«Απειλή από ασθένειες που είχαμε ξεχάσει και επανεμφανίζονται»

Το Κέντρο Ελέγχου Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ) –διάδοχος του Κέντρου Ελέγχου Ειδικών Λοιμώξεων (ΚΕΕΛ)- μπαίνει σε μια νέα εποχή, όπως λέει ο νέος πρόεδρός του Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ.

Είναι η εποχή της «τρομοκρατικής» επέλασης λοιμωδών νόσων, όπως η φυματίωση και η ελονοσία, που είχαν ξεχαστεί μετά τις πρώτες δεκαετίες ύστερα από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το «χτικιό» -όπως αποκαλούσαν τη φυματίωση- ξανάρχεται και η ελονοσία ξαναχτυπά. Γι’ αυτά, αλλά και για άλλες μάστιγες για τη δημόσια υγεία, όπως τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, το AIDS, το κάπνισμα και τα τροχαία, το ΚΕΕΛΠΝΟ- εξηγεί -«πρέπει να βγει έξω από τα γραφεία», να πάει στον κόσμο, στα σχολεία, να κάνει δράσεις.

Γεγονός, όπως λέει ο Θ. Ρόζενμπεργκ, είναι ότι το ΚΕΕΛΠΝΟ- ως κατ’ εξοχήν οργανωτής της πρόληψης της δημόσιας υγείας- εμφανίζεται τραυματισμένο σε αυτή την περίοδο εξαιτίας της «δημοσιοποίησης πάρα πολλών σκανδάλων διαφθοράς -κακοδιοίκησης που το έκαναν αρνητικά διάσημο», κι όχι άδικα, σημειώνει, αφού «αποτελούσε ένα πλυντήριο χρήματος που κατευθυνόταν για άλλους σκοπούς, όπως διαπιστώνουμε από τους ελέγχους».

• Σήμερα ποιος είναι ο προορισμός του ΚΕΕΛΠΝΟ;

Το ΚΕΕΛΠΝΟ μπαίνει σε μία νέα εποχή. Σε μία περίοδο που χαρακτηρίζεται από τη μεγάλη γενικευμένη κοινωνικο-οικονομική κρίση στη χώρα μας που ασφαλώς έχει επίπτωση στο επίπεδο υγείας και στην υγεία του πληθυσμού και ταυτόχρονα από το γεγονός ότι στη χώρα μας φιλοξενούνται τώρα περισσότεροι από 60.000 μετανάστες και πρόσφυγες που και αυτοί αποτελούν μία πρόκληση για τη δημόσια υγεία κυρίως εξαιτίας των συνθηκών της διαβίωσής τους. Αυτός ο συνδυασμός δημιουργεί ένα καινούργιο σκηνικό μέσα στο οποίο καλείται να δράσει το ΚΕΕΛΠΝΟ.

Ξέρουμε βέβαια ότι υπάρχει μία ιστορία γύρω από το ΚΕΕΛΠΝΟ και έχει γίνει διάσημο το τελευταίο διάστημα όχι εξαιτίας των μεγάλων επιστημονικών επιτευγμάτων του ούτε της πραγματικής συνεισφοράς του στην υγεία του ελληνικού πληθυσμού, αλλά κυρίως λόγω της δημοσιοποίησης πάρα πολλών σκανδάλων διαφθοράς κακοδιοίκησης που το έκαναν αρνητικά διάσημο, παραβλέποντας μία σειρά πολύ θετικών πραγμάτων, παραβλέποντας το γεγονός ότι χάρη στην αυτοθυσία και στην πολλή δουλειά άξιων επιστημόνων, παρά το κλίμα του νεποτισμού, της ημετερολογίας και όλων αυτών κατόρθωσαν να ορθώσουν μία ασπίδα προστασίας στη δημόσια υγεία όλα αυτά τα χρόνια.

Δεδομένου ότι η κρίση διανύει ήδη μία εξαετία στη χώρα μας, το μεταναστευτικό ήδη συμπληρώνει ενάμιση χρόνο οξέος προβλήματος, δεν υπήρξαν μεγάλα προβλήματα δημόσιας υγείας στη χώρα μας και αυτό σε ένα μεγάλο βαθμό πρέπει να πιστωθεί στο ΚΕΕΛΠΝΟ.

• Ποια η απειλή των λοιμωδών νοσημάτων για τη χώρα μας;

Υπάρχει μία σειρά από απειλές στις μέρες μας. Μου λένε να μη χρησιμοποιώ αυτόν τον όρο, όμως είναι αυτός ο όρος - γιατί πρόκειται πραγματικά για απειλές από ασθένειες που μέχρι τώρα ήταν λίγο-πολύ άγνωστες και που αναδύονται ξανά στο προσκήνιο ή ασθένειες που τις ξέραμε αλλά δεν τις γνωρίζαμε ή που τις ξέραμε και τις είχαμε ξεχάσει και ξαναεμφανίζονται.

• Ποιες είναι οι ασθένειες που εμφανίζονται ξανά;

Σήμερα που μιλάμε, και ο κόσμος απολαμβάνει τις διακοπές του, σε ένα γραφείο του ΚΕΕΛΠΝΟ, μια ομάδα πεπειραμένων συνεργατών συζητάνε για την αντιμετώπιση της ελονοσίας. Στη χώρα μας η ελονοσία ήταν μία πολύ μεγάλη πληγή στα τέλη της δεκαετίας του 1940, για να εξαλειφθεί αργότερα εντελώς.

Πριν από 3-4 χρόνια εμφανίστηκαν όμως κρούσματα της νόσου, που σχετίζονται με τις άσχημες συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν κι εργάζονται ξένοι εργάτες στη χώρα μας, τον μεγάλο πληθυσμό των κουνουπιών που αναπαράχθηκε ελεύθερα όλο αυτό το διάστημα, την έλλειψη προσοχής σε πολλά λιμνάζοντα ύδατα και των έγκαιρων ψεκασμών.

Ολα αυτά οδήγησαν στην αύξηση των περιπτώσεων ελονοσίας, που ευτυχώς είναι ακόμη πολύ περιχαρακωμένη και αυστηρά ελεγχόμενη χάρη στις προσπάθειες των ειδικών ομάδων του ΚΕΕΛΠΝΟ που δεν διστάζουν, μέσα στον Αύγουστο, να πηγαίνουν στις περιοχές όπου υπάρχουν εστίες, όπως η Νότια και Δυτική Πελοπόννησος.

Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και μέριμνα και να θυμίσουμε ξανά στον πληθυσμό την κουλτούρα που είχαμε ως παιδιά την οποία κοροϊδεύουμε και περιφρονούμε: τις κουνουπιέρες, τα φιδάκια, τα εντομοαπωθητικά, τα μακριά μανίκια και τα παντελόνια ιδιαίτερα τις βραδινές ώρες, τις σίτες στα παράθυρα.

• Τι συμβαίνει με τη φυματίωση;

Η φυματίωση, το «χτικιό» όπως την έλεγαν, που έκανε θραύση στις δεκαετίες του ’40 και του ’50 εμφανίζεται ξανά. Θυμόμαστε τα λαϊκά τραγούδια, όπως «μάνα μου το στήθος μου πονεί», την ιστορική απόδραση από το «Σωτηρία» των κρατουμένων νοσούντων από φυματίωση ή το ωραίο ποίημα του Καββαδία για τη μοναχική κοπέλα που ταξίδευε στο κατάστρωμα πηγαίνοντας για το σανατόριο της Ελβετίας.

Η επανεμφάνιση της νόσου αφορά ομάδες πληθυσμού ευπαθείς, ανθρώπους που έχουν χαμηλή ανοσολογική απάντηση, εξασθενημένους οργανισμούς.

Χρειάζεται μία αυστηρή επιτήρηση γιατί η επιτυχία της εκρίζωσής της οφείλεται κυρίως στη λήψη φαρμακευτικής αγωγής από τους νοσούντες ανελλιπώς. Είναι μία μεγάλη πρόκληση για τη δημόσια υγεία και για μας, γιατί θα πρέπει να έχουμε αυτούς τους ανθρώπους από κοντά, κάτω από επιτήρηση, για να είμαστε σίγουροι ότι παίρνουν τα φάρμακά τους.

Θα μπορούσα να σας πω πολλά για το πόσους κινδύνους καλείται να αντιμετωπίσει το ΚΕΕΛΠΝΟ προκειμένου να απλώσει ένα αποτελεσματικό δίχτυ προστασίας δημόσιας υγείας στη χώρα μας.

Οπως και πόσο απαραίτητος είναι ως οργανισμός και πόσες προσπάθειες χρειάζεται να γίνουν ώστε οι μητέρες να προσφέρουν ασφαλές γάλα στα παιδιά τους, να υπάρχει ασφαλής τροφή, να είναι το νερό που πίνουμε και το νερό που κολυμπάμε ασφαλή - όχι μόνο με γαλάζιες σημαίες, αλλά με εργαστηριακές μεθόδους να είμαστε έτοιμοι να το αποδείξουμε.

• Από το ΚΕΕΛ στο ΚΕΕΛΠΝΟ. Τι γνωρίζετε για τη διαδρομή εξέλιξής του;

Το θέμα της πρόληψης είναι ένα μεγάλο πρόβλημα. Εκεί το ΚΕΕΛΠΝΟ δεν είναι τόσο καλό. Το ΚΕΕΛΠΝΟ λεγόταν αρχικά ΚΕΕΛ, μετονομάστηκε σε ΚΕΕΛΠΝΟ, όπου το ΠΝΟ είναι η Πρόληψη Νοσημάτων.

Και πράγματι ένα μεγάλο μέρος δράσης του είναι ή θα έπρεπε να είναι το θέμα της πρόληψης των νοσημάτων. Το κάπνισμα, τα τροχαία ατυχήματα, τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα και το AIDS είναι ακόμα σε υψηλά επίπεδα.

Η γενική αγωγή υγείας του πληθυσμού στα σχολεία είναι απαραίτητη και πολύτιμη αλλά και η δράση στο πεδίο, έξω από τα γραφεία είναι εξίσου σημαντική.

Το ΚΕΕΛΠΝΟ πρέπει να βγει έξω, να πάει στον κόσμο και όχι με ωράρια υπαλλήλων του Δημοσίου, αλλά νύχτα, στις 2 τα ξημερώματα, εκεί που ζουν και συχνάζουν για παράδειγμα οι άνθρωποι που θα κολλήσουν AIDS από τη σύριγγα.

• Επομένως, στο επίκεντρο του ΚΕΕΛΠΝΟ βρίσκεται η δημόσια υγεία; Τι διατίθεται σήμερα για τη δημόσια υγεία, ως κονδύλια, υποδομές και προσωπικό για να αναταχθεί αυτή η κατάσταση και να έχει πραγματικά δημόσιο χαρακτήρα η δημόσια υγεία στην Ελλάδα; Τι χρειάζεται;

Ασφαλώς και το ΚΕΕΛΠΝΟ, όπως και όλοι οι μεγάλοι εθνικοί οργανισμοί, είναι και αυτό θύμα της οικονομικής κρίσης κι έχουμε δει τους προϋπολογισμούς μας να μειώνονται δραστικά τα τελευταία έτη.

Το πρόβλημά μας δεν είναι όμως τόσο οικονομικό όσο είναι πρόβλημα χρηστής και σωστής διαχείρισης των πόρων που μας αναλογούν.

Εχει -και όχι άδικα- κατηγορηθεί ότι αποτελούσε ένα «πλυντήριο χρήματος» που κατευθυνόταν για άλλους σκοπούς, όπως διαπιστώνουμε από τους ελέγχους.

Σκοπός μας επομένως είναι πρώτα πρώτα να εξορθολογίσουμε τα οικονομικά ώστε πραγματικά να πιάνουν τόπο γιατί είναι πολύτιμα χρήματα του ελληνικού λαού για τη δημόσια υγεία του.

Είναι θετικό το γεγονός ότι το ΚΕΕΛΠΝΟ έχει ενταχθεί πια στο δημόσιο λογιστικό κι έτσι όλες οι δαπάνες του ελέγχονται και εποπτεύονται από το υπουργείο Υγείας, όμως ταυτόχρονα αυτό ενέχει και κινδύνους. Διότι, οι μεγάλες απειλές έρχονται ξαφνικά, δεν περιμένουν ούτε να τις προϋπολογίσεις.

Χρειάζεται από τη μία μέρα στην άλλη να τρέξεις να προφυλάξεις τον κόσμο στα αεροδρόμια, στα λιμάνια, να επιστρατεύσεις έκτακτο προσωπικό, να αγοράσεις μεγάλες ποσότητες εμβολίων και πρέπει να είσαι έτοιμος και να έχεις μία ευελιξία δημοσιονομική για να το κάνεις αυτό.

Αυτό είναι ένα ζητούμενο και πιστεύω ότι θα έχουμε τη συνεργασία των αρμόδιων υπουργείων ώστε να το εξασφαλίσουμε. Ταυτόχρονα με τον αυστηρό έλεγχο στις δαπάνες φυσικά για να αποφευχθούν τα κενά ή τα θλιβερά γεγονότα του παρελθόντος να υπάρχει πρόβλεψη για έκτακτες δαπάνες. Να υπάρχει ευελιξία ακριβώς γιατί υπαγορεύεται από τον ρόλο του.

Ποιος είναι

Ο Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ είναι αναπληρωτής καθηγητής Xειρουργικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ιδρυτής και επί πολλά έτη πρόεδρος των Ελλήνων Γιατρών του Κόσμου, ο οποίος από το 2007 διευθύνει το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών «Διεθνής Ιατρική-Διαχείριση Κρίσεων Υγείας».

Συντάκτης: Ντάνι Βέργου

Πηγή: efsyn.gr