

Η Σεβαστή δεν είναι η εξαίρεση, αλλά ο κανόνας. Σε μια αγορά εργασίας πλήρως απορυθμισμένη, οι κανόνες της ζούγκλας μετατρέπουν τους εργαζομένους σε εύκολα θύματα. Με την απειλή της ανεργίας στο δυσθεώρητο 24% σχεδόν όλα επιτρέπονται: υπάλληλοι που καλύπτουν πάγιες ανάγκες προσλαμβάνονται το πρωί κι απολύονται το βράδυ για να μην έχουν κανένα δικαίωμα, συμβάσεις μίας μέρας ή μίας βδομάδας, ευέλικτες μορφές απασχόλησης, «μαύρη» ή ατελώς δηλωμένη εργασία, πολύ συχνά απλήρωτη, αλλά και νέα τεχνάσματα κατακλύζουν την αγορά. Στελέχη της σκιαγραφούν τρία νέα κόλπα:

• «Χρήση εργοσήμου» για διαφορετικές ειδικότητες από αυτές που προβλέπει ο νόμος. Εργοδότες ασφαλίζουν υπαλλήλους γραφείου, εκπαιδευτηρίων ή διοικητικούς με εργόσημο ως εργάτες γης ή οικιακούς εργαζόμενους για 1-2 μέρες, ενώ τους απασχολούν όλη την εβδομάδα...

• «Εργασία υπό δοκιμή». Οργιάζει στον επισιτισμό, αλλά πλέον και σε εμπορικά καταστήματα και γραφεία. Προσλαμβάνουν εργαζόμενους για μία εβδομάδα δοκιμαστικά χωρίς αμοιβή και ασφάλιση. Στο τέλος, τους διώχνουν με τη δικαιολογία πως δεν κάνουν, για να πάρουν το επόμενο θύμα. Το φαινόμενο παρατηρούνταν κυρίως σε καφετέριες εις βάρος φοιτητών, αλλά πλέον επεκτείνεται και σε εταιρείες που παραδοσιακά δεν είχαν ανασφάλιστους.

• «Εξτρατζήδες». Εργαζόμενοι της μίας μέρας ή της μίας βδομάδας που απασχολούνται όμως όλη τη σεζόν κυρίως σε καταστήματα διασκέδασης. Προσλαμβάνονται το πρωί, απολύονται το βράδυ και «φαίνονται» για λίγες μέρες την εβδομάδα. Η Σεβαστή τουλάχιστον πληρώθηκε και ασφαλίστηκε κανονικά για την εβδομάδα που απασχολήθηκε στην τελευταία της δουλειά. Για το 9μηνο όμως στο τηλεφωνικό κέντρο της εταιρείας παροχής ιατρικών υπηρεσιών ακόμη διεκδικεί δεδουλευμένα δύο μηνών. «Ανακάλυψα μάλλον αργά πως έπεσα θύμα μιας συστηματικής απάτης. Η εταιρεία προσλαμβάνει υπαλλήλους, τους πληρώνει τους πρώτους μήνες κανονικά και μετά αρχίζει τις καθυστερήσεις. Σπρώχνει έτσι τον κόσμο σε παραίτηση για να βρει το επόμενο θύμα»...

Γαλέρες
Σύμφωνα με εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς, οι απλήρωτοι εργαζόμενοι, με καθυστερήσεις δεδουλευμένων, που εισπράττουν κάτι έναντι ή ακόμη και τίποτα αγγίζουν πια το ένα εκατομμύριο. Δεν είναι λίγοι οι εργοδότες που αναζητούν κάθε πιθανό και απίθανο τρόπο για να μειώσουν το κόστος εργασίας. Ενας από αυτούς είναι η ασφάλιση και η αμοιβή με ευέλικτες μορφές, ενώ στην πραγματικότητα η δουλειά είναι με ωράριο υπερπλήρες.

Εκεί υπάρχει «μαύρη» έξτρα αμοιβή κάτω από το τραπέζι ή εκμετάλλευση... γαλέρας αφού οι εργαζόμενοι πληρώνονται για τέσσερις ώρες και δουλεύουν πολύ περισσότερο.

Σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του ΙΝΕ/ΓΣΕΕ η μετατροπή συμβάσεων εργασίας από πλήρους απασχόλησης σε εκ περιτροπής με μονομερή απόφαση του εργοδότη αυξήθηκε κατά 1.645% από το 2009 έως το 2015! Το ίδιο διάστημα η αντίστοιχη μετατροπή με σύμφωνη γνώμη του εργαζόμενου αυξήθηκε 277% και οι αλλαγές από πλήρη σε μερική εργασία κατά 153%. Η εικόνα είναι ίδια και στις νέες προσλήψεις. Τον Ιούνιο με τον τουρισμό να... τρέχει οι προσλήψεις πλήρους απασχόλησης ήταν μειοψηφία (44,3%), ενώ την πρωτοκαθεδρία έκλεψαν η μερική απασχόληση (40,95%) και η εκ περιτροπής εργασία (14,75%).

Ολο το πρώτο 6μηνο του 2016, η πλήρης απασχόληση αντιστοιχεί στο 48,4% των νέων προσλήψεων. «Η μερική απασχόληση στον τουρισμό είναι πλασματική. Οι επιχειρήσεις τροποποιούν τις συμβάσεις παλαιών εργαζομένων υπό την απειλή απόλυσης συμφωνώντας... μαύρες αμοιβές που συμπληρώνουν τις δηλωμένες και προσλαμβάνουν νέους με δήθεν μειωμένο ωράριο, ενώ τους απασχολούν 12ωρα χωρίς ρεπό», εξηγεί ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργατών Επισιτισμού και Υπαλλήλων Τουριστικών Επαγγελμάτων (ΠΟΕΕ-ΥΤΕ), Παναγιώτης Προύντζος.

«Τα φαινόμενα της παραβίασης εργασιακών δικαιωμάτων εντείνονται το τελευταίο διάστημα», τονίζει ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Υπαλλήλων, Δημήτρης Καραγεωργόπουλος.

Η 52χρονη Μαρία Κουφογιάννη το ξέρει καλά. Εμπειρη μαγείρισσα, δούλεψε 20 χρόνια πριν από την κρίση, πάντα σε σταθερά πόστα. Η δική της περιπέτεια άρχισε το 2012. Μετρά εννιά δουλειές σε τρία χρόνια... «Δούλεψα 9 μήνες σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας χωρίς ρεπό με 4ωρα ένσημα ενώ εργαζόμουν 7ωρο. Με απέλυσαν όταν κατέθεσα υπέρ συναδέλφου που δούλευε ανασφάλιστος. Ζήτησε ένσημα και απολύθηκε»...

Δεκάωρο για 520 ευρώ
Ακολούθησε ένα 3μηνο σε εστιατόριο στον Κορυδαλλό. Μαγείρευε 6 μέρες την εβδομάδα σε 9ωρη βάση και ασφαλιζόταν για 4ωρο και 3ήμερο... Το 2013 αναζήτησε κάτι καλύτερο στην Αρκαδία, για να φύγει τελικά μετά από 5 μήνες απλήρωτη, ενώ δούλευε από τις οκτώ το πρωί μέχρι τη μία το βράδυ. Ακόμη διεκδικεί δικαστικά τα δεδουλευμένα της...

«Σε ξενοδοχείο ζητούσαν μαγείρισσα που να υποδέχεται τους τουρίστες και να καθαρίζει κιόλας. Δεκάωρο, 6ήμερο με 520 ευρώ μεικτά. Σε μια εταιρεία μού είπαν ότι θα μου βάζουν δώρα κι επιδόματα στην τράπεζα, για να φαίνεται πως τα κατέθεσαν και μετά θα πρέπει εγώ να τους τα δίνω πίσω... Αυτή είναι η αγορά εργασίας που κάνουμε πως δεν την ξέρουμε»...

Μισθοί εξιλέωσης
Ζουν με 100€... μεικτά το μήνα!

Τα στοιχεία που συμπεριέλαβε το υπουργείο Εργασίας στο υπόμνημά του προς τη διεθνή Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για τα εργασιακά είναι άκρως αποκαλυπτικά.

Χιλιάδες εργαζόμενοι καλούνται να ζήσουν με μισθούς εξαθλίωσης μικρότερους κι από το επίδομα του ΟΑΕΔ. Μεικτό μηνιαίο μισθό έως 100 ευρώ παίρνουν 126.956 εργαζόμενοι, 343.760 αμείβονται με μισθούς από 100 έως και 400 ευρώ, ενώ σχεδόν μισό εκατομμύριο επιβιώνουν με αποδοχές μικρότερες από τον νομοθετημένο κατώτατο μισθό των 586 ευρώ. Κι αυτό επειδή πάνω από το 50% των προσλήψεων την περίοδο 2013-2015 αφορούσαν μερική απασχόληση ή εκ περιτροπής εργασία, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να πληρώνονται με το 1/2 ή το 1/4 του κατώτατου μισθού.

Δεν είναι τυχαίο πως ο μέσος μισθός έχει μειωθεί κατά 26,3% από το 2009 έως το 2014. Στο μεταξύ, η ανεργία και κυρίως η μακροχρόνια «θερίζει». Πολύ περισσότερο στους νέους. Παρά την αργή αποκλιμάκωση που εμφανίζει από το 2014 -μετά και το 27,9% το 2013 που αποτέλεσε ιστορικό υψηλό της μεταπολεμικής περιόδου-, οι ειδικοί εκτιμούν πως θα χρειαστούν 20 χρόνια για να επιστρέψει η ανεργία στα προ κρίσης επίπεδα.

Στο μεταξύ, ένα στα δύο νοικοκυριά (48%) ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, με τον δείκτη της απόλυτης φτώχειας να έχει αυξηθεί κατά 30 ποσοστιαίες μονάδες, υποδηλώνοντας υπερδιπλασιασμό των φτωχών νοικοκυριών από το 2010. Κι όλα αυτά, χωρίς η μείωση των μισθών να έχει οδηγήσει σε τόνωση της ανταγωνιστικότητας...

Δουλεύουν για ψίχουλα
Ολοι, όμως, αυτοί οι αριθμοί, ίσως δεν λένε και πολλά στην 60χρονή Ειρήνη, που είναι -όπως λέει- μικρή ακόμη για να βγει στη σύνταξη αλλά και πολύ μεγάλη για να βρει δουλειά. «Δούλευα καμαριέρα 23 χρόνια. Με πτυχίο από σχολή τουριστικών επαγγελμάτων και μισθό πάνω από 1.000 ευρώ. Μέχρι που απολύθηκα τον Απρίλη του 2014, ενώ μου είχαν κάνει τον βίο αβίωτο για να παραιτηθώ».

Εμεινε εντελώς άνεργη έναν χρόνο πριν αποφασίσει να... ενδώσει σε γραφείο ενοικιάσεως εργαζομένων. «Δουλεύω πάλι σαν καμαριέρα, αλλά παίρνω 20 ευρώ την ημέρα για 8ωρο και ένα ένσημο. Δηλαδή, 400-500 ευρώ τον μήνα το πολύ. Εκεί καταντήσαμε. Και μήπως υπάρχει περίπτωση να αλλάξει κάτι στη ζωή μας;»...

ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΩΣΚΟΛΟΣ

• Στην κουζίνα 17 ώρες σερί
Η 52χρονη Μαρία Κουφογιάννη πήγε να δουλέψει στη Ζάκυνθο 9ωρο και βρέθηκε να μένει στην κουζίνα 17 ώρες σερί... Ακολούθησαν διάφορες άλλες δουλειές του ποδαριού. Σε ταβέρνα στο Αιγάλεω της ζήτησαν να πάει με ένα ένσημο τον μήνα!

Πηγή: ethnos,gr